Gerard Gorgues es de Carmauç. Foguèt professor de letras e d’istòria dins un licèu carmaucés. Atanben, venguèt d’ora un especialista de l’istòria de sa vila: de las minas, plan solide, mas tanben, immancablament se pòdi dire, de Joan Jaurés. Ça que la, per melhor revelar l’èime e l’anma de son país, se faguèt romancièr.
Aqueste volum, “Del cròs a l’araire”, es lo tòme primièr d’una tièra romanesca de cinc, ja pareguts en francés. Fasèm l’escomesa que lo CÒR (Centre Occitan Ròchaguda) d’Albi aurà l’èime de s’arrestar pas al mièg del ga e que nos farà gaug de nos ofrir la seguida, a flor e a mesura que sos valents traductors avançaràn en òbra.
Dins aqueste obratge, l’autor descriu la vida de sos personatges amb una psicologia fina. Mas pas sonque! Dissèca las situacions socialas de las familhas obrièras. Fa aparéisser los moments mai tragics de la condicion obrièra a la debuta del sègle XXn. Reviuda las temporadas negras de las caumas dels trabalhadors. Aquestas situacions conflictualas patidas pels minaires e veirièrs de Carmauç son pas, en Albigés, sens rebrembar las luchas sindicalas dels caucinièrs-tanaires de Graulhet o encara la dels pelaires de Masamet. A Graulhet e Masamet coma a Carmauç, nombroses èran los obrièrs qu’avián un pè dins l’indústria e un autre dins l’agricultura autarquica. Venián totes de la tèrra. Dins son libre, Gerard Gorgues descriu una sociologia pro comuna en Occitània que perdurèt de la fin del sègle XIXn fins a la Liberacion de 1945.
Filh d’obrièr tanaire a Graulhet e ieu meteis un temps obrièr dins las usinas de la vila, recebi aquel libre coma un omenatge a totes los proletaris, sindicalistas o pas, que luchèron per melhorar lors condicions de trabalh e de vida. Cal pas creire que la primièra setmana de comjats pagats o la seguretat sociala siaguen tombats del cèl. L’espelida del Front Popular foguèt pas una operacion del Sant Esperit. Nimai lo drech de vòte per las femnas foguèt pas la resulta urosa d’una pregària a Santa Barba. La realitat es que los dreches socials son estat ganhats aprèp planes sacrificis. Foguèron arrencats a la borgesiá reaccionària aprèp de luchas malaisidas que s’acabavan sovent pel licenciament e l’empresonament dels sindicalistas. Èra un temps ont los sindicalistas èran sovent obligats de cambiar de region e de mestièr per tornar trobar de trabalh. Veniá qu’èran coneguts de totes los patrons. Las cambras patronalas de mantas corporacions comunicavan entre elas. Alavetz, certans militants sindicalistas marcats de roge, per se poder ganhar las trempas, èran constrenches de s’establir coma mestierals.
Aqueste roman social de Gerard Gorgues es a metre en parallèl amb lo d’Andrieu-Jacme Boçac que l’accion se debana tanben dins lo mitan obrièr; pas plan luènh de Carmauç. Dins La fabrica se tracha dels metallurgistas de Sant Juèri. L’accion se debana sensiblament a la meteissa epòca dins de condicions sociologicas similaras.
Per ne tornar a Del cròs e l’araire, l’istorian Gerard Gorgues se muda en un romancièr de tria. Possedís l’engèni de la mesa en scèna, jòga a plaser de la psicologia dels personatges e mestreja d’a plec lo ritme de la cronica per dire de menar lo legeire a poder pas pausar son libre abans la fin. Per èsser un roman istoric, aqueste obratge, nimai per èsser ancorat en tèrra segalina, es resolgudament riblat dins l’universal. Totes los que son curioses de l’istòria del movement d’emancipacion sociala en Occitània i trobaràn lor compte.
Aqueste obratge de Gerard Gorgues es tanben un document etnografic que pòt servir a l’usatge de la joves generacions. Vòli parlar de las que son nascudas d’aqueste sègle. Las qu’an pas conegut las batesons al flagèl o que n’an ausit parlar pas que per la documentacion istorica o las visitas dins los musèus de las tradicions popularas e dels apleches ancians. Dins son libre, l’autor reconstituís menimosament la vida de l’epòca sens que lo legeire age l’impression de solfinar la posca d’antan. L’obratge es tanben l’escasença per Gerard Gorgues de sortir del desbrembièr de cançons de luchas sindicalas escrichas en occitan per de minaires-cançonièrs, talas las d’Elias Bertomieu. Aqueste, n’escriguèt una de famosa aprèp que lo marqués de Solatge perdèt las eleccions legislativas, batut que foguèt per Joan Jaurés.
Se me’n pòdi autrejar lo drech, es amb gaug e estrambòrd que decernissi una mencion especiala a Jòrdi Rafanèl, lo traductor del libre. Sòci del Centre Occitan Ròchaguda d’Albi, possedís una lenga e una escritura mannadas. Rarament m’es estat balhat de prene tan de plaser a legir. Cal dire que sièm del país e que fasèm lo meteis parlar. Jòrdi Rafanèl sap adaptar sa lenga als besonhs de cada situacion romanesca. Mestreja los vocabularis tecnics quand ne vira. Sempre sa lenga raja naturalament. Cal esperar que nòstre reviraire se va pas arrestar an aquesta primièra experiéncia e qu’aurà enveja de se tornar metre al trabalh, per son plaser e pel nòstre.
Per acabar devèm mercejar lo Centre Occitan Ròchaguda d’Albi per la qualitat de l’edicion del libre. Lo format causit es un format nòble en edicion. Per çò que tòca als caractèrs retenguts, son originals e pauc comuns en matèria d’edicion. Es pecat que siaguen pas mai emplegats compte tengut que permeton una lectura agradiva e confortabla.
Es una òbra de recuperacion de nòstra pròpria literatura. Una òbra que, s’èra demorada en francés, nos auriá escapat. I a urgéncia de nos tornar apoderar de çò que nos aperten. Reviraires, al trabalh!
Sèrgi Viaule
_____
GORGUES, Gerard. Del cròs a l’araire. Traduccion de Jòrdi Rafanèl. Edicions del Centre Occitan Ròchaguda, 2014. 255 paginas.
Aqueste volum, “Del cròs a l’araire”, es lo tòme primièr d’una tièra romanesca de cinc, ja pareguts en francés. Fasèm l’escomesa que lo CÒR (Centre Occitan Ròchaguda) d’Albi aurà l’èime de s’arrestar pas al mièg del ga e que nos farà gaug de nos ofrir la seguida, a flor e a mesura que sos valents traductors avançaràn en òbra.
Dins aqueste obratge, l’autor descriu la vida de sos personatges amb una psicologia fina. Mas pas sonque! Dissèca las situacions socialas de las familhas obrièras. Fa aparéisser los moments mai tragics de la condicion obrièra a la debuta del sègle XXn. Reviuda las temporadas negras de las caumas dels trabalhadors. Aquestas situacions conflictualas patidas pels minaires e veirièrs de Carmauç son pas, en Albigés, sens rebrembar las luchas sindicalas dels caucinièrs-tanaires de Graulhet o encara la dels pelaires de Masamet. A Graulhet e Masamet coma a Carmauç, nombroses èran los obrièrs qu’avián un pè dins l’indústria e un autre dins l’agricultura autarquica. Venián totes de la tèrra. Dins son libre, Gerard Gorgues descriu una sociologia pro comuna en Occitània que perdurèt de la fin del sègle XIXn fins a la Liberacion de 1945.
Filh d’obrièr tanaire a Graulhet e ieu meteis un temps obrièr dins las usinas de la vila, recebi aquel libre coma un omenatge a totes los proletaris, sindicalistas o pas, que luchèron per melhorar lors condicions de trabalh e de vida. Cal pas creire que la primièra setmana de comjats pagats o la seguretat sociala siaguen tombats del cèl. L’espelida del Front Popular foguèt pas una operacion del Sant Esperit. Nimai lo drech de vòte per las femnas foguèt pas la resulta urosa d’una pregària a Santa Barba. La realitat es que los dreches socials son estat ganhats aprèp planes sacrificis. Foguèron arrencats a la borgesiá reaccionària aprèp de luchas malaisidas que s’acabavan sovent pel licenciament e l’empresonament dels sindicalistas. Èra un temps ont los sindicalistas èran sovent obligats de cambiar de region e de mestièr per tornar trobar de trabalh. Veniá qu’èran coneguts de totes los patrons. Las cambras patronalas de mantas corporacions comunicavan entre elas. Alavetz, certans militants sindicalistas marcats de roge, per se poder ganhar las trempas, èran constrenches de s’establir coma mestierals.
Aqueste roman social de Gerard Gorgues es a metre en parallèl amb lo d’Andrieu-Jacme Boçac que l’accion se debana tanben dins lo mitan obrièr; pas plan luènh de Carmauç. Dins La fabrica se tracha dels metallurgistas de Sant Juèri. L’accion se debana sensiblament a la meteissa epòca dins de condicions sociologicas similaras.
Per ne tornar a Del cròs e l’araire, l’istorian Gerard Gorgues se muda en un romancièr de tria. Possedís l’engèni de la mesa en scèna, jòga a plaser de la psicologia dels personatges e mestreja d’a plec lo ritme de la cronica per dire de menar lo legeire a poder pas pausar son libre abans la fin. Per èsser un roman istoric, aqueste obratge, nimai per èsser ancorat en tèrra segalina, es resolgudament riblat dins l’universal. Totes los que son curioses de l’istòria del movement d’emancipacion sociala en Occitània i trobaràn lor compte.
Aqueste obratge de Gerard Gorgues es tanben un document etnografic que pòt servir a l’usatge de la joves generacions. Vòli parlar de las que son nascudas d’aqueste sègle. Las qu’an pas conegut las batesons al flagèl o que n’an ausit parlar pas que per la documentacion istorica o las visitas dins los musèus de las tradicions popularas e dels apleches ancians. Dins son libre, l’autor reconstituís menimosament la vida de l’epòca sens que lo legeire age l’impression de solfinar la posca d’antan. L’obratge es tanben l’escasença per Gerard Gorgues de sortir del desbrembièr de cançons de luchas sindicalas escrichas en occitan per de minaires-cançonièrs, talas las d’Elias Bertomieu. Aqueste, n’escriguèt una de famosa aprèp que lo marqués de Solatge perdèt las eleccions legislativas, batut que foguèt per Joan Jaurés.
Se me’n pòdi autrejar lo drech, es amb gaug e estrambòrd que decernissi una mencion especiala a Jòrdi Rafanèl, lo traductor del libre. Sòci del Centre Occitan Ròchaguda d’Albi, possedís una lenga e una escritura mannadas. Rarament m’es estat balhat de prene tan de plaser a legir. Cal dire que sièm del país e que fasèm lo meteis parlar. Jòrdi Rafanèl sap adaptar sa lenga als besonhs de cada situacion romanesca. Mestreja los vocabularis tecnics quand ne vira. Sempre sa lenga raja naturalament. Cal esperar que nòstre reviraire se va pas arrestar an aquesta primièra experiéncia e qu’aurà enveja de se tornar metre al trabalh, per son plaser e pel nòstre.
Per acabar devèm mercejar lo Centre Occitan Ròchaguda d’Albi per la qualitat de l’edicion del libre. Lo format causit es un format nòble en edicion. Per çò que tòca als caractèrs retenguts, son originals e pauc comuns en matèria d’edicion. Es pecat que siaguen pas mai emplegats compte tengut que permeton una lectura agradiva e confortabla.
Es una òbra de recuperacion de nòstra pròpria literatura. Una òbra que, s’èra demorada en francés, nos auriá escapat. I a urgéncia de nos tornar apoderar de çò que nos aperten. Reviraires, al trabalh!
Sèrgi Viaule
_____
GORGUES, Gerard. Del cròs a l’araire. Traduccion de Jòrdi Rafanèl. Edicions del Centre Occitan Ròchaguda, 2014. 255 paginas.
Jornalet es possible gràcias al sosten economic e jornalistic dels legeires e benevòls. Se lo podètz sosténer en venent sòci dels Amics del Jornalet o de l'Associacion ADÒC, o tot simplament en fasent un don, atal contribuiretz a far un mèdia mai independent e de melhora qualitat.
I a pas cap de comentari
Vòstre comentari es a mand d’èsser validat. Per terminar lo procès de validacion, vos cal encara clicar sul ligam qu’anatz recebre per e-mail a l’adreiça qu’avètz indicada.
Escriu un comentari sus aqueste article
Senhala aqueste comentari