Coma las autras culturas, la cultura tradicionala occitana —o sa tradicion culturala— pertòca lo patrimòni material e l’immaterial. Es a dire que, d’un latz, pertòca las arts tradicionalas, las arts classicas, l’artisanat, l’arquitectura (quitament los clapasses), de sits materials e tota mena de simbòls esperitals qu’existisson fisicament. Quant al patrimòni cultural immaterial avèm la musica tradicionala, d’espectacles, d’espòrts tradicionals, d’abiletats manualas... Fins fa gaire, tota aquesta cultura s’èra desvolopada dins un encastre de veire e comprene las causas en occitan. Al sègle passat se comencèt de desvolopar tanben jos l’influéncia de culturas dominantas d’expression castelhana, francesa o italiana. Pasmens, al sègle XXI aquelas culturas se desvolopan jos una fòrta influéncia de la lenga anglesa.
 
Dimenge passat, 12 de setembre, presentàvem lo libre Loís Delbòsc de Robèrt Dupont, un roman sus l’istòria d’un dròlle sens familha pendent la Segonda Guèrra Mondiala inspirat de las anecdòtas e dels remembres de las gents del campèstre. Dins los comentaris dels legeires s’entamenèt un debat que nos a fach soscar. D’unes planhián que las òbras en occitan concerniguèsson un temps passat, d’autres defendián la bona literatura istorica e d’autres quitament defendián lo fach que se situèsse cronologicament la lenga.
 
Tota modernitat es culturala e es estada bastida dins un passat. La modernitat occitana es pas la modernitat d’endacòm mai traducha e adaptada, mas creada al país jos l’influéncia d’un passat e de las culturas que demòran aquí a l’ora d’ara. Fan partida de la cultura occitana modèrna Eric Fraj, Rodin, la Rampa TIO, Robèrt Martí, Pierre Soulages, Philippe Carrese, La Banana del Segalar, Òc Tèle e quitament los mèmes gascons e los tròls que nos complican l’existéncia. Sens lo passat, tot aquò seriá pas brica coma es.
 
Ça que la, los mercats prepausan al grand consum sustot de produccions culturalas estrangièras per çò que la musica, lo teatre, la literatura, l’art, lo cinèma o l’informacion en occitan son encara luènh del consum massís. Aquò empacha que siá una indústria culturala rendabla. De far uèi de cultura en occitan es mai una opcion de militància qu’una opcion professionala. Pasmens cal èsser optimista: sèm sus la dralha d’o far possible, coma o an capitat d’autras culturas qu’an pas d’estat. La tòca es malaisida, mas pas impossibla.
 
Que podèm far los occitans? Cal  alargar nòstre esperit a l’ora de consumar de produches culturals occitans, que sián en lenga occitana o pas. Un país que consuma pas sa cultura es un país mòrt, un espèctre sens orizont. Per començar, se cal desbarrassar de la militància culturala e la far venir una normalitat culturala, en consumant aital nòstra cultura coma un suedés consuma la siá. S’o fasèm amb normalitat o rendrem credible e natural, e quitarà d’èsser una decision occitanista per èsser una decision occitana. Anem veire de cinèma en occitan, de teatre en occitan, crompem e ofriscam de libres en occitan, legiscam de revistas en lenga d’òc e escotem de musica e de ràdio en nòstra lenga. Benlèu qualques unes descobrirem, estonats, qu’en plen sègle XXI la cultura nòstra es tan digna coma quina autra que siá.