Regularament l’actualitat editoriala es piquetada de bonas surpresas e, de còps que i a, d’excellentas surpresas. Uèi lo jorn nos arriba un joièl editorial vertadièr qu’en realitat es un eveniment. Ven de crebar l’uòu en çò de l’editor Llibres de l’Índex de Barcelona lo Diccionari occitan provençau-catalan escrich per l’escriveire nòrd-catalan Joan-Daniel Bezsonoff.
 
I a d’òmes que son bons a tot. Joan-Daniel Bezsonoff n’es un. Es conegut e reconegut de pertot dins los Païses Catalans e Occitània coma romancièr, traductor, poèta e cronicaire de premsa. Recebèt mai d’un prèmi literari prestigiós. L’òme es un aimador de la lenga occitana. Ne parla sovent amb una bèla afeccion dins la siá òbra romanesca. Afogat de la literatura nòstra en general, ten un estrambòrd particular per l’òbra de Mistral.
 
Aqueste diccionari de 504 paginas es un prètzfach de 15 ans coma o declarèt l’autor a l’acte de presentacion. E d’efièch a cada linha se sentís lo trabalh de formiga necessari a son escritura. La particularitat d’aqueste diccionari, qu’i cabon 13 000 entradas, es que l’autor a illustrat las traduccions de mai de 2000 citacions d’autors occitans. Una caracteristica sieuna mai qu’interessanta, es que, quand es lo cas, las citacions son escrichas d’en primièr en grafia mistralenca, puèi viradas en grafia classica e traduchas en catalan.
 
Lo diccionari, que se concentra sul parlar provençal, es obèrt a quantitats d’entradas en provenença d’autras regions occitanas. Per çò de la presentacion dels mots, dels diferents registres de lenga, dels diferents senses, lo Joan-Daniel Bezsonoff a fach òbra d’un suènh impecable del ponch de vista literari. Consultar aqueste diccionari es d’una facilitat agradiva.
 
Mas se limitar a una consultacion seriá coma d’anar a la plaja sens i agachar la mar. Lo plaser vertadièr d’aqueste diccionari n’es la lectura. Cal prene lo temps de viatjar d’un article a l’autre, de lispar d’una citacion a l’autra, de religar los mots d’una meteissa familha, de descobrir lo suspens que nos resèrva la pagina seguenta. En Bezsonoff a redigit un diccionari qu’es tanben una òbra literària. Se legís coma un roman en encara melhor ja que se pòt obrir a quina pagina que siá: cada article es un nòu raconte de l’istòria e de la vida de la nòstra lenga. Un delici!
 
La lectura de las traduccions catalanas del Diccionari occitan provençau-catalan per nosautres occitans es coma una mesa en acòrdi universal. Lo passatge de l’occitan al catalan nos permet de vestir d’una autra manièra, mas gaireben de la meteissa manièra, la lenga nòstra. Las similituds son talament nombrosas e vesinas que sovent cal soscar dos còps per saber se legissèm lo mot en occitan o sa traduccion en catalan. Lo prefacièr occitan d’aqueste diccionari, lo professor e lingüista Gerard Joan Barceló, s’apièja sus la qualitat de l’òbra per encoratjar occitans e catalans al desvolopament de nòstra coneissença mutuala.
 
Joan-Daniel Bezsonoff, dins l’introduccion del libre, escriu: “Cresèm qu’es tròp tard per unificar las doas lengas bessonas, mas esperam qu’aqueste diccionari permeta de viatjar per la memòria de la nòstra lenga. [...] Nos agradariá que la nòstra òbra ajudèsse los catalans a far front a la castelhanizacion del catalan e que los occitans se rendèsson compte de la francizacion de lor parlar. Se las doas comunautats fan un pas una cap a l’autra, nos aprocharem de la koinè medievala que constituiriá un esplech magnific dins la recuperacion d’un espaci catalanooccitan per un futur ensolelhat”. I a pas cap de dobte possible, lo Diccionari occitan provençau-catalan serà una pèira angulara d’aquesta recuperacion. Ja es una òbra d’utilitat publica que cal legir a bodre.
 
 
 
 
Terric Lausa
 
 
 

---

BEZSONOFF  MONTALAT, Joan-Daniel, 2015, Diccionari occità provençal-català / occitan provençau-catalan, Llibres de l’Índex, 504 paginas, 22 èuros, disponible en çò de la Librariá Catalana de Perpinhan