Lo nòstre cronicaire literari de Jornalet, Sèrgi Viaule, òme letrut e sabent dins la matèria d’òc, ja nos aviá parlat al mes de junh passat de Maurici Magre (1877-1941), escriveire occitan d’expression francesa e del sieu roman Le Sang de Toulouse.
 
Dins son bilhet, En Viaule fasiá l’elògi de l’òbra de Maurici Magre e ne regretava l’abséncia d’una traduccion occitana. Aquesta consideracion botèt lo valent militant occitanista a se relevar los margues pendent un fais de setmanas e a se metre a virar en lenga nòstra lo libre aqueste.
 
La resulta s’es publicada recentament en çò de l’ostal Éditions des Régionalismes jol títol La Sang de Tolosa. Es una traduccion magnifica dins una bèla lenga occitana, un lengadocian que sap trapar un bon equilibri entre naturalitat e lenga normativa. L’autor ja teniá una sintaxi francesa jos influéncia de la lenga occitana. Ara, amb la traduccion de Viaule, las paraulas de Maurici Magre se’n tòrnan a l’ostal e las siás frasas s’arremicolan dins lor brèç.
 
Es un roman ucronic que se passa al temps de la crosada antioccitana del sègle XIII. S’i trapan de personatges vertadièrs e d’autres fictius. Ja comol d’emocions en lenga francesa, aqueste raconte, sus un dels periòdes mai doloroses de l’istòria nòstra, se vestís d’un suplement d’arma quand crida son bram en occitan.
 
Òm se poiriá demandar quina es l’utilitat de tradusir un roman qu’a l’origina es estat escrit dins una lenga que gaireben totes los occitans mestrejan. Segon ieu, i a doas rasons entreligadas. D’en primièr l’alienacion que patissèm a pas totjorn permés als òmes de s’exprimir e de publicar dins la lenga de lor còr. Puèi aqueste roman es una òbra nacionalista occitana: nacionalista dins lo sens qu’exprimís l’amor pel pòble d’òc, dins lo sens que vòl tornar a l’istòria e a la cultura nòstra la siá dignitat; nacionalista tanben en çò que presenta l’istòria del punt de vista de la nacion occitana, una vista de còps sens complasença devèrs nosautres, mas totalament afranquida e liura.
 
L’istòria de las nacions es jalonada d’òbras literàrias que los pòbles i trapan lor inspiracion o lor fe en se meteis. Los acadians tenon Évangéline, los haitians tenon L’Haïtiade, los franceses tenon Les Misérables e los estonians lo Kalevipoeg. L’istòria nòstra dirà quinas seràn las fonts d’inspiracion literàrias de l’idealisme occitan, mas soi segur que lo libre de Maurici Magre i prendrà bona plaça, una plaça que lo Sèrgi Viaule i balha la dignitat de la lenga. De legir per se’n congostar e s’esmòure.


 
 

Terric Lausa
 
 
_____
MAGRE, Maurici - Traduccion de Sèrgi VIAULE. La Sang de Tolosa, Éditions des Régionalismes, 2013. 208 paginas. 16,75 èuros.