editorial
Una lei per nòstre desvolopament cultural, educatiu e lingüistic
La manifestacion d’aqueste dissabte 30 de novembre a París, per l’occitan e las autras las lengas autoctònas mespresadas dins l’educacion publica, es estada un bon començament. Delà las chifras concretas, la realitat es qu’un milièr de ciutadans de l’estat francés que lors lengas son pas la sola oficiala, son anats en cò del mèstre per li dire lor colèra. Jos lo lèma “Per que viscan nòstras lengas” i aviá dins lo cortègi fòrça occitans qu’acompanhavan los alsacians, bascos, bretons, catalans, còrses... Ensems avèm revendicat nòstra existéncia en reclamar un encastre legal que favorisca nòstre desvolopament cultural, educatiu e lingüistic. Se prenèm en compte que los mèdias qu’avèm fach difusion d’aquel eveniment sèm tanben fòrça minoritaris, e que tenèm quitament pas l’ajuda de nòstras pròprias administracions, podèm dire que la protèsta es encoratjanta, car malgrat totas las dificultats i a fòrça mond de tot l’estat que se son recampats per las lengas nòstras.
Ara lo mond an parlat. Los pòbles avèm dich que volèm viure. Es ora que los politicians, los representants del pòble occitan e sas institucions —coma los dels autres pòbles que manifestavan— passen de las bonas paraulas als faches concrets. En cò nòstre, fòrça elegits de gaireben totes los partits politics se mòstran favorables a un cambiament legislatiu per reconéisser la lenga occitana, e qualques unes avián quitament cridat a manifestar a París. Es lo moment de ne veire los fruches. Occitània, coma Bretanha, lo Bascoat, Catalonha, Corsega o Alsàcia reclamam las lengas nòstras dins lo sistèma educatiu, e mai una lei lingüistica. Coma ciutadans non francofòns avèm tanben los meteisses dreches que los francofòns, e aqueles dreches pòdon pas èsser negats mai longtemps.
França es coneguda per tot lo mond per sa devisa: “Libertat, Egalitat, Fraternitat”. Alavetz, deu pas èsser tròp aürosa d’observar pas aquel lèma dins la Republica. Perqué un francofòn a mai de dreches qu’un occitanofòn? Perqué un enfant nascut a Orleans a lo drech d’accès a tota sa cultura del temps qu’un qu’a nascut a Avinhon los a pas? Perqué los enfants d’un peiregòrd an mens de dreches que los mainatges d’un champanhòl? Se, benlèu, lo messatge de fons es que sèm pas amassa dins la fraternitat? De reclamar d’èsser alfabetizat dins la lenga, e de reclamar una lei lingüistica, es pas una question politica: es una question de justícia e de respècte dels dreches umans.
Esperam que lo vam que l’a desvelhat aquesta protèsta tornarà a l’occitan sa plaça dins l’educacion publica, e mai la refortisca. E sustot esperam que lo combat s’arrestarà pas aicí, fins que la recuperacion e l’avenir de la lenga del país sián assegurats.
Ara lo mond an parlat. Los pòbles avèm dich que volèm viure. Es ora que los politicians, los representants del pòble occitan e sas institucions —coma los dels autres pòbles que manifestavan— passen de las bonas paraulas als faches concrets. En cò nòstre, fòrça elegits de gaireben totes los partits politics se mòstran favorables a un cambiament legislatiu per reconéisser la lenga occitana, e qualques unes avián quitament cridat a manifestar a París. Es lo moment de ne veire los fruches. Occitània, coma Bretanha, lo Bascoat, Catalonha, Corsega o Alsàcia reclamam las lengas nòstras dins lo sistèma educatiu, e mai una lei lingüistica. Coma ciutadans non francofòns avèm tanben los meteisses dreches que los francofòns, e aqueles dreches pòdon pas èsser negats mai longtemps.
França es coneguda per tot lo mond per sa devisa: “Libertat, Egalitat, Fraternitat”. Alavetz, deu pas èsser tròp aürosa d’observar pas aquel lèma dins la Republica. Perqué un francofòn a mai de dreches qu’un occitanofòn? Perqué un enfant nascut a Orleans a lo drech d’accès a tota sa cultura del temps qu’un qu’a nascut a Avinhon los a pas? Perqué los enfants d’un peiregòrd an mens de dreches que los mainatges d’un champanhòl? Se, benlèu, lo messatge de fons es que sèm pas amassa dins la fraternitat? De reclamar d’èsser alfabetizat dins la lenga, e de reclamar una lei lingüistica, es pas una question politica: es una question de justícia e de respècte dels dreches umans.
Esperam que lo vam que l’a desvelhat aquesta protèsta tornarà a l’occitan sa plaça dins l’educacion publica, e mai la refortisca. E sustot esperam que lo combat s’arrestarà pas aicí, fins que la recuperacion e l’avenir de la lenga del país sián assegurats.
Jornalet es possible gràcias al sosten economic e jornalistic dels legeires e benevòls. Se lo podètz sosténer en venent sòci dels Amics del Jornalet o de l'Associacion ADÒC, o tot simplament en fasent un don, atal contribuiretz a far un mèdia mai independent e de melhora qualitat.
#12 Clarament.
Es per aquò que me sembla que se cal pas botar dins l'espèra d'una lei, sonque.
Que i a tanben una trapanèla dins aquel biais ...
#12 França es establida coma empèri subre l'aneientiment deliberat e assumit de tota diferéncia intèrna. L'estat francés es fondamentalament définit coma racista, egemonista, e concevent la "francitat" coma marce d'una indiscutibla superioritat ontica, filosofica, poltica, totalament irracionala e isterica.
#10 Mèsme se una lei favorabla a nòstras lengas èra votada per l'Assemblada Nacionala, ( e ieu tanben pense que ne sem luent ) seriá jamai aplicada. Dins l'estat actuau de la constitucion seriá declarada anticonstitucionala per lo Conselh Constitucionau.
#8
Alavetz, ai pas dich qu’eretz sonque colhons. I a sonque de monde que s’enganan de còps en còps, que fan d’errors grandas e pichonas, e çò mai malastruc es que probable an fach de lor melhor. An sompat dins l’error e i tornan gausisent sens relambi.
La vertat es pas quicòm que se bota dins los craumels, tan polidament ondrats e atlihats fusquèsson. La vertat es passadissa, es sonque l’estona d’un mendre sàssic.
De mai la vertat es cambiadissa, la de delà ièrc sembla pas la de doman. Tanben tenguessas o te siòsquessas aprosmat de la vertat, dura pas plan temps.
Un dels trabalhs de far es justament de se botar en condicion d’un esperit de recerca de la vertat del moment de contunh e d’i pegar al mai sarrat possible. Es una volontat.
De o pas sabut o pas volgur fa es un dels alenquiments de l’occitanisme que s’es acassit ambe lo temps mentre qu’auriá degur èsser blinse.
Es lo resultat que cal fa compte, siá es bon, siá pas bon e es çò que te permet de destrar s’as plan fach o pas, se ton aprobencament de la vertat passadissa èra bon o pas.
Es pas mon vejaire, ai pas la pretencion de tener la vertat, mas me sembla que çò mai util per l’occitan es de ne parlar, vist que lo resultat obtengut es plan mendre que lo escomptat, i a malfoncionament. Avem mal trabalhat !
Vos aprosmatz de la vertat en disent que « Per donar enveja de parlar una lenga, cal qu'ela servisca a la promocion sociala, que i siá indispensabla. Se de parlar occitan correntament servissiá per semblar quicòm d'important, de ric, de bèl e de plan sietat dins la societat, dins los medias, dins totes los domanis de la comunicacion, aquò donariá a cadun l'enveja de parlar occitan. »
N’en deduzisse qu’avem mancat l’estapa seduziment, qu’aven macat l’estapa pivelament, qu’avem mancat l’estapa imatge.
Trobi que lo saquet es pron comol de decas al delà de çò esperat subretot ambe los siá disent cap claufits de fulgor auto proclamada. La fulgor se destra als resultats.
Per acabar tornarai als colhons que nos n’en parletz, magèrament los daissi dins lor fulgor resplandenta, atal son visibles de totis e es pas mestièr d'en parlar, nimai de los denonciar.
#9
Probable qu'avem pas sabut convencer, o que d'unis an pas volgut que convencissem per causa de reflamor d'egòs. Me devi d'apondre que jornalet auriá poscut èsser una remirable aisina que faria mirandas dins un alestiment d'estrategias, de cambiament e d'enantiment dins los esvenidors.
Lo problema de la "lei per las lengas regionalas", en mai d'èsser efectivament una necessitat urgenta, es tanben una maròta politica per manténer l'inaccion.
Una lei per las lengas regionalas a pas per l'ora cap d'astre de capitar.
Lo projècte de lei de 2015-161 (se m'engani pas) faguèt mèuca plan rapidament e rencontrèt l'opausicion de l'ara tota poderosa assemblada macronista.
Personalament vesi pas de rason per qu'un projècte de lei posquèsse èsser votat dins la constitucion actuala de l'assemblada francesa.
E se los deputats que mantenon aqueste argument e que pretendon èsser per la defensa de las lengas regionalas èran pas plen de vents serián ja a l'òbra per bastir un esboça de tèxt.
Per l'ora, sembla que pas res siá fach o quitament amorçat.
En tot cas, cap d'autres deputats que'N Molac apelèran a sosténer la manifestacion de dissabte passat. Pertant son un 10enat a far partida d'una "comission d'estudi", e nombroses son los d'aquel grop que son deputats en occitania.
Vòstre comentari es a mand d’èsser validat. Per terminar lo procès de validacion, vos cal encara clicar sul ligam qu’anatz recebre per e-mail a l’adreiça qu’avètz indicada.
Escriu un comentari sus aqueste article
Senhala aqueste comentari