editorial
Viure Nadal a l’occitana
Lo jacobinisme sembla una religion, e non pas de las tolerantas. Los prèires e los cresents fanatics de la laïcitat, venerada amb fe e passion, perseguisson tot simbòl religiós que contravenga al vejaire d’aqueles sans-culottes petrificats dins los tempses de la Revolucion Francesa. Es atal que se regisson pel meteis mecanisme mental de dependéncia e de manca de seguretat que lo que se pòt trobar dins una autra religion e, en luòc de protegir los dreches de las femnas a causir liurament lors vestits o vels, lor vòlon enebir cèrts articles vestimentaris e, ara, coma cada an per Calendas, an mes un còp de mai dins lor amira las grépias o preseps.
Los occitans, cresents o pas, festejam Nadal d’un biais pas estricament religiós mas tradicional amb un fòrt compausant social assumit de biais positiu per totes, mai que mai pels enfants que ne gaudisson mai. Fins a fa solament una generacion, dins la majoritat dels ostals occitans, se fasiá un presep (o un presepi o un betlèm o una grépia) amb de santons, e mai se fasiá picar lo cachafuòc o la soca de Nadal per obténer de presents pels enfants. Se tracta de tradicions semblablas a las que se fan dins los païses vesins coma Aragon o Catalonha. Ça que la, vesèm coma de tradicions d’origina estrangièra e comerciala son vengudas los mèstres de las fèstas nòstras de Calendas e coma los enfants desiran vivament de las veire arribar, del temps que lo païsatge urban de las vilas occitanas es a pèrdre de mai en mai sas grépias, son cachafuòc, e sos ornaments de Nadal.
Es pr’amor d’aquò qu’ongan tornam far una crida als legeires de Jornalet per que se mantenga e se recupère las fèstas de Calendas a l’occitana, e prepausam tornarmai un concors de grépias. Del temps que preparam un bon tison per lo manténer fins a la fin de las fèstas, es ora de metre los preseps dins los ostals. E cal anar mai luènh e recuperar tanben, en foncion de las tradicions de cada parçan d’Occitània, d’autras celebracions, coma per exemple los tretze dessèrts, qu’an lors raices dins lo sègle XVII e que venguèron fòrça populars en Provença. E mai poiriam citar un fum d’autras tradicions calendalas d’Occitània coma las Pastoralas, lo blat de Santa Barba, los nadalets, las dichas... I a de legendas fantasticas coma, per exemple, aquel mite lemosin, auvernhat e velaiat de las pèiras levadas que bolegan a Nadal e que laissan veire de tresaurs esconduts en dejós...
Cal pas fòrabandir lo Paire Nadal ni l’avet de Nadal, mas cal pas tanpauc qu’eles fòrabandiscan lo presep, lo cachafuòc o los tretze dessèrts.
NB: Per quant a la vila de Besièrs e a las bagarras de son cònsol màger amb la justícia francesa per téner una grépia dins la comuna, la còla de Jornalet —fòrça critica amb las politicas del cònsol besierenc— crei qu’es ora de renovelar aquela anciana lei intransigenta de l’an 1905 qu’enebís de preseps tradicionals dins d’establiments publics del país.
Los occitans, cresents o pas, festejam Nadal d’un biais pas estricament religiós mas tradicional amb un fòrt compausant social assumit de biais positiu per totes, mai que mai pels enfants que ne gaudisson mai. Fins a fa solament una generacion, dins la majoritat dels ostals occitans, se fasiá un presep (o un presepi o un betlèm o una grépia) amb de santons, e mai se fasiá picar lo cachafuòc o la soca de Nadal per obténer de presents pels enfants. Se tracta de tradicions semblablas a las que se fan dins los païses vesins coma Aragon o Catalonha. Ça que la, vesèm coma de tradicions d’origina estrangièra e comerciala son vengudas los mèstres de las fèstas nòstras de Calendas e coma los enfants desiran vivament de las veire arribar, del temps que lo païsatge urban de las vilas occitanas es a pèrdre de mai en mai sas grépias, son cachafuòc, e sos ornaments de Nadal.
Es pr’amor d’aquò qu’ongan tornam far una crida als legeires de Jornalet per que se mantenga e se recupère las fèstas de Calendas a l’occitana, e prepausam tornarmai un concors de grépias. Del temps que preparam un bon tison per lo manténer fins a la fin de las fèstas, es ora de metre los preseps dins los ostals. E cal anar mai luènh e recuperar tanben, en foncion de las tradicions de cada parçan d’Occitània, d’autras celebracions, coma per exemple los tretze dessèrts, qu’an lors raices dins lo sègle XVII e que venguèron fòrça populars en Provença. E mai poiriam citar un fum d’autras tradicions calendalas d’Occitània coma las Pastoralas, lo blat de Santa Barba, los nadalets, las dichas... I a de legendas fantasticas coma, per exemple, aquel mite lemosin, auvernhat e velaiat de las pèiras levadas que bolegan a Nadal e que laissan veire de tresaurs esconduts en dejós...
Cal pas fòrabandir lo Paire Nadal ni l’avet de Nadal, mas cal pas tanpauc qu’eles fòrabandiscan lo presep, lo cachafuòc o los tretze dessèrts.
NB: Per quant a la vila de Besièrs e a las bagarras de son cònsol màger amb la justícia francesa per téner una grépia dins la comuna, la còla de Jornalet —fòrça critica amb las politicas del cònsol besierenc— crei qu’es ora de renovelar aquela anciana lei intransigenta de l’an 1905 qu’enebís de preseps tradicionals dins d’establiments publics del país.
| fffff | fffff | |
| Per participar al concors de preseps de Jornalet — Mandatz una fòto de vòstre presep abans lo 6 de genièr a info@jor... en indicant qu’es per lo concors de preseps. — Lo 7 de genièr, la redaccion contactarà la persona ganhanta del concors e li mandarà lo present. Quand lo ganhant l’aurà recebut, nos mandarà una fòto amb lo present: serà publicada dins Jornalet amb la fòto de son presep. — Mentre que lo mond mandaràn las fòtos, tre uèi e fins al 6 de genièr, la redaccion las publicarà dins una galariá especiala. — Podètz veire las fòtos de las edicions precedentas [edicion de 2017] [edicion de 2016] [edicion de 2015] [edicion de 2012] | ||
Jornalet es possible gràcias al sosten economic e jornalistic dels legeires e benevòls. Se lo podètz sosténer en venent sòci dels Amics del Jornalet o de l'Associacion ADÒC, o tot simplament en fasent un don, atal contribuiretz a far un mèdia mai independent e de melhora qualitat.
#16 "La natura aborrís lo vuèg" diguèt Aristòtel.
Avètz quatre oras.
L'occitanisme tradicionalista farà pas virar la ròda de l'istòria al revèrs...
Viure a l'anciana es coma un jòc de ròtle...
La grèpia es una scenarizacion del mite judeocrestian, una engana del empereire roman Constantin.
Tot aquò es de nostalgia romantica, se non una resistència a la rason.
Fa pas recèpta uèi le jorn.
Sèn creserèl, soumés, aliena. Fasèn pa que nous acoustumà a ce que nous es empausa (faulo, rituau). E pièi, em dòu tems, tout acò, hou fasèn nostre. E chasco generaciu i ajusto soun quicoumet de coustumos alimentàrio, de cresenços pagano ou d'imajariè poupulàrio, quand la generaciu seguento ou be un poudé poulitìcou-religious ven pas tout faire espetà.
Fasèn pa tant de causido qu'acò à la fi : seguissèn, adouben, petacen, nous endevenèn coumo poudèn. Lou mounouteïme passara, coumo passèrou tant d'autros causo. Mè n'en demourara quicom din nostros cresenço futuro.
A cousta d'acò, se countunien de recercà l'evouluciu tennoulougico, pensent de coumpensà uno revouluciu enteriouro que fai prèisso, faren pa que reproudure lous esquèmo patoulougico d'uno soucieta que noun quito d'efantà lou mau-èsse, l'ourguèl, la jalousiè, l'egouïsme, la douminaciu, la coubesiè, la pau, la muort couletivo...
Buonos Calendo a toutes, pamen.
#12 Es una bona question aquò: cossí Nadal (fèsta crestiana, lo quite mot evòca la naissença d'un cèrt Jèsus que d'unes pretendon èsser lo filh del dieu) pòt èsser viscut per de personas non-crestianas.
La question se pausa pas per d'autras fèstas religiosas Aid el-fitr, rosh hashanah, pr'amor que marcan pas la "tradicion" del país. Mas benlèu que se pausa dins d'autres païses?
E tanben cossí se vivon las autras fèstas crestianas pels non-crestians (Pascas, Pentacosta, Totsants, Assenscion)? Son de fèstas marcadas dins lo calendièr "laïc" e que totes accemptam estant que permeton de trabalhar pas!
Per tornar a Nadal, i a un biais de viure aquesta fèsta: se sometre a la lei del mercat, al consumerisme, al sicrifici del guit gras e la comunion jos las doas espècia: Sant Chocolat e Champagne.
Mas fin finala, qué se festeja? Se festejam los presents del Paire Nadal es se sometre a l'aculturacion cocacolacoamericana, non? Se festejam la familha es un pauc un eiretatge crestian, non? Se festejam los enfants, es un pauc un eiretatge crestian, non? Se festejam la fin de la longa nuèch e la renaissença del jorn es un pauc pagano-crestian, non?
Alara per un non crestian, perqué festejar Nadal?
Foguèrem catolics plan abans d'èsser "Provençals" (coma nos apelavem totes los Occitans a l'Edat Mejana). Coma disèm dins nòstra lenga mairala d'auèi : les faits sont têtus.
La lenga occitana de nòstres aujòls, l'escrivèm, mas es a las escanas socialament, e definitivament mòrta. Son temps es passat.
La religion crestiana de nòstres aujòls, marcaire identitari fondamental almens tan important coma una lenga, es totjorn aquí, prèsta a se reviscolar quora que siá.
Mentre que una lenga, quand es mòrta, tòrna pas; li pòdèm totjorn farlabicar una lenga "nòva" de substitucion.
Mas alara i aurà l'occitan pòstmodèrne (tresena generacion), coma i a lo grèc modèrne o l'ebrèu modèrne... Mas perqué ?
Vòstre comentari es a mand d’èsser validat. Per terminar lo procès de validacion, vos cal encara clicar sul ligam qu’anatz recebre per e-mail a l’adreiça qu’avètz indicada.
Escriu un comentari sus aqueste article
Senhala aqueste comentari