editorial
Los “negres” de nòstra societat
Lo mond entièr es commocionat après lo murtre de George Floyd per un policièr. Es l’enen crime racista que las autoritats dels Estats Units cometon, mas ara, gràcias als telefòns intelligents e als rets socials, s’es pogut veire l’enregistrament vidèo de las uèch minutas d’agonia que patiguèt Floyd abans morir mentre que cridava socors. “Pòdi pas respirar” foguèt sa darrièra paraula. A prepaus d’aquel crime e de la reaccion populara la còla de Jornalet vòl prepausar doas reflexions dins aqueste editorial.
A prepaus de la violéncia
D’un caire, los mèdias an tornat un còp de mai mostrar los manifestants coma violents. E mai se la majoritat de protèstas son estadas pacificas e en silènci, los mèdias son ja abituats a criminalizar cèrtas violéncias quand venon pas del costat del poder. De mèdias que jamai nos an gausat criminalizar lo sacatge dels empèris francés o britanic en Africa e la consequenta migracion forçada de sos abitants devèrs la metropòli (que puèi seràn de victimas del racisme), los masèls dels pòbles indigènas de pertot, los bombardaments sus Bagdad e la destruccion fisica e sociala de Libia, aqueles mèdias gausan nos mostrar lo sacatge d’un ipermercat sens raportar qual n’es lo proprietari, s’es conegut per sas politicas racistas, s’a discriminat cèrts sectors de la populacion per la color de lor pèl o per lor compte bancari. Non.
La majoritat de manifestants son de victimas d’una violéncia mai que mai insuportabla: la violéncia sociala e la violéncia economica del sistèma. Son de mond qu’an pas res, que lor lotjament es proprietat d’una granda entrepresa immobiliària que ten lors vidas ipotecadas. Son de mond qu’an de problèmas per trobar un emplec, que la polícia perseguís e tua, que lors quartièrs son venguts de centre de distribucion de drògas... son de mond tombats dins la pauretat e lo desespèr, e quand lor frustracion se tradutz en violéncia, la cal pas criminalizar sens una analisi prigonda. En fin de compte, es lo poder politic, economic e militar que decidís quina violéncia es criminalizabla e quina o es pas, quals son los eròis e quals son los terroristas, çò que se considèra coma violéncia e çò que se considèra coma resisténcia.
Quals son los “negres” de la nòstra societat?
La segonda reflexion que voldriam prepausar la nos pausèt Malcolm X en 1964 dins sa vesita en Euròpa. En Anglatèrra, un grop de personas li demandèron çò que podián far, d’Euròpa estant, per ajudar a sa causa. Sul pic, Malcolm X respondèt que voliá pas èsser un produch exotic que serviguèsse per resòlver lors contradiccions. Per tant, se volián ajudar a sa causa lor caliá identificar quals èran los “negres” de lor societat e lor demandar cossí los ajudar.
E quals son nòstres “negres”? Quals son en cò nòstre los collectius qu’an de problèmas per trobar un emplec, que la polícia perseguís e tua, que lors quartièrs son venguts de centres de distribucion de drògas... quals son tombats dins la pauretat e lo desespèr? Analisem-ho.
Per clavar, voldriam avertir qu’en Occitània lo racisme es totjorn aquí. Quantas gents nascudas al país son consideradas estrangièras pr’amor que lors parents o grands parents o son? Sembla que la condicion de migrant siá ereditària.
Quand una brutalitat se passa al còr de l’empèri, coma l’afar de George Floyd, nos esmòu mai que mai. Sutot se ne vesèm lo crime en vidèo. Se nos esmouriá aitant çò que se passa en Palestina, en Curdistan, en Birmania, en Libia, al centre de Mediterranèa...? E a l’ora de manifestar e de venir d’activistas pels dreches socials, se sabèm ben quals son los “negres” en cò nòstre que meritan nòstre activisme?
A prepaus de la violéncia
D’un caire, los mèdias an tornat un còp de mai mostrar los manifestants coma violents. E mai se la majoritat de protèstas son estadas pacificas e en silènci, los mèdias son ja abituats a criminalizar cèrtas violéncias quand venon pas del costat del poder. De mèdias que jamai nos an gausat criminalizar lo sacatge dels empèris francés o britanic en Africa e la consequenta migracion forçada de sos abitants devèrs la metropòli (que puèi seràn de victimas del racisme), los masèls dels pòbles indigènas de pertot, los bombardaments sus Bagdad e la destruccion fisica e sociala de Libia, aqueles mèdias gausan nos mostrar lo sacatge d’un ipermercat sens raportar qual n’es lo proprietari, s’es conegut per sas politicas racistas, s’a discriminat cèrts sectors de la populacion per la color de lor pèl o per lor compte bancari. Non.
La majoritat de manifestants son de victimas d’una violéncia mai que mai insuportabla: la violéncia sociala e la violéncia economica del sistèma. Son de mond qu’an pas res, que lor lotjament es proprietat d’una granda entrepresa immobiliària que ten lors vidas ipotecadas. Son de mond qu’an de problèmas per trobar un emplec, que la polícia perseguís e tua, que lors quartièrs son venguts de centre de distribucion de drògas... son de mond tombats dins la pauretat e lo desespèr, e quand lor frustracion se tradutz en violéncia, la cal pas criminalizar sens una analisi prigonda. En fin de compte, es lo poder politic, economic e militar que decidís quina violéncia es criminalizabla e quina o es pas, quals son los eròis e quals son los terroristas, çò que se considèra coma violéncia e çò que se considèra coma resisténcia.
Quals son los “negres” de la nòstra societat?
La segonda reflexion que voldriam prepausar la nos pausèt Malcolm X en 1964 dins sa vesita en Euròpa. En Anglatèrra, un grop de personas li demandèron çò que podián far, d’Euròpa estant, per ajudar a sa causa. Sul pic, Malcolm X respondèt que voliá pas èsser un produch exotic que serviguèsse per resòlver lors contradiccions. Per tant, se volián ajudar a sa causa lor caliá identificar quals èran los “negres” de lor societat e lor demandar cossí los ajudar.
E quals son nòstres “negres”? Quals son en cò nòstre los collectius qu’an de problèmas per trobar un emplec, que la polícia perseguís e tua, que lors quartièrs son venguts de centres de distribucion de drògas... quals son tombats dins la pauretat e lo desespèr? Analisem-ho.
Per clavar, voldriam avertir qu’en Occitània lo racisme es totjorn aquí. Quantas gents nascudas al país son consideradas estrangièras pr’amor que lors parents o grands parents o son? Sembla que la condicion de migrant siá ereditària.
Quand una brutalitat se passa al còr de l’empèri, coma l’afar de George Floyd, nos esmòu mai que mai. Sutot se ne vesèm lo crime en vidèo. Se nos esmouriá aitant çò que se passa en Palestina, en Curdistan, en Birmania, en Libia, al centre de Mediterranèa...? E a l’ora de manifestar e de venir d’activistas pels dreches socials, se sabèm ben quals son los “negres” en cò nòstre que meritan nòstre activisme?
| fffff | fffff | |
| E los occitans? E sèm pas discriminats, los occitans dins nòstra societat? Sus aquela question voldriam publicar aicí una reflexion legida dins un ret social a prepaus de l’editorial de Jornalet de la setmana passada, que nos sembla digna d’èsser mençonada: Çò que d’unes apèlan la “colonizacion interiora” fa de mal comparar amb la colonizacion vertadièra, e m’agrada pas brica aquela expression. Pr’amor que la colonizacion rebaissa l’uman a quicòm d’inferior, sens quasi cap de drech. Lo cas de las culturas minorizadas d’Euròpa es pas aquò: los occitans, per exemple, avèm accès als meteisses privilègis que los autres, tant que serem blancs, òmes, cisgenres, eterosexuals, etc. La dignitat del biais de viure e de la lenga es atacada, òc-plan, mas pas los besonhs essencials per viure (manjar, dormir, se lotjar, èsser pagat justament per son trabalh, se poder passejar sens paur d’èsser batut per las “fòrças de l’òrdre”, d’èsser deportat, embarrat sens mai de motiu que ta cara o ta color de pèl, etc.). Ça que la, es justament aital que trionfèt l’eradicacion de nòstras culturas: “S’abandonatz vòstra cultura, vos garentissèm lo ‘progrès’, blablablà” (comprenètz: los privilègis dels europèus). D’aquel biais pervèrs, butèron de pòbles entièrs a renegar lor cultura pròpria e a la mespresar. | ||
Jornalet es possible gràcias al sosten economic e jornalistic dels legeires e benevòls. Se lo podètz sosténer en venent sòci dels Amics del Jornalet o de l'Associacion ADÒC, o tot simplament en fasent un don, atal contribuiretz a far un mèdia mai independent e de melhora qualitat.
#4 Mercé. Auriá pas jamai devinar, qu'aquí disèm las banas o pus usualament los creissents, mentre que los « chaussons aux pommes » son de pompilhons, causa que semblan de petiòtas pompas de pòms auvernhatas → bit.ly/2XL8Czu
#3
Un pompom es un « croissant » es atal que disèm (que se disiá vist qu’ara degun parla atal.), l’aguèri agut legit tanben ençò de Joan Bodon çò me sembla. Analía vendiá chocolatinas, pompons, massapans, cocas quora èra de sazon e lo pan, lo pan pestrit per lo paul son òme e tanben se podiá portar lo pan fach a l’ostal per coseson, un còp per setmana, pas mai.
Me rementi pas pels « chaussons aux pommes » n’en deviái pas èsser lemfre … Analía èra de la serma de linhada nòstra, vertat qu’èrèm cosins sus quatre o cinc generacions enrè ambe totis los estatjants del vilatge.
Aquò rai i aviá los pompons plan mofles que mufan pas !
Per contunhar un brigalh :
I aviá lo desjunat tanben aqui sietat al recès del rambalh de la jornada que s’entemenava agachavi la brustiá de bananià i èra un negre sorisent dessus, m’agachava l’agachavi dins un escambi de somriures socents , de segur deviá èsser un brav’òme, un pruzòme per balhar atal un desjunat tan congostós amb’un somriure amistós.
Era un companh del matin e qualques còps pel vespertin, aquò rai se deviá marcezir pas amb’un somriure coma un solelh, sens o saber me balhava lo vam e la randa per anar entà l’escola, tres quilòmestres a pè pels traverses, pels cances e los pujals… Jos la pluèja, jol solelh, ambe lo vent, ambe lo freg que graupinhava las gautas e los ginolhs. Cortas qu’èron las cauças.
Atal la vida, Bananià me sorisiá e iò tanben.
Auraliá, la tatà m’aviá portat un quasèrn libreton « los pichons martiris de l’ogandà », se passava enlà en africa dins un país nomnat Ogandà. Lo libre èra ondrat de dessenhs polidets s’i vesiá qualques vilatges, del trabalh de la terra, de l’aiga que caliá anar posar, coma nosaus al potz. Agara se son morrepolits, semblan de grilhs aquels mainatges, ça disiá la tatà , e vertat èran polidets, jogavan coma nosaus levat qu’ anavon pas desnizar las agasses.
Butèri, venguèri grandet, agachavi un bocin mai las dròllas. Bananià veniá pus, preniái cafè ambe de lach ara. N’encontrèri brica de negres.
#1 Òu l'òme ! De que sonatz los pompons ?
Seriá pas ce que sonan en francés los « chausson aux pommes » ?
E tota l’esplendor del flume
non lèva res als còsses mòrts
emportats d’aigats e de ràbias
dins la furor de mila auratges.
Nos disons copaires, violents.
Se trufan d’aquel gas infame
que nos crema l’agait. Ne rison.
Qué fan del madièr qu’an dins l’uèlh ?
Non veson res dels matrassatages
de vidas que sacan al fòc
dels sieus profièits, d’aquels umans
que daissan bordilha al camin ?
Tant n’i a que son tombats, de braves,
sus aqueste camin de cendre,
qu’ara, quand botam fòc al temple
de lor poténcia, ne risèm.
Non sèm violents, mas sèm irats,
e sèm sadols d’anar victimas
de la violéncia d’un empèri,
fòra de sens, fòra de sen !
Extrait del recuèlh "Cronicas demiurgicas",
inedit, per paréisser.
Al vilatge n’aviam una de negre, Analía se sonava, son òme èra lo paul, fasian pestres e pancosièrs e totís los mainatges èrem sos pichons, aviàn un dròlle , mai grandet que iò, michel que se sonava.
Pichon trastejavi, cossi se sonan negre alvetz que son blancs, benlèu d’ancessors saique ? o alavetz que l’Analía èra totjorn vestida de negre ?
O avèm pas jamai sabut, nos agradava milhor los pompons cauds que nos balhava de còps en còps.
Adíu pichon ça disiá, alavetz cossi va ta mairina ? e lo pairin, dèu èsser afasendat apraquital fa un pau que l’ai pas vist, doblidessas pas s’as besonh del telefon l’avèm a posita è !
La me cal mercejar l’Analía es ela que m’apreguèc de telefonar. De mon temps per aquelses ranvèrs èra un aplech escàs lo telefon.
Vòstre comentari es a mand d’èsser validat. Per terminar lo procès de validacion, vos cal encara clicar sul ligam qu’anatz recebre per e-mail a l’adreiça qu’avètz indicada.
Escriu un comentari sus aqueste article
Senhala aqueste comentari