Au parat de las eleccions generalas en Turquia (ne coneishi pas las resultas au moment quan escrivi), vos volerí parlar de la lenga d’aqueste país, qu’es fòrça beròia e que possedís particularitats interessantas.

Purmèr, cau conéisher las duas letras mès especialas de la lenga: lo ı o "i sense punt", e lo ğ, qu’es un "g dambe un còrn de luna au dessús".

La purmèra se pronóncia un drin coma un eu francés mes mès leugèr, coma una e muda, quitament se pòt estar accentuada. Kız = hilha.

La dusau se pronóncia pas. Es important pr’amor que’s tròba fòrça sovent dens noms de familhas, coma lo d’Erdoğan o los que s’acaban per -oğlu, que vòu díser "hilh" e doncas pro espandit dens noms d’ostau.

Com lo rebat de las incresiblas cultura e civilizacion d’Anatolia, a la crotzada deus camins d’Orient e d’Occident, de la beutat de sons paisatges e de son arquitectura, la lenga turca es chepicosa de l’armonia. Es la particularitat màger de la lenga, las vocalas son classificadas entre "claras" e "escuras". E doncas se pòt pas mesclar los sons clars dambe los sons escurs, levat, solide, dens los mots venguts de lengas estrangèras (arabe, persan).

• Claras: e, i, ö, ü. Las darrèras se pronóncian coma en aleman: "eu" e "ou" francés.
• Escuras: a, ı, o, u.

E doncas, au lòc d’aver un mot per díser "mon" o "ma", la lenga turca ajusta una terminason, que serà -im (après i o e), -ım (après ı o a), -um (après u o o) e -üm (après ü o ö). Es lo principi d’una lenga dita "aglutinanta". Exemples son los planvenguts:

• Kız es "hilha", doncas kızım es "ma hilha".
• Torun es "arrèrhilh", doncas torunum es "mon arrèrhilh".
• Dügün qu’es "maridatge", doncas dügünüm es "mon maridatge".
• Kilim es "tapís", doncas kilimim es "mon tapís". De notar que, aquiu on am pas qu’un mot per díser "tapís", lo turc n’a … nau: halı, kelle, sedir, namazlık, seccade, kilim, cicim, sumak, zili.

Ara, se volèm botar aquestes mots dens una frasa que diseré "Espia …" (se ditz gör e lo vèrbe es totjorn per la fin de la frasa), caleré ajustar la terminasion de l’acusatiu, qu’es pas que la vocala sense la m. Aquò que balha:

• Espia mon tapís": Kilimimi gör.
• Espia ma hilha": Kızımı gör.
• Espia mon arrèrhilh": Torunumu gör.
• Espia mon maridatge": Dügünümü gör.

Es atau que podètz aver aliteracions dens l’estile de: Çünkü gürültücüsünüz, que vòu díser "Pr’amor qu’ètz rambalhoses".

Au moment de’s desseparar, lo que demòra ditz Allaha ısmarladık! e lo que se’n va respón simplament: Güle güle!