Aquestes darrièrs jorns assistissèm orrorizats a l’instauracion d’un regim paramilitar, misogin e de terror en Afganistan. Per ensajar de ne saber quicòm mai, sèm anats al rescontre d’una persona refugiada qu’a consagrat sa vida a la resisténcia, e que demanda de demorar anonima. Nos a dich que l’Associacion Revolucionària de las Femnas d’Afganistan (RAWA segon sa sigla en anglés) es totjorn activa e que son totjorn a militar e a se batre, mas que, ça que la, la situacion a Kabol es a l’ora d’ara un caos total; lo mond ensajan de fugir o ben se confinan dins lors ostals e cèrcan d’amagatals. Los talibans son a far de perquisicions ostal per ostal e tuan a la mendre ocasion.
 
“La responsabilitat del fach que los talibans ajan conquistat lo poder es dels Estats Units e d’Anglatèrra”, çò nos a afortit. Assegura que son aqueles païses que los an provesits d’armas e qu’a l’ora d’ara a Kabol se pòt veire de soldats angleses e estatsunidencs a collaborar amb los talibans. Ditz qu’Afganistan lor conven per agir contra Iran, China, Russia e sos estats satellits coma Ozbequistan, Cazacstan o Tatgiquistan, e que, per n’aver lo contraròtle volián pas riscar d’aver un govèrn democratic que poguèsse cambiar cada 4 o 5 ans.
 
De fach, en genièr de 2019 los Estats Units faguèron pache amb los talibans. Los americans quitavan afganistan e cedián lo contraròrtle del país als extremistas. Puèi,en setembre de 2020, lo govèrn legitim afgan e los talibans comencèron de negociar en Qatar. Pasmens, en febrièr de 2020, l’acòrdi signat entre los Estats Units e los talibans aviá eliminat lo govèrn legal afgan de las negociacions, e foguèron liberats 5000 presonièrs que jonguèron sul pic l’armada integrista. Segon la BBC, aquel acòrdi foguèt essencial per que los talibans tornèsson prene lo poder.
 
La persona qu’avèm entrevistat nos a afirmat qu’ara es prioritari d'ajudar lo mond que se tròban sus plaça car totes riscan d‘èsser tuats pel regim de terror. Per el, lo sol espèr pels que demòran al país es de fugir devèrs los païses limitròfes franc de Paquistan. Tanben nos demanda de sosténer las organizacions umanitàrias (coma tamben o fa un article de France Inter). Enfin, soslinha que, tot comptat e rebatut, s’agís d’un afar politic e que cal far de politica per metre lo ponch final a la terror.
 
L’editorial d’aquesta setmana lo volèm acabar amb un cant de lucha de l’Associacion Revolucionària de las Femnas d’Afganistan (RAWA), inspirat d’una cançon de Quilapayún.
 



 
 

fffff		fffff
	Un regim misogin e de terror   Taliban es un mot que ven de la lenga pashto. De l’arabi “ طالب, ṭālib” (estudiant), lo pashto fa lo plural “طالبان, ṭālibān” (estudiants). Amb aquel mot s’es autodesignat lo movement fondamentalista qu’instaurèt un regim de terror en Afganistan entre los 1996 e 2001.   Lo movement foguèt fondat en agost de 1994 pel mollà Mohammad Omar a la vila de Kandahar, en amassant divèrsas faccions de mujahidins que luchavan dins la guèrra civila consecutiva de la guèrra afganosovietica dels ans 1980.   Lo regim dels talibans desarmèt la populacion, que tenián fòrça armas, e impausèt un regim totalitari basat sus d’interpretacions de l’Alcoran qu’espaventan los quites musulmans. Las femnas avián pas drech de rire, de saber legir e d’escriure e mai de vesitar lo mètge. De fach, obligadas de demorar embarradas dins lors ostals, foguèron completament exclusas de la vida publica. Lo regim amputava los braces o las mans de las personas acusadas de panar quicòm e per carrièras i aviá d’execucions o de punicions fisicas crusèlas en public. Los talibans perdèron lo poder en seguida de l’intervencion militara estatsunidenca consecutiva dels atemptats de l’11 de setembre de 2001 a Nòva York. Ara, son tornats amb mai d’armas, d’argent e de poder, e legitimats per l’acòrdi signat lo 29 de febrièr de 2020 a Al Dawha, amb los Estats Units.

 

fffff		fffff
	La lucha de las femnas en Afganistan   L’Associacion Revolucionària de las Femnas d’Afganistan (RAWA segon sa sigla en anglés) es una organizacion afgana que lucha pels dreches de las femnas e per una societat laïca e democratica.   RAWA se definís coma una organizacion sociala e politica independenta de femnas afganas, e mai comprenga maites militants òmes, e sa tòca es la participacion de las afganas a las activitats politicas e socialas del país, e obténer un regim democratic, dobèrt a l’egalitat de genre. Son tanben pel desarmament e la fin de la guèrra que lo patís lo país dempuèi longtemps.   La fondèt l’estudianta activista Meena Keshwar Kamal en 1977. Dètz ans puèi, la tuèron per sas activitats politicas.   Dempuèi alavetz los activistas de RAWA an luchat contra los regims pròsovietic, mujahidin e taliban qu’an governat lo país successivament, e se son mòstrats fòrça critics envèrs l’ocupacion estatsunidenca.