editorial
La consciéncia coma element clau per recobrar la lenga
Coma cada 3 de decembre, se festegèt dijòus passat lo Jorn Internacional de la Lenga Basca, una celebracion que se debana per tot lo Bascoat e endacòm mai, a la quala participan institucions, mèdias, escòlas e lo pòble. Ongan, a causa de la crisi sanitària i a agut mai de participacion que jamai sus Internet, çò que nos fa remarcar l’importància d’aquela jornada.
Lo basco es la sola lenga minorizada d’Euròpa qu’a recuperat de locutors. Dins las darrièras quaranta annadas, de nombroses bascos que sabon o que sabián pas la lenga an agut la consciéncia de la recobrar e an luchat per que lors descendents sián tan bascofòns coma lors aujòls. Dins aquel sens, las escòlas dichas “ikastola“ son estadas una iniciativa clau, mas tanben las escòlas pels adultes. Dins cada quartièr o vilatge i a d’escòlas consagradas al recobrament de la lenga, un procès que los bascos li dison oportunament “alfabetizacion”.
En Occitània sèm pas brica dins aquela situacion, mas avèm lo primièr dels elements clau pel recobrament de la lenga: que lo pòble la vòlga recobrar. L’enquista sociolingüistica realizada per l’Ofici Public de la Lenga Occitana (ÒPLO) dins l’oèst d’Occitània mòstra que lo 90% dels abitants vòlon/volèm de politicas lingüisticas per l’occitan. Tant que n’avèm la volontat, avèm çò que cal per nos metre a l’òbra. Los bascos demandèron pas las ikastolas al govèrn del dictator Franco ni mai a la glotofòba Republica francesa, mas las faguèron. Se volètz saber cossí se petacèron o podètz demandar a la còla que creèt la primièra calandreta en 1979.
Saique una idèa per donar de vam al combat e nos metre a l’òbra poiriá èsser l’institucion d’un Jorn Internacional de l’Occitan? Se los collectius que menèron a bon tèrme las manifestacions Anem Òc! se tornèsson amassar per aquela tòca?
Lo basco es la sola lenga minorizada d’Euròpa qu’a recuperat de locutors. Dins las darrièras quaranta annadas, de nombroses bascos que sabon o que sabián pas la lenga an agut la consciéncia de la recobrar e an luchat per que lors descendents sián tan bascofòns coma lors aujòls. Dins aquel sens, las escòlas dichas “ikastola“ son estadas una iniciativa clau, mas tanben las escòlas pels adultes. Dins cada quartièr o vilatge i a d’escòlas consagradas al recobrament de la lenga, un procès que los bascos li dison oportunament “alfabetizacion”.
En Occitània sèm pas brica dins aquela situacion, mas avèm lo primièr dels elements clau pel recobrament de la lenga: que lo pòble la vòlga recobrar. L’enquista sociolingüistica realizada per l’Ofici Public de la Lenga Occitana (ÒPLO) dins l’oèst d’Occitània mòstra que lo 90% dels abitants vòlon/volèm de politicas lingüisticas per l’occitan. Tant que n’avèm la volontat, avèm çò que cal per nos metre a l’òbra. Los bascos demandèron pas las ikastolas al govèrn del dictator Franco ni mai a la glotofòba Republica francesa, mas las faguèron. Se volètz saber cossí se petacèron o podètz demandar a la còla que creèt la primièra calandreta en 1979.
Saique una idèa per donar de vam al combat e nos metre a l’òbra poiriá èsser l’institucion d’un Jorn Internacional de l’Occitan? Se los collectius que menèron a bon tèrme las manifestacions Anem Òc! se tornèsson amassar per aquela tòca?
Jornalet es possible gràcias al sosten economic e jornalistic dels legeires e benevòls. Se lo podètz sosténer en venent sòci dels Amics del Jornalet o de l'Associacion ADÒC, o tot simplament en fasent un don, atal contribuiretz a far un mèdia mai independent e de melhora qualitat.
#10
Segur, segur, cal ben un començament e escapolar un briu cossi va èsser entolhat tot aquò.
Una data : Una data ambe bel temps atimbrat, una data ont lo mond siòsquesson disponibles es a diser una dimenchada, çò que sarà un jorn cambiadís d’annadas en annadas. De per tsemple podèm agachar devèrs lo mes de junh (bèl temps, lo mond a mand de partir en vacanças). S’es lo mes de junh dèu èsser abans lo solstici apelat festa de la musica, apèi es pas possible, puèi sèm al mes de julh, e d’ agost (mond en vacanças).
D’autres elements dintran dins aquela causida de data sariá pas de saber qu’unas son las manifestacions culturalas occitanas dins aquel mes. Sobretot ont va se far ? villa cambiadissa ? o pas ?
S’es festa internacionala, al pus mens nos cal comunicar disn totes las lengas d’europa 24 lengas mai las dichas regionalas que son al nombre de 60. Se pòdon prene sonque las lengas oficialas… 24. Son tanben tres alfabets : latin, grèc, cirilic
Benlèu sonque l’anglés. E de qu’anèm diser ? Avèm de trabalhar los messatges de communicacions !
Apèi de qu’anam presentar ? mentre quante temps ? ambe qual ?
Tot aquò sul papièr poirèm alavetz ensatjar de vèire clar e long.
Damorarà de realizar çò qu’es pas la mendre afar.
Es lo pretz de l’ensag de la capitada.
Festa reussida conscientiza mond, festa estequida fa fugir mond. Tanben se cal pas mancar !
E lo còst de tot aquò ???? de qual paga ?
#10
Segur, segur, cal ben un començament e escapolar un briu cossi va èsser entolhat tot aquò.
Una data : Una data ambe bel temps atimbrat, una data ont lo mond siòsquesson disponibles es a diser una dimenchada, çò que sarà un jorn cambiadís d’annadas en annadas. De per tsemple podèm agachar devèrs lo mes de junh (bèl temps, lo mond a mand de partir en vacanças). S’es lo mes de junh dèu èsser abans lo solstici apelat festa de la musica, apèi es pas possible, puèi sèm al mes de julh, e d’ agost (mond en vacanças).
D’autres elements dintran dins aquela causida de data sariá pas de saber qu’unas son las manifestacions culturalas occitanas dins aquel mes. Sobretot ont va se far ? villa cambiadissa ? o pas ?
S’es festa internacionala, al pus mens nos cal comunicar disn totes las lengas d’europa 24 lengas mai las dichas regionalas que son al nombre de 60. Se pòdon prene sonque las lengas oficialas… 24. Son tanben tres alfabets : latin, grèc, cirilic
Benlèu sonque l’anglés. E de qu’anèm diser ? Avèm de trabalhar los messatges de communicacions !
Apèi de qu’anam presentar ? mentre quante temps ? ambe qual ?
Tot aquò sul papièr poirèm alavetz ensatjar de vèire clar e long.
Damorarà de realizar çò qu’es pas la mendre afar.
Es lo pretz de l’ensag de la capitada.
Festa reussida conscientiza mond, festa estequida fa fugir mond. Tanben se cal pas mancar !
E lo còst de tot aquò ???? de qual paga ?
Adieusiatz monde,
Perqué pas un questionari/referendum/votacion... (sonatz aquò coma voletz) amb las organizacions (siti sinternet, IEO totas, las associacions,...) que o volon far : un mèl = una data.
La resulta, la proclamacion. Eh hop, una festa de la Lenga Ocitana.
Non ?
#8
Se caldrà trastolre dins una autra dimension : s’es per far d’internacional ambe las meteissas raunhòlas e damorar entre nosaus, val mai se tirar l’idèia del cap. Sariá contraproduzidor.
Los messatges perbalhats, pòdon nos ajudar a traucar la paret plan nauta d’indiferencias que nos enroda e nos recata, mai l’indiferencia dels occitans meteis, tucles coma jamai.
Mas novèla dimension va de cotria ambe novel biais de far !
Nos es pas permetut de far retiple de çò qu’a pas foncionat, que fonciona brica dempuèi cinquantas annadas, las meteissas metòd produzisson los meteis effets
Se cal pas doblidar que çò que nos salvarà es l’emplèc de l’occitan de lo far resontir pels quatre quarres de la planèta. La seconda es de capitar a trabalhar sens relambi, tornar lo gost de l’occitan als qu’an quitat la lenga o que l’an pas jamai aguda nimai trobada. Per aquò far, cal metòds d’aprendissatge e pas qu’una, sabèm que l'escola sufís brica !.
La nocion d’internacional pòt aqui nos far pujar de qualques punts 2, 3. Enquèra que s’ entrò ara avèm pas convençut los occitans de parlar e de tornar aprene lor lenga, es que sèm pas bon de tròp çaquelà e que sabèm pas parlar als nòstres. Es aqui un punt màger :
Saber parlar a nòstre pòble ! Agantar las causas d’un autre biais !
#7 Fa pas doblon. Es quicòm mai. Cal menar l'afar amb las autras lengas (solidaritat e dobertura) mas mèfi de nos i negar pas. Es per aquò qu'una jornada internacionala de la lenga occitana es necessària. Sustot que, per de rasons que ja son estada dichas, l'espandi occitan fa mai paur als jacobins que non pas cèrtas autras lengas.
Vòstre comentari es a mand d’èsser validat. Per terminar lo procès de validacion, vos cal encara clicar sul ligam qu’anatz recebre per e-mail a l’adreiça qu’avètz indicada.
Escriu un comentari sus aqueste article
Senhala aqueste comentari