Eth pòble de Les (Val d’Aran) qu’aluguèc ager era Soca de Nadau, en tot arrebrembar era tradicion que se hège en totes es cases. Era Soca que s’aluguèc entàs 19h, e dempús dera missa deth Poth –missa tradicionau de Nadau que se celèbre a miejanet– tot eth pòble que mingèc chicolate caud e còca ath torn dera Soca en ua hèsta populara, mentre se cantauen nadalets. Eth huec se mantierà alugat enquia començament der an nau.

Emílio Medan, baile de Les, qu’a explicat a Jornalet qu’ancianament, “eth pair-sénher dera casa e escuelhie ua soca de casse que se sauvaue tot er an en casa entà èster cremada era net de Nadau. Aquera tradicion se perdèc quan es humenèges des cases vengueren mès petites e ja non an lòc entà troncs tan grani”. Medan qu’a ahijut qu’ar entorn d’aquera tradicion, e s’aperauen tota sòrta de bonurs, e quitament “es hemnes invocauen era fertilitat en tot en montar sus era Soca e tocar-la damb es parts intimes”. Medan qu’an tanplan explicat qu’era tradicion e s’arrecuperèc hè 13 ans quan er actuau cap de cultura deth Conselh Generau d’Aran, Jèp de Montoya, ère en Ajuntament de Les.
 
Deth sòn costat, Jèp de Montoya qu’a desvelhat a Jornalet mès informacion sus aquera tradicion ancestrau, fòrça semblabla ara que se hè per tota Occitània: “abans deth solstici d’iuèrn se netejauen es humenèges, e damb eth nau larèr límpio se cremaue era Soca de Nadau en tot cambiar de cicle. Eth solstici d’iuèrn ei eth cap d’an lunar, e calie mantier era soca alugada enquiath cap d’an solar”. Segontes Montoya non ei guaire malaisit de mantier aqueth huec alugat tanti dies; “eth huec deth Haro –peth solstici d’estiu– ei mès d’ahlama, deth temps qu’eth dera soca de Nadau –peth solstici d’iuèrn– ei mès de brasa e de caliu”.
 
Montoya qu’a tanben explicat qu’eth cap de casa e escuelhie era part baisha d’un tronc miei enterrada “entà qu’age era esséncia dera Natura. Un còp assecada pendent tot er an, se cremaue era net de Nadau en tot hèr-i damb era destrau ua crotz, o tantes crotzes coma membres auie era familha”.
 
Actuauments, era hèsta que se celèbre en Les, ei ua crèma publica dera Soca de Nadau ena plaça, coma se hè damb eth Haro. “Hèm aguesta hèsta damb era vista metuda enes esséncies tradicionaus mès en tot crear quauquarren de nau”, ce a ahijut Montoya, en tot explicar que damb era tradicion actuau e aluguen era Soca eth parelh que celèbren es 25 ans de maridadi, o aqueri que se son maridadi enguan.




Ferriòl Macip