editorial
“Violéncia, alcolisme, dependéncias e malautiás...”
Un dels combats ideologics pus importants del sègle XX nos a menats a considerar que tota civilizacion que se pretend civilizada deu abolir las idèas supremacistas, que defendon qu’un pòble (una civilizacion o una “raça”) es superior als autres. La banalizacion d’aquela pensada nos menèt a l’esclavatgisme e al colonialisme, e aguèt una de sas expressions pus òrras pendent lo nazisme. Ça que la, se contunha de banalizar e quitament defendre e promòure l’idèa de supremacisme lingüistic.
Existís pertot, e mai que mai en cò nòstre, un darwinisme lingüistic qu’assegura que la mòrt de las lengas es un fenomèn lingüistic e natural qu’a pas de conseqüéncias umanitàrias. Tot aquò es fals. Las lengas morisson pas naturalament mas son tuadas. Lo latin es pas una lenga mòrta e aquesta pròsa n’es una pròva.
Quand desapareis una lenga, tot un collectiu d’èssers umans es mespresat e umiliat en rason de çò que li an passat lors aujòls. Las personas qu’abandonan una lenga o fan pas a causa d’aquela lenga mas a causa d’una seguida de pressions que las an forçadas de quitar de parlar la lenga o de quitar de la transmetre als enfants. Las pressions d’aquela mena las coneissèm plan en Occitània: de guèrras, d’exilis, de convivéncia forçada amb de parlaires d’una autra lenga, de modificacions de l’environament, un sistèma educatiu dessenhat per desculturar, d’umiliacions, de punicions...
Las consequéncias que las patisson los collectius qu’an perdut una lenga son tanplan grèvas. La sociolingüista Carme Junyent mençona de rapòrts que “descrivon” las condicions de vida de las societats desculturadas. “De personas que, en avent volgut far partida del grop pus grand per mejan del renonciament a lor lenga, an vist que demoravan marginalizadas. Violéncia, alcolisme, dependéncias e malautiás —fisicas e mentalas— fan abitualament partida d’aquela sòrta de descripcion”. Gausariam pas dire que tot aquò se passa pas en Occitània.
Dissabte passat, publicàvem sus las paginas de Jornalet qu’un grop de 325 jornalistas bascos exigisson que los representants politics parlen basco per garentir lo drech d’assabentar en la lenga del país. “Lo jornalisme professional basco a drech d’aver un govèrn que parle basco. Los ciutadans an drech d’aver un govèrn que parle basco”, çò recòrda lo manifèst qu’an publicat. Aquò nos fa pensar que los jornalistas occitans deuriam reclamar exactament la meteissa causa. Tant que demorarà una sola persona occitanofòna en Occitània, tota persona que se ditz civilizada se deuriá batre per far complir aqueste drech uman, e mai l’estat francés o refuse. A mai, tant que i aurà de problèmas socials en cò nòstre en consequéncia d’un procès crusèl d’alienacion e desculturacion, nos deuriam batre fins que las autoritats demanden perdon e entamenen un procès de reparacion amb de politicas de reviscolament e normalizacion de la lenga e redignificacion de la cultura.
Luènh de tot aquò, venèm de legir sus Rue89 que la presidenta de l’Ofici Public de la Lenga Occitana mestreja pas l’occitan e considèra qu’es pas necite de l'estudiar. “Ai pas totun cap de passat de mestritge de la lenga [occitana] e tròbi pas forçadament necessari de l’aprene per la defendre”, çò ditz.
Existís pertot, e mai que mai en cò nòstre, un darwinisme lingüistic qu’assegura que la mòrt de las lengas es un fenomèn lingüistic e natural qu’a pas de conseqüéncias umanitàrias. Tot aquò es fals. Las lengas morisson pas naturalament mas son tuadas. Lo latin es pas una lenga mòrta e aquesta pròsa n’es una pròva.
Quand desapareis una lenga, tot un collectiu d’èssers umans es mespresat e umiliat en rason de çò que li an passat lors aujòls. Las personas qu’abandonan una lenga o fan pas a causa d’aquela lenga mas a causa d’una seguida de pressions que las an forçadas de quitar de parlar la lenga o de quitar de la transmetre als enfants. Las pressions d’aquela mena las coneissèm plan en Occitània: de guèrras, d’exilis, de convivéncia forçada amb de parlaires d’una autra lenga, de modificacions de l’environament, un sistèma educatiu dessenhat per desculturar, d’umiliacions, de punicions...
Las consequéncias que las patisson los collectius qu’an perdut una lenga son tanplan grèvas. La sociolingüista Carme Junyent mençona de rapòrts que “descrivon” las condicions de vida de las societats desculturadas. “De personas que, en avent volgut far partida del grop pus grand per mejan del renonciament a lor lenga, an vist que demoravan marginalizadas. Violéncia, alcolisme, dependéncias e malautiás —fisicas e mentalas— fan abitualament partida d’aquela sòrta de descripcion”. Gausariam pas dire que tot aquò se passa pas en Occitània.
Dissabte passat, publicàvem sus las paginas de Jornalet qu’un grop de 325 jornalistas bascos exigisson que los representants politics parlen basco per garentir lo drech d’assabentar en la lenga del país. “Lo jornalisme professional basco a drech d’aver un govèrn que parle basco. Los ciutadans an drech d’aver un govèrn que parle basco”, çò recòrda lo manifèst qu’an publicat. Aquò nos fa pensar que los jornalistas occitans deuriam reclamar exactament la meteissa causa. Tant que demorarà una sola persona occitanofòna en Occitània, tota persona que se ditz civilizada se deuriá batre per far complir aqueste drech uman, e mai l’estat francés o refuse. A mai, tant que i aurà de problèmas socials en cò nòstre en consequéncia d’un procès crusèl d’alienacion e desculturacion, nos deuriam batre fins que las autoritats demanden perdon e entamenen un procès de reparacion amb de politicas de reviscolament e normalizacion de la lenga e redignificacion de la cultura.
Luènh de tot aquò, venèm de legir sus Rue89 que la presidenta de l’Ofici Public de la Lenga Occitana mestreja pas l’occitan e considèra qu’es pas necite de l'estudiar. “Ai pas totun cap de passat de mestritge de la lenga [occitana] e tròbi pas forçadament necessari de l’aprene per la defendre”, çò ditz.
Jornalet es possible gràcias al sosten economic e jornalistic dels legeires e benevòls. Se lo podètz sosténer en venent sòci dels Amics del Jornalet o de l'Associacion ADÒC, o tot simplament en fasent un don, atal contribuiretz a far un mèdia mai independent e de melhora qualitat.
Si desempuei quatre ans que ten la presidença a pas solament trobat moien de se botar d'aprene la linga, i a pas de barginhar una minuta, que siage una femna o un òme... Fòra !
#7 Sèm plan d'acòrdi, l'incompetència a jamai agut quicòm a veire amb l'atge, lo genre,la color,lo signe astral o la religion. Mas l'espòrt actual per faire calar qual puntèja tala o tala incompetència es de jos-entendre qu'o fai a còp segur per aquelas rasons inicas.
#6 Benlèu que lo lectors de Jornalet esperavan la fruta per jutjar de l'arbre ? Ara, aquò es faita. E non veis cap de rapòrt entre la feminitat de la prsidéncia en question e son incapacitat patenta a assumir lo ròtle e la foncion, plan segur.
Cada còp qu'aquelas absurditats saupudas dempuèi bèl temps foguèron denonciadas per de legèires sus Jornalet, a saupre : la presidenta de l'OPLO parla pas occitan, a pas jamai agut per tòca de l'aprene e a mai d'un còp afortit qu'al contrari aquò li balharia mai d'objectivitat (!!) per defendre la lenga (!!??!!), aqueles se faguèron accusar de sexism, de racism o d'intolerència. E que t'escampi de dichas moralizairas de la mena "cal ésser duberts" o encara "mas a-n-aquela simpatica presidenta li cal daissar lo temps d'aprene la lenga, pecaire", e patin-cofin.
Calia doncas esperar que lo media parisenc Rue89 escriguèsse negre sus blanc "la presidenta de l’Ofici Public de la Lenga Occitana mestreja pas l’occitan e considèra qu’es pas necite de l'estudiar “ per faire enfin encapar l'evidència ? E ben no, sembla pas !
#4 Cada còp qu'aquelas absurditats saupudas dempuèi bèl temps foguèron denonciadas per de legèires sus Jornalet, a saupre : la presidenta de l'OPLO parla pas occitan, a pas jamai agut per tòca de l'aprene e a mai d'un còp afortit qu'al contrari aquò li balharia mai d'objectivitat (!!) per defendre la lenga (!!??!!), aqueles se faguèron accusar de sexism, de racism o d'intolerència. E que t'escampi de dichas moralizairas de la mena "cal ésser duberts" o encara "mas a-n-aquela simpatica presidenta li cal daissar lo temps d'aprene la lenga, pecaire", e patin-cofin.
Calia doncas esperar que lo media parisenc Rue89 escriguèsse negre sus blanc "la presidenta de l’Ofici Public de la Lenga Occitana mestreja pas l’occitan e considèra qu’es pas necite de l'estudiar. “ per faire enfin encapar l'evidència ?
Vòstre comentari es a mand d’èsser validat. Per terminar lo procès de validacion, vos cal encara clicar sul ligam qu’anatz recebre per e-mail a l’adreiça qu’avètz indicada.
Escriu un comentari sus aqueste article
Senhala aqueste comentari