editorial
Las lengas “autoctònas”
Tèxte legit
En 1683 s’inaugurèt a Tolosa lo pont de Montaudran, que jonhiá la Ciutat Mondina amb un quartièr conegut per sas tavèrnas e sos bordèls. Popularament se nomenava lo “pont de las putas”, nom que designèt tot lo quartièr qu’oficialament se nomena “Pont des Demoiselles”, es a dire “Pont de las domaisèlas”.
Long de l’istòria, e mai que mai al sègle XX, l’emplec dels eufemismes a portat la minimizacion d’orrors. “La guèrra a evoluit, mas pas necessàriament a l’avantatge de Japon”, çò diguèt l’emperaire Hirohito dins son discors de capitulacion a la fin de la Segonda Guèrra Mondiala. “De tota evidéncia i a agut un important defaut de foncionament” çò diguèt lo pòrtavotz de la Nasa, doas minutas après l’explosion de Challenger. En Chile, l’administracion parla pas de la “dictadura” de Pinochet mas del “regim militar” e en Espanha es enebit de parlar de “presonièrs politics” mas cal dire “de politicians presonièrs”. En cò nòstre sèm tanplan abituats al fach qu’una persona siá “tuada”, “assassinada” o “abatuda” en foncion de qual es estat lo tuaire.
Cambiar los mots pòt endocir un afar, pòt minimizar una orror e mai nos pòt cambiar la pensada. Aquò o nos ven de far perpensar una peticion en linha lançada per un ciutadan breton qu’exigís la justícia per las lengas minorizadas de l’estat francés e qu’a atench mai de 13 000 signaturas. La peticion la saludam plan, car exigís de mesuras urgentas e la reconeissença dels dreches internacionals pertocant las lengas. Mas sustot nos a tirat l’atencion que parle de “lengas autoctònas” e non pas de “lengas regionalas”.
Cresèm ben qu’aquela division conceptuala que valoriza las lengas en foncion de l’adjectiu “nacionalas” e “regionalas” es una manifestacion d’imperialisme lingüistic que deuriam defugir e contraven al principi d’egalitat. En mai d’aquò, ajuda a l’estigmatizacion dels locutors de las lengas autoctònas: en cò nòstre parlar francés es vist com una accion de normalitat del temps que parlar occitan es considerat coma una accion militanta, revendicativa e de còps fanatica. Se pensàvem de refusar d’emplegar lo tèrme “lengas regionalas” e adoptàvem una denominacion mai digna?
Long de l’istòria, e mai que mai al sègle XX, l’emplec dels eufemismes a portat la minimizacion d’orrors. “La guèrra a evoluit, mas pas necessàriament a l’avantatge de Japon”, çò diguèt l’emperaire Hirohito dins son discors de capitulacion a la fin de la Segonda Guèrra Mondiala. “De tota evidéncia i a agut un important defaut de foncionament” çò diguèt lo pòrtavotz de la Nasa, doas minutas après l’explosion de Challenger. En Chile, l’administracion parla pas de la “dictadura” de Pinochet mas del “regim militar” e en Espanha es enebit de parlar de “presonièrs politics” mas cal dire “de politicians presonièrs”. En cò nòstre sèm tanplan abituats al fach qu’una persona siá “tuada”, “assassinada” o “abatuda” en foncion de qual es estat lo tuaire.
Cambiar los mots pòt endocir un afar, pòt minimizar una orror e mai nos pòt cambiar la pensada. Aquò o nos ven de far perpensar una peticion en linha lançada per un ciutadan breton qu’exigís la justícia per las lengas minorizadas de l’estat francés e qu’a atench mai de 13 000 signaturas. La peticion la saludam plan, car exigís de mesuras urgentas e la reconeissença dels dreches internacionals pertocant las lengas. Mas sustot nos a tirat l’atencion que parle de “lengas autoctònas” e non pas de “lengas regionalas”.
Cresèm ben qu’aquela division conceptuala que valoriza las lengas en foncion de l’adjectiu “nacionalas” e “regionalas” es una manifestacion d’imperialisme lingüistic que deuriam defugir e contraven al principi d’egalitat. En mai d’aquò, ajuda a l’estigmatizacion dels locutors de las lengas autoctònas: en cò nòstre parlar francés es vist com una accion de normalitat del temps que parlar occitan es considerat coma una accion militanta, revendicativa e de còps fanatica. Se pensàvem de refusar d’emplegar lo tèrme “lengas regionalas” e adoptàvem una denominacion mai digna?
Jornalet es possible gràcias al sosten economic e jornalistic dels legeires e benevòls. Se lo podètz sosténer en venent sòci dels Amics del Jornalet o de l'Associacion ADÒC, o tot simplament en fasent un don, atal contribuiretz a far un mèdia mai independent e de melhora qualitat.
Lo tèrm "autoctòna" per ieu, a fòrces interésses
- per far comprene al monde jove (mai que mai) que,- se pòt pas defendre los pòbles autoctònas de pel monde ( amb rason, segur, e nos cal èsser solidaris d'aquela lucha globala) sens se preocupar de la menaça de disparicion de las lengas e culturas autoctònas dels territòris ont vivon...e non pas sonque de las de contradas luendanhas e exotcas....
- per far comprene çò mèmes als politicalhons locals, qu'an lèu fach de nos sortir d'afirmacions sens cap ni centema, sens coeréncia argumentaria, sonque per rastelar çò que pòdon rastelar
per se far elegir...
Aimi plan tanben l'apelacion de "lenga istorica"
#7 E donc, sus aquel punt, los "linguistas" son "serioses" se son del vòstre punt de vista. E se que non, la majoritat larga son pas serioses, supausi. Es normal, se que non, serián del vòstre vejaire, plan segur. CQCD…
#6 Sus aqueth punt, jo que m'ahidi aus lingüistas seriós! e eths n'estruçan pas lo gascon dab l'occitan. Que son lengas tanhentas mes diferentas, n'a pas arren a véder dab lo bearnés qui hè partida deu gascon, que cau saber har la diferéncia.
#5 Qu'ei pro simple totun : Bigòrra, Bearn e Shalòssa que hèn partida deu medish ensemble lingüistic, si ben, exactament coma Gasconha, Lemosin, Auvèrnha, Provença e Lengadòc : e aquò se ditz LA lenga occitana. Quina descob!èrta !
Vòstre comentari es a mand d’èsser validat. Per terminar lo procès de validacion, vos cal encara clicar sul ligam qu’anatz recebre per e-mail a l’adreiça qu’avètz indicada.
Escriu un comentari sus aqueste article
Senhala aqueste comentari