editorial
Per los neoparlants
Raportàvem aqueste dissabte passat una nòva estrambordanta pels escoceses: mai de 139 000 personas se son inscrichas als corses en linha del gaelic escocés, çò es fòrça mai del doble que lo nombre de locutors. Aquò nos fa pensar que seràn los neoparlants que salvaràn aquela lenga e es justament la meteissa causa que se poiriá passar en cò nòstre amb la lenga occitana.
De fach, dins los pòbles minorizats d’Euròpa coma lo nòstre, los grands e los felens an mai de consciéncia nacionala que la generacion intermediària. La generacion del mièg, qu’a entre 30 e 60 ans, patiguèt en plen l’onda uniformizaira d’après la Segonda Guèrra Mondiala, del temps que la generacion dels grands viviá encara en tota normalitat son identitat, e a las generacions nòvas, que lor an pas transmés la lenga, lor es pas tanpauc transmesa la Vergonha e son maites a se pausar de questions. Dins aquel sens, la còla de Jornalet cresèm que la tòca pus urgenta de l'occitanisme es pas de recobrar la lenga mas de reüssir que lo pòble desire de recobrar sa lenga e, amb ela, sa cultura per tal que demòre viva e adaptada als tempses actuals.
Segon qualques sociolingüistas, las lengas minorizadas patisson una tendéncia generalizada a debatre d'un biais integrista los afars de la lenga e, per tant, un grand nombre de locutors venon de “velhaires” lingüistics, que velhan sens fatiga pel bon usatge e la bona ortografia. Dins lo cas de l’occitan, aquel fenomèn es evident e lo remarcam plan sovent dins los comentaris dels articles de Jornalet,ont esclatan de debats passionats. Ça que la, se los joves del país amb d'inquietuds s'interèssan a l'occitan e arriban a las paginas de Jornalet, s'espaventaràn en remarcar cossí los legeires son capables de linchar verbalament un lingüista pel fach qu'aja decidit d’emplegar un sinonim de pòcha sus la cobèrta d'un diccionari.
Los vièlhs occitanistas deuriam aver una actitud dobèrta e positiva, perque mai important que la puretat de la lenga o de sos dialèctes, es de la far venir atractiva pels eventuals parlants nòus. Cal far un esfòrç, totes nosautres, per acceptar las diferéncias e defendre las posicions de cadun, amb respècte e amb una tòca constructiva. L'occitan se tròba dins una situacion inquietanta e nos cal agir amb responsabilitat.
De fach, dins los pòbles minorizats d’Euròpa coma lo nòstre, los grands e los felens an mai de consciéncia nacionala que la generacion intermediària. La generacion del mièg, qu’a entre 30 e 60 ans, patiguèt en plen l’onda uniformizaira d’après la Segonda Guèrra Mondiala, del temps que la generacion dels grands viviá encara en tota normalitat son identitat, e a las generacions nòvas, que lor an pas transmés la lenga, lor es pas tanpauc transmesa la Vergonha e son maites a se pausar de questions. Dins aquel sens, la còla de Jornalet cresèm que la tòca pus urgenta de l'occitanisme es pas de recobrar la lenga mas de reüssir que lo pòble desire de recobrar sa lenga e, amb ela, sa cultura per tal que demòre viva e adaptada als tempses actuals.
Segon qualques sociolingüistas, las lengas minorizadas patisson una tendéncia generalizada a debatre d'un biais integrista los afars de la lenga e, per tant, un grand nombre de locutors venon de “velhaires” lingüistics, que velhan sens fatiga pel bon usatge e la bona ortografia. Dins lo cas de l’occitan, aquel fenomèn es evident e lo remarcam plan sovent dins los comentaris dels articles de Jornalet,ont esclatan de debats passionats. Ça que la, se los joves del país amb d'inquietuds s'interèssan a l'occitan e arriban a las paginas de Jornalet, s'espaventaràn en remarcar cossí los legeires son capables de linchar verbalament un lingüista pel fach qu'aja decidit d’emplegar un sinonim de pòcha sus la cobèrta d'un diccionari.
Los vièlhs occitanistas deuriam aver una actitud dobèrta e positiva, perque mai important que la puretat de la lenga o de sos dialèctes, es de la far venir atractiva pels eventuals parlants nòus. Cal far un esfòrç, totes nosautres, per acceptar las diferéncias e defendre las posicions de cadun, amb respècte e amb una tòca constructiva. L'occitan se tròba dins una situacion inquietanta e nos cal agir amb responsabilitat.
Jornalet es possible gràcias al sosten economic e jornalistic dels legeires e benevòls. Se lo podètz sosténer en venent sòci dels Amics del Jornalet o de l'Associacion ADÒC, o tot simplament en fasent un don, atal contribuiretz a far un mèdia mai independent e de melhora qualitat.
Deuriam!
#1 Òc ben, senher Aval, e los corses del Collègi d’Occitania son plan modèrnes amb de sessions de visioconferència e una platafòrma d’ordinator. Es possible d’apréner l’Occitan pertot dins lo mond.
Tà que sia attractiva la lenga, que cau totun que correspónia a quauquarren de reau e d'autentic! Ne vam pas bastir ua lenga navèra entà plàser aus joens, si?
En fèit, que pensi adara qui cau har tot lo contrari de l'occitanisme si volem sauvar quauquarren!
Botgeta a pas jamai estat un sinonim de Pòcha !
S’embucan pas las aucas ambe de bren en plaça de milh.
-Botgeta a pas jamai estat referençat endacòm dins occitània amai dins lons airals regandits d’apraquital enlamont jos la colceda.
- d’apèi las formacion dels mots occitans « botgeta non pòt èsser una « pòcha », sariá una pòcheta e de cap de biais una pòcha.
Alavetz perqué aver botat aquel mot retiple del catalan en cobertura d’un diccionari :
-siá es una error
-siá es volgut e fach scientalment, a d’unas fins que per l’ora se sabon pas ! (segur far platussar)
Crèsi pas tròp a una possibla error, pensi mai a una volontat, plan mahausèca e malastruda volontat que servís brica l’occitan. E aquò lo vertadièr problema !
S’avetz tòca d’inventar mots es pas çò que nos manca en occitan, que pòt tot diser, mas qu’ o ditz pas, vist que i a pas de vocabulari dins una forma e formal. Es la pòrta duberta a cadun sa norma, cadun son fais. Segur qu’es pas çò milhor de far !
Los linguistas, tanplan fosquessan occitan e que se mainèsson de la lenga occitana, son coma tot lo monde, fan de bravas pècas qualques còps, lo mond perfiech existís enluòc, cadun pòt contrabillar !
Empacha pas que lo diccionari ten 13 000 mots, es pas onesta d’aronçar l’escumergança per un mot amai siaguessa en coberta.
Damora, lo biais de criticar, la critica es una drech fondamental !
Es ferutja d’aqui estant que toca a l’intim, l’occitan es del domèni de l’intim, de l’escondut del non dich, del punit (as parlat occitan a la recreacion me faràs cent linhas « je ne parle pas patois dans la cour de l’école). Lo desgalh d’aquò….. se sièc enquèra a tralh lo desgalh.
Tròbi dins las criticas un biais exagonal tipicament francés de cada costat. Avem plan lo cap exagonal, frança a fach mai que nos tirar la cultura, la lenga, nos a cambiat lo cap dins los biais de pensar d’analisar e benlèu dins lo ressentit nòstre.
« Dins aquel sens, la còla de Jornalet cresèm que la tòca pus urgenta de l'occitanisme es pas de recobrar la lenga mas de reüssir que lo pòble desire de recobrar sa lenga e, amb ela, sa cultura per tal que demòre viva e adaptada als tempses actuals. » ça disetz !
Polida afar, solament fa 50 ans que l’occitanisme, clauzegut dins sos ismes ensatjar de far retrobar lo gost de sa lenga al occitans e i capita brica !
E se voletz far tornar aquela envetja cal ben que pauc a cha pauc lo pòble recobra sa lenga. Per ne balhar lo gost n’en cal tastar un briu ! Es totjorn plan malaisit de donar envetja al mond de quicòm que se vèi pas, s'auzís pas
50 ans que l’afar vòl pas corre : cossi o explicatz aquela descofida !
D’aqui estant que se cambiam pas contunharem dins la descofida.
Alavetz la primièra question es de que caldriá cambiar per nos eissir de l’androna ont nos sem cunhats nosaus meteis.
#4 "L'economia es totjorn darrier la pensada. Si quò es lo francès que me paia, alaidonc parlarei frances" ça disetz....
Aquò o avèm plan capitat, parlam francés, amai pempilhóses sèm sus l'òrtografa. Lo cap exagonal l'avèm.
Vòstre comentari es a mand d’èsser validat. Per terminar lo procès de validacion, vos cal encara clicar sul ligam qu’anatz recebre per e-mail a l’adreiça qu’avètz indicada.
Escriu un comentari sus aqueste article
Senhala aqueste comentari