editorial
Legir de libres en occitan, una accion indispensabla per far progressar la lenga
Tèxte legit
Coma tota cultura viva, la lenga occitana a de besonh d’un public legeire. Dins nòstre cas, malastrosament, aquel public a l’ora d’ara pòt pas èsser qu’un public militant: l’ofèrta de títols es escassa, es complicat de trobar de librariás que vendan de libres en occitan e solament los ostals d’edicion mai conscientizats son capables d’editar en lenga occitana. Mas aquela situacion se pòt superar s’arribam de crear un lindal sufisent de lectors per la reversar, e per capitar que i aja mai d’ofèrta de títols, per que mai de librariás accèpten de vendre de libres en occitan e per que mai d’ostals d’edicion assumiscan lo risc de publicar en occitan.
Tota literatura a de besonh d’un public. De crompar de libres en occitan, e sustot de los legir, es una accion indispensabla per far progressar la lenga e far créisser un sector cultural basic en quina cultura que siá. Aquò es l’istòria del peis que se mòrd la coa: del mai i a de lectors, del mai es gròs lo montant d’operacions, e del mai es gròs lo montant d’operacions, del mai i a de personas interessadas per escriure en occitan. E mai de libres de qualitat escriches en occitan vòl dire mai de legeires. E tornam començar. En consequéncia, totes ensems, nos cal far créisser aquel sector sus una premissa plan simpla: ofrir de libres dignes e plan editats qu’interèssen los lectors.
En mai d’aquò, sèm convencuts que i a totjorn que mai d’occitans non occitanofòns que voldrián recobrar la lenga. Qu’eles tròben un encastre cultural digne es çò qu’encoratjarà mai nòstres compatriòtas a recobrar una lenga qu’es la sola que nos permet d’interpretar e de comprene lo Mond a la faiçon occitana e qu’es, a l’encòp, nòstra contribucion a la diversitat d’una planeta que volèm mai umana.
Divendres passat, foguèt Sant Jòrdi. Los catalans profièchan dempuèi de decennis d’aquela data per ofrir de libres e de ròsas, fach pel qual lo 13% aperaquí de totas las vendas de libres en Catalonha se realizan pendent aquela jornada unica, e mai ongan se passèsse amb de mesuras sanitàrias. En aquela escasença, avèm inaugurat una librariá en linha dins la botiga de Jornalet, que permet de crompar de libres e d’ajudar al mantenement d’aqueste quotidian en linha. Per ara, i trobaretz una seleccion de libres en aranés e las òbras mai remarcablas que publica l’IEO Arièja delà los disques d’Eric Fraj e de Revelhet.
Tota literatura a de besonh d’un public. De crompar de libres en occitan, e sustot de los legir, es una accion indispensabla per far progressar la lenga e far créisser un sector cultural basic en quina cultura que siá. Aquò es l’istòria del peis que se mòrd la coa: del mai i a de lectors, del mai es gròs lo montant d’operacions, e del mai es gròs lo montant d’operacions, del mai i a de personas interessadas per escriure en occitan. E mai de libres de qualitat escriches en occitan vòl dire mai de legeires. E tornam començar. En consequéncia, totes ensems, nos cal far créisser aquel sector sus una premissa plan simpla: ofrir de libres dignes e plan editats qu’interèssen los lectors.
En mai d’aquò, sèm convencuts que i a totjorn que mai d’occitans non occitanofòns que voldrián recobrar la lenga. Qu’eles tròben un encastre cultural digne es çò qu’encoratjarà mai nòstres compatriòtas a recobrar una lenga qu’es la sola que nos permet d’interpretar e de comprene lo Mond a la faiçon occitana e qu’es, a l’encòp, nòstra contribucion a la diversitat d’una planeta que volèm mai umana.
Divendres passat, foguèt Sant Jòrdi. Los catalans profièchan dempuèi de decennis d’aquela data per ofrir de libres e de ròsas, fach pel qual lo 13% aperaquí de totas las vendas de libres en Catalonha se realizan pendent aquela jornada unica, e mai ongan se passèsse amb de mesuras sanitàrias. En aquela escasença, avèm inaugurat una librariá en linha dins la botiga de Jornalet, que permet de crompar de libres e d’ajudar al mantenement d’aqueste quotidian en linha. Per ara, i trobaretz una seleccion de libres en aranés e las òbras mai remarcablas que publica l’IEO Arièja delà los disques d’Eric Fraj e de Revelhet.
Jornalet es possible gràcias al sosten economic e jornalistic dels legeires e benevòls. Se lo podètz sosténer en venent sòci dels Amics del Jornalet o de l'Associacion ADÒC, o tot simplament en fasent un don, atal contribuiretz a far un mèdia mai independent e de melhora qualitat.
Malaja, en Bearn, l'auhèrta qu'ei shètra si volem léger literatura de qualitat! En dehòra de quauques libes en çò de Per noste...Que cau purmèr escrivans abans de cercar lectors!
Fau pas oblidar lei bibliotecas tanben. Biblioteca associativa dins leis associacions occitanistas d'en promier, puei faire pression sus lei bibliotecas municipalas per aguer de libres en occitan.
Una part importanta dei libres que iéu ai legit en occitan eran de libres prestats per l'Ostau dau Païs Marselhés. Cresi qu'es important.
Una biblioteca es quauquarren facil d'accès, que costa pas grand cauva, es un pretexte per anar dins l'associacion e charrar ambe lei gens, o escambiar d'opinions sus lo libre, es potencialament un biais de faire remarcar l'occitan a de gens que conoisson pas l'occitanosfèra internet, etc.
Aqueth editorial escaish plan!
Per la Sant Jòrdi, l'IEO d'Arièja lancèc una soscripcion per un roman tot en occitan ariegés de la val d'Arisa «Loís Delbòsc» de Robèrt Dupont https://www.helloasso.com/associations/ieo-arieja/collectes/robert-dupont-lois-delbosc
Fèr ausir la lenga, aquò es plan important, mès le libre demòra un utís fabulós per la s'apropriar. Emès gents qu'an pas jamès pensat que son «patoès» se posquèssa escríver an sovent besonh pas que de qualquas minutas per entrar dins l'escrit quand siá de son parlar. Ac vesèri mès d'un còp: per exemple una cosina del Robèrt, de 92 ans, quand descobric son prumèr libre «Barrejadís de la vida de gèr», comencèc de legir a votz nauta e tre la seconda paja, malgrat la convèrsa viva còsta d'era, cabussèc dins la legida e ne sortic pas que duás oras mès tard quand sa filha volguèc tornar.
Espèri que prendrez autan plaser a legir Robèrt Dupont coma jo n'è a escríver jos sa dictada.
Tot es plan resumit dins l'article, e la tòca n'es lausable.
Sonque permetretz d'èsser sceptic sus la viabilitat del libre format papièr-pagant, quin que siásca.
L'accès en linha a gratis a la lenga vesedoira e mai ausidoira tal com de per Jornalet, es çòmpar le modèl plus apropriat.
A mai damb'aquò, seria util de completar l'ouferta de lenga estandardizada, de fait lenga estranhièira pels publics natius e aprenents, dambe'n accès a de collectatges de la lenga viva dotats d'un supòrt textual, que la lenga passa primièir per la paraula davant le lèger.
Legissi de mai en mai sonque libres e premsa en occitan e catalan. Per combatre efectivament los racistes anti-occitans e anti-catalans ( lo Melanchón, la Mònica iborra- deputada de Garona Nauta qu'a votat contra la lei Molac-, e fòrça autres,) cal se formar en lengas nòstras ; istòria, econòmia, literatura sociològia, eca...
L'emancipacion occitana e catalana passa, a mon vejaire, en primièr lòc, pel mejan de la cultura pròpia.
Vòstre comentari es a mand d’èsser validat. Per terminar lo procès de validacion, vos cal encara clicar sul ligam qu’anatz recebre per e-mail a l’adreiça qu’avètz indicada.
Escriu un comentari sus aqueste article
Senhala aqueste comentari