I a mai que de nostalgia dins aqueste raconte, i a tanben de languina e fòrça malenconiá; benlèu, tanben, un pauc de defèci. Lo monde i es descriu coma gaireben estatic. Aquò malgrat l’energia que pòt desvolopar l’eroïna. Dins aqueste tèxte, que revèrta mai lo raconte que non pas la ficcion blosa, las causas semblan bolegar pas. Pas mai dins la carrièra, lo barri o la vila dins laquala demòra la pichona Teresa Combas qu’endacòm mai. Òm a quitament qualques còps l’impression que lo temps s’es arrestat de rajar. Aquel sentiment del legeire nais benlèu del biais d’escriure emplegat aquí per Maria Roanet. Una narracion saquejada dins son engimbradura e l’encadenament dels capitols. Quitament, al dintre de cadun dels capitols, aquestes pòdon èsser marcats per de cesuras, mai o mens prononciadas, entre los paragrafes. O, tanplan, se poriá dire que lo tèxte es ritmat sus lo mòde de las bassas. De tot biais, a la legida de l’òbra, es tras que malaisit de definir e d’exprimir las sentidas que vos venon submergir.
 
S’enaira de l’òbra coma un ambient de langui quasi permanent. Aqueste es evidentament congreat per l’autora dins l’amira de marcar la longor d’una enfància. Temporada benlèu ressentida tròp estrecha, tròp sarrada e tròp quichada per ela. Se poriá que “Dins de patetas rojas” siá lo raconte d’un voide comprimit. Lo d’una drolleta subrembiaissada que viu dins un mitan ont se sap per avança tot çò que s’i va passar.
 
Aqueste libre es tanben lo raconte de totas las descobèrtas que fa la mainada a flor e a mesura que creis. Sovent, dins lo debanar del raconte, sembla mai espectaritz que non pas actritz: - A tè! Aquò. A tè! Çò autre… Lo tot, sens que l’eroïna semblesse vertadièrament concernida de prèp per la vida vidanta, coma per la vida afectiva.
 
La cultura e los rituals religioses pareissan pesucs e participan de l’ambient ensucant dins loqual la dròlla evoluís. L’eroïna es sus l’empont, mas a pas mina de participar a la pèça. Agacha cadun de sos partenaris amb una distància freja. Çò que plomba d’ont mai l’atmosfèra del libre es aquela mena d’indiferéncia, mai o mens quichada, de l’eroïna pels autres personatges. Se daissa rebalar pels eveniments amb un estoisisme susprenent. Pareis aceptar la subrevenguda de las endevenéncias amb una fatalitat, tota catolica.
 
D’aquí la fòrça de l’escritura de Maria Roanet: poder rendre una tala atmosfèra. Pas que per vo’n balhar un escapolon, me pòdi empachar de reprene aquestas frasas: “I a pas degun. Teresa torna montar a l’ostal plan planet. Qué far? Tres oras e mièjas vènon de sonar a la catadrala. Torna devalar dins la carrièira, torna montar. Serà l’ora de gostar”. E atal que Maria Roanet a l’engèni de far s’entremesclar l’ordinari amb l’extra-ordinari tot en faguent cotar lo temps. A l’art de nos empatufar e de nos passejar dins un monde que n’es capabla de mestrejar lo temps.
 
Amb aquò una vida de dròlleta se debana amb sas jòias e sas penas. I a lo periòde de la guèrra. Alavètz, Teresa Combas, coma planes Paisbassòls se replega dins la montanha, “Per çò que dins la montanha s’i manja melhor”. Ela, se va refugiar dins çò qu’a de familha a Braçac, capitala del Sidòbre. Per èsser capitala, es plan pichona capitala. Lo monde se coneisson totes e la plaça del vilatge es lèu adomergida per la pichona vilandresa. Un còp tombat lo fachin de çò nòu, coma a Besièrs, la rotina se torna installar. Aquò, malgrat las amigas novèlas e l’espèrt de l’amor; o çò que, dins l’esperit d’una mainada, es tengut i semblar.
 
La primièra edicion d’aquel obratge remonta a febrièr de 1975. Pareguèt dins la colleccion “Atots” de l’I.E.O. Remirabla colleccion enançada per Joan Larzac. Ne pòrta lo numèro 17. Lo legiguèri tre que paregut. Aqueste libre vegèt nàisser, linha aprèp linha, règa aprèp règa, l’immensa escrivana que se va revelar tre las annadas 1980. E se l’autora foguèt, puèi, publicada a París, podem èsser ufanoses de çò que Maria Roanet comencèt sa carrièra per escriure en lenga nòstra. E mai es pas ditz qu’un jorn i tornèsse pas.
 
Devem mercejar Joan Eigun d’aver agut l’idèia de reeditar aquel joièl de l’escritura nòstra. Èra agotat desempuèi de temps. Me regalèri de lo tornar legir. Convidi las joves generacions a descobrir una autora a l’encòp delicata e poderosa.
 
 
 
 
Sèrgi Viaule
 
 
 
 
_____
ROANET, Maria. Dins de patetas rojas. Edicions Letras d’Òc, 2012. 136 paginas.