editorial
Sacrificar l’occitan per la concòrdia “nacionala” francesa
La comuna de Tolosa a enfin aprovat son sosten a las emissions en occitan del servici public de ràdio e television. Atal, lo consistòri mondin a jonch la revendicacion del Collectiu Occitan que demanda la preséncia de l’occitan cada jorn a la television e la ràdio publicas, una peticion plan justa se prenèm en compte qu’a l’ora d’ara la television publica francesa non prepausa d’emissions en occitan que 17 oras per an, çò que fa una mejana d’una ora e quart per mes.
Mas lo debat dins lo capitòli tolosan foguèt pas aisit. La majoritat municipala de Tolosa, que sosten lo cònsol màger Jean-Luc Moudenc, se mostrèt devesida a prepaus del sosten de l’occitan. D’un latz, l’adjonch al cònsol delegat a la cultura occitana, Jean-Michel Lattes, presentèt son vòt per mostrar lo sosten dels elegits a las emissions en occitan, mas de l’autre, Olivier Arsac, adjonch al cònsol màger encargat de la seguretat, diguèt d’arguments contra l’occitan que nos an indignats.
L’argument principal d’Arsac contra la preséncia de l’occitan dins los mèdias publics èra qu’aquò contravendriá a “l’unitat e a la concòrdia nacionala” [voliá dire estatala]. “M’interrògui sus l’oportunitat de prene lo risc de nos fòraviar dins de revendicacions lingüisticas e culturalas que devesisson mai que recampan, e que noirisson benlèu d’autras revendicacions” coma “de corses universitaris en occitan” e “l’usatge de l’occitan dins d’actes oficials”, çò diguèt. A mai, Arsac afirmèt que “la Republica es l’unitat dels franceses al delà de lors diferéncias e doncas una lenga comuna” e que “l’estacament al patrimòni lingüistic deu èsser vist coma un afar privat, a l’imatge de las religions”.
Analisem lo discors d’Arsac. Çò que constatam primièr es aquel culte de l’estat monolitic e del monolingüisme, e aquela obsession de veire d’enemics dins las autras lengas e las autras culturas. Atal, segon el, per èsser de ciutadans franceses cal quitar d’èsser occitans e sacrificar la lenga e la cultura del territòri, l’istòria, la memòria dels aujòls e tot çò que nos a fach èsser qui sèm.
“L’occitan se deu practicar a l’ostal e dins l’intimitat coma se fa amb las religions”
Pus espantanta es sa conclusion que se l’administracion nos concedís un pauqueton d’occitan dins los mèdias publics, demandarem de causas pus grèvas coma “de corses universitaris” o l’occitan dins “d’actes oficials”. Bon Dieu! Sénher Arsac a paur qu’un jorn los occitans revendiquem nòstres dreches umans! Enfin, conclutz que l’occitan se deu practicar a l’ostal e dins l’intimitat coma se fa amb las religions.
Los pauques subrevivents de l’extermini de nòstras lenga e cultura o devèm suportar tot aquò? Bensai deuriam raportar aquela mena de discorses occitanofòbs al Ret Europèu per l’Egalitat Lingüistica e quitament far nòstra denóncia a la Cort Europèa dels Dreches Umans.
Mas lo debat dins lo capitòli tolosan foguèt pas aisit. La majoritat municipala de Tolosa, que sosten lo cònsol màger Jean-Luc Moudenc, se mostrèt devesida a prepaus del sosten de l’occitan. D’un latz, l’adjonch al cònsol delegat a la cultura occitana, Jean-Michel Lattes, presentèt son vòt per mostrar lo sosten dels elegits a las emissions en occitan, mas de l’autre, Olivier Arsac, adjonch al cònsol màger encargat de la seguretat, diguèt d’arguments contra l’occitan que nos an indignats.
L’argument principal d’Arsac contra la preséncia de l’occitan dins los mèdias publics èra qu’aquò contravendriá a “l’unitat e a la concòrdia nacionala” [voliá dire estatala]. “M’interrògui sus l’oportunitat de prene lo risc de nos fòraviar dins de revendicacions lingüisticas e culturalas que devesisson mai que recampan, e que noirisson benlèu d’autras revendicacions” coma “de corses universitaris en occitan” e “l’usatge de l’occitan dins d’actes oficials”, çò diguèt. A mai, Arsac afirmèt que “la Republica es l’unitat dels franceses al delà de lors diferéncias e doncas una lenga comuna” e que “l’estacament al patrimòni lingüistic deu èsser vist coma un afar privat, a l’imatge de las religions”.
Analisem lo discors d’Arsac. Çò que constatam primièr es aquel culte de l’estat monolitic e del monolingüisme, e aquela obsession de veire d’enemics dins las autras lengas e las autras culturas. Atal, segon el, per èsser de ciutadans franceses cal quitar d’èsser occitans e sacrificar la lenga e la cultura del territòri, l’istòria, la memòria dels aujòls e tot çò que nos a fach èsser qui sèm.
“L’occitan se deu practicar a l’ostal e dins l’intimitat coma se fa amb las religions”
Pus espantanta es sa conclusion que se l’administracion nos concedís un pauqueton d’occitan dins los mèdias publics, demandarem de causas pus grèvas coma “de corses universitaris” o l’occitan dins “d’actes oficials”. Bon Dieu! Sénher Arsac a paur qu’un jorn los occitans revendiquem nòstres dreches umans! Enfin, conclutz que l’occitan se deu practicar a l’ostal e dins l’intimitat coma se fa amb las religions.
Los pauques subrevivents de l’extermini de nòstras lenga e cultura o devèm suportar tot aquò? Bensai deuriam raportar aquela mena de discorses occitanofòbs al Ret Europèu per l’Egalitat Lingüistica e quitament far nòstra denóncia a la Cort Europèa dels Dreches Umans.
Jornalet es possible gràcias al sosten economic e jornalistic dels legeires e benevòls. Se lo podètz sosténer en venent sòci dels Amics del Jornalet o de l'Associacion ADÒC, o tot simplament en fasent un don, atal contribuiretz a far un mèdia mai independent e de melhora qualitat.
Sem lo 25 de decembre de 2018, parlam un pauç occitan per aquel ser de Nadau. Quand avem dich que nos dirigents son de las crapulas sens amna, que nòstra lenga es morenta, que sem, aqui sens esper, avem tot dich. Veiqui, per cambiar un pauç, un text de Natalia PERRAUD (www.inspire-la-vie.com), que viu dau biais de Montpeliér qu'ai traduch en occitan per ameliorar mon occitan e que parla de la femna.
"Ai pas una gròssa peitrina ni las fòrmas que chau, mas sei magnifica perque mon còr es pur e de bona fe. Sabe pas jugar d'un instrument de music, mas sabe dansar en accòrd coma la vita.
Vive pas dins la superficialitat de la seduccion, mas ame aqueus que m'entoran e sei autentica; me mente jamai a me-mesme; Sei onesta e lucida sur aquò que vive; Passe per una inocenta emben ma bontat naturala; mas viesa clarament çò que se passa alentorn de me.
Sei pas un còp dau ser mas sei entiera e aimanta. Ai paur quauques còps mas ai lo coratge de veire mas paurs dreit dins los uelhs e lòr balha de l'amor. Daus un còps mas emocions prenan lo dessus mas garda tojorn dins mon fòr interior de que me mocar de me-mesme.
Sei pas una granda esportiva mas sei creatritz e espontanéia. Cambe pas de pareisser totas las setmanas, mas ai belcòp d'amor a ofrir. Retene pas tot çò que legisse mas sei sufisament inteligenta per pensar per me-mesme. Ai ren a veire emben los criteres fisicas e mentaus que la societat nos impausa mas sei unica e crana de z'esser. Sei ni blonda, ni bruna mas ai de polits piaus que cambian de color naturalament.
Cercha pas a esser çò que sei pas per aver de l'amor mas ofre au monde çò que sei sens p'un piau mentir. Sei pas una femna ideala e perfacha d'apres los condicionaments que la societat nos impausa. Mas, ai una vertut pus bela : vibra l'amor a tot moment. E per totas aquelas rasons jamai cambiarai mon biais de viure o ma personalitat per esser pus polida, pus sexi, aus uelhs d'un autre. Sei una femna geniala e urosa de surtir dau tot-venent". Decembre de 2018.
#8 "Extermini" non es pas un ispanisme en occitan mas un latinisme corrent ("exterminium") en fòrça lengas romanicas: esp. "exterminio", it. "sterminio", portugués "extermínio", cat. "extermini". Lo francés solet ditz "extermination".
ubi lingua, ibi patrria. on hi ha la lenga hi ha la pátria.
Las paraulo d'aquel tipe soun aitant encouerento e ridiculo coumo mespresanto. Fai bèl briu que la Republico sariè malauto, se nostro lengo aviè representa un dangiè ! Sustout din sa pauro situaciu de lengo mourento... De qué chau pa s'entendre...
Aqueles que la fan malautejà la Republico soun precisament lous que soun à la tèsto de l'Esta ou din la pausiciu d'elegis loucau, regiounau e que se sèrvou d'un biai aupourtunisto e egouïsto de la Republico e de sous avantaje per faire eirità de las meiouno plaço famiho em d'amis. En mai d'èstre fourmata ideulougicament, aquelo pudecino d'Arsac àuso finalament metre au mème nivèl la demando de legitimita lenguistico em de la menaço terouristo ! Nou mè... i sèn pa pus !!
Francament, de mounde mespresoses coumo aquel rèsi que se couflo à n'en venì dessenu din sous perpau, deurièu coumparà davant la justìcio euroupenco per la discriminaciu que nous fan endurà e lus manco evident de counsideraciu umano per lous ciutadan francés e lus rèire. N'i a prou d'èstre mes-pre-sa ! Prou ! Prou ! E coumpara de longo em de menudaio sans empourtenço ! Ce que pretend aquel ome es uno ensulto facho à nostres rèire que deslaissèrou lus tèro, abandouna per un Esta que vesiè pa que l'endustrialisaciu de masso. Se bateguèrou per Franço au pres de lus vido nostres rèire. Trimèrou din de fabrico ou au founs de las mino per faire la richesso de l'Esta e de las classo soucialo mountanto. E deneguèrou lus identità, lus aurigino per se plegà à la lengo dòu traval, lengo estrangièiro empausado per lou poudé en plaço ! E aro, las briso que mendiquen, nous las plagnis... ? Taberlò !
Sièi anado barunlà per Enternete, veire un pauc quau poudiè be èstre quel Arsac e de qué n'en viravo de sa poulitico. E be francament, se desgajo de sa caro quicom que necessito pa ge de coumentàri. L'espressiu de sa caro parlo de sa mentalita e de sa sicoulougìo : es un ome ourguious, que deu pa tant s'aimà qu'acò din lou founs, que sap pa gaire se remetre en questiu e faire la part de las causo. Atrape que "Monzieur Arrzac" es uno identita que li anariè mièl. Escoubiha-me quel ome ou pregas per el : es pa lumenous e rabalo coumo un audou de desamou dariès el... Me plai pa. Lou sente pa.
Tot aquò nos mostra plan com dangerós es lo nacionalisme francés. Vòu maselar lengas e culturas au nom d'una "unitat nacionala" pantaishada e artificiala.
Nòsta luta es la de la diversitat culturala de la planèta, tan importanta que non pas la diversitat biologica, qu'es miaçada tanben.
Vòstre comentari es a mand d’èsser validat. Per terminar lo procès de validacion, vos cal encara clicar sul ligam qu’anatz recebre per e-mail a l’adreiça qu’avètz indicada.
Escriu un comentari sus aqueste article
Senhala aqueste comentari