editorial
Lo progrès social, lo multilingüisme e l’occitan
Tèxte legit
En Hawaii avián una soleta lenga abans l’arribada de l’anglés. Puèi, l’anglés prenguèt pauc a cha pauc la plaça de l’hawaiian fins a lo far desaparéisser. Per contra, en Vanuatu se parla mai d’una centena de lengas. Quand l’anglés i arribèt, la societat èra talament multilingua que l’anglés foguèt una lenga de mai demest plan d’autras[1].
Dins una situacion de bilingüisme, es fòrça probable qu’una de las doas lengas ocupe de mai en mai d’espacis del temps que l’autra ven de mai en mai inutila fins a èsser eliminada e oblidada. Una lenga pòt perdurar sonque dins un encastre de monolingüisme ermetic qu’empedisca los locutors d’aver d’autres contactes umans, o ben dins un encastre multilingüe e multicultural que meta en valor la riquesa de la pluralitat.
Las valors de la Republica francesa sembla d’aver tostemps defendut la draia del monolingüisme ermetic. Una situacion de mal téner. D’un biais, cal perseguir totas las lengas interioras e mai los dialèctes de la sola lenga tolerada, e de l’autre cal pensar d’estrategias coma “l’excepcion culturala” per minimizar tot contacte amb d’autras lengas en presicant lo supremacisme de la francofonia e, s’es de besonh, far de leis qu’empachen los anglicismes. Totun, una cultura del ric passat colonial pòt pas persistir longtemps dins un tal ermetisme.
De son latz, l’occitanisme a totjorn mes en valor la diversitat e lo multiligüisme. Lo bilingüisme nos a menats a la situacion actuala ont la transmission de la lenga, franc d’Aran e las Valadas, es gaireben inexistenta, e devèm cercar un entorn multilingüe e multicultural ont la lenga pròpria del país siá mesa en valor coma las autras, ni mai ni mens. A mai, lo reviscolament de la lenga aurà luòc solament se lo pòble a la consciéncia del patrimòni raubat e desira de lo recobrar.
Lo desespèr del ministre de l’educacion francés a portar la Lei Molac al Conselh Constitucional d’un biais sornarut es la mòstra d’un cambiament social devèrs lo plurilingüisme; del meteis biais que la declaracion insurreccionala d’una vintena de generals franceses e de lors acolits es una pròva de l’evolucion de las avançadas socialas dins los encastres feminista, antiracista e LGBT.
Dins una situacion de bilingüisme, es fòrça probable qu’una de las doas lengas ocupe de mai en mai d’espacis del temps que l’autra ven de mai en mai inutila fins a èsser eliminada e oblidada. Una lenga pòt perdurar sonque dins un encastre de monolingüisme ermetic qu’empedisca los locutors d’aver d’autres contactes umans, o ben dins un encastre multilingüe e multicultural que meta en valor la riquesa de la pluralitat.
Las valors de la Republica francesa sembla d’aver tostemps defendut la draia del monolingüisme ermetic. Una situacion de mal téner. D’un biais, cal perseguir totas las lengas interioras e mai los dialèctes de la sola lenga tolerada, e de l’autre cal pensar d’estrategias coma “l’excepcion culturala” per minimizar tot contacte amb d’autras lengas en presicant lo supremacisme de la francofonia e, s’es de besonh, far de leis qu’empachen los anglicismes. Totun, una cultura del ric passat colonial pòt pas persistir longtemps dins un tal ermetisme.
De son latz, l’occitanisme a totjorn mes en valor la diversitat e lo multiligüisme. Lo bilingüisme nos a menats a la situacion actuala ont la transmission de la lenga, franc d’Aran e las Valadas, es gaireben inexistenta, e devèm cercar un entorn multilingüe e multicultural ont la lenga pròpria del país siá mesa en valor coma las autras, ni mai ni mens. A mai, lo reviscolament de la lenga aurà luòc solament se lo pòble a la consciéncia del patrimòni raubat e desira de lo recobrar.
Lo desespèr del ministre de l’educacion francés a portar la Lei Molac al Conselh Constitucional d’un biais sornarut es la mòstra d’un cambiament social devèrs lo plurilingüisme; del meteis biais que la declaracion insurreccionala d’una vintena de generals franceses e de lors acolits es una pròva de l’evolucion de las avançadas socialas dins los encastres feminista, antiracista e LGBT.
[1] Exemple tirat del libre El futur del català depèn de tu escrich per la lingüista catalana Carme Junyent.
Jornalet es possible gràcias al sosten economic e jornalistic dels legeires e benevòls. Se lo podètz sosténer en venent sòci dels Amics del Jornalet o de l'Associacion ADÒC, o tot simplament en fasent un don, atal contribuiretz a far un mèdia mai independent e de melhora qualitat.
#3
Contribucion del multilengüisme a la creativitat
http://www.dylan-project.org/Dylan_en/news/assets/Study_multilingualism_report_fr.pdf
Multilengüisme / Plurilengüisme
https://www.observatoireplurilinguisme.eu/images/Fondamentaux/plurilinguismemultilinguismev3.pdf
Non solament sonsupremacistas, caputs coma d'ases e malonèstes, son barrats de la comprenèla, talament que refusan de veire qu'en tuant las lengas levat una cavan la tomba del francés per ne par un "patois" a costat del globish basat sus l'anglosaxon.
e de l'anti occitanisme del senyor Juan Lucas Melenchón i Bayona e del Macron e de la Macronalha qué en pensatz ?
Vòstre comentari es a mand d’èsser validat. Per terminar lo procès de validacion, vos cal encara clicar sul ligam qu’anatz recebre per e-mail a l’adreiça qu’avètz indicada.
Escriu un comentari sus aqueste article
Senhala aqueste comentari