editorial
Los encastres mentals
Dins lo primièr editorial de l’istòria de Jornalet, ara fa dètz ans, presentàvem aqueste mèdia coma “un jornal occitan, escrich en occitan e pensat per Occitània”, e mai precisàvem: “Totes los païses an lor espaci nacional de comunicacion e Occitània pòt pas pus èsser una excepcion. Un país sens sos mèdias a sequestrats son imaginari collectiu e sa vision del Mond, perque recep e analisa las nòvas amb lo ponch de vista de qualqu’un mai.”
Avèm totjorn aquel biais de concebre Occitània e la rèsta del Mond, luènh de l’encastre mental jacobin. Delà las frontièras politicas, avèm causida una division territoriala populara, non pas administrativa mas populara. Per tant, Jornalet situa Vielha en Castièro, Montauban al Bas Carcin e lo Borg Sant Dalmatz a la Val Ges e non pas dins la província de Lhèida, dins lo departament de Tarn e Garona e dins la província de Coni respectivament.
L’encastre mental francés nos permetriá pas de far un jornal occitan coma l’avèm concebut. Es un encastre mental que mesprèsa la diversitat e qu’obliga los ciutadans d’èsser franceses e unicament franceses, d’un biais qu’a rendut incompatible lo fach d’èsser simultanèament francés e musulman, francés e occitan, francés e breton o francés e bodista. França a obligat las gents de causir una sola identitat e s’es trobat, ailàs, que totes l’an pas volguda causir.
Lo concèpte “d’encastre mental” lo popularizèt lo lingüista e scientific cognitiu estatsunidenc George P. Lakoff, dins son libre Penses pas a un elefant. L’autor descriu l’encastre mental coma un espaci ideologic qu’impregna, condiciona e influéncia una determinada societat e se bastís amb una tièra d’expressions del lengatge apondudas a de concèptes ideologics. Dins aquel sens, Lakoff nos explica que generalament la drecha mestreja melhor l’art de bastir d’encastres mentals en tot se servir de messatges que son en ressonància amb sos partisans. La vertat e l’exactitud sufison pas per menar una campanha. Los conservators dison pas totjorn la vertat, mas çò qu’un camp pensa d’èsser una messorga es pas necessàriament una messorga intencionala, se se pren lo ponch de vista de l’autre camp.
Una concepcion de la vertat depend d’una vision del Mond, es doncas important de comprene los encastres pròpris de cadun abans de portar de jutjaments. L’ignorància ven sovent intolerància e de còps se manifèsta amb de comentaris mespresants e violents. Es aital qu’un occitan non lengadocian se pòt mostrar solidari amb Ucraïna e non se sentir pas brica concernit amb Montsegur. Es aital que vesèm que qualques unes se trufan d’un biais diferent de concebre o de tractar una informacion. Quitament qualques unes arriban de creire qu’an drech d’agarrir en nom de lor “vertat”.
Avèm totjorn aquel biais de concebre Occitània e la rèsta del Mond, luènh de l’encastre mental jacobin. Delà las frontièras politicas, avèm causida una division territoriala populara, non pas administrativa mas populara. Per tant, Jornalet situa Vielha en Castièro, Montauban al Bas Carcin e lo Borg Sant Dalmatz a la Val Ges e non pas dins la província de Lhèida, dins lo departament de Tarn e Garona e dins la província de Coni respectivament.
L’encastre mental francés nos permetriá pas de far un jornal occitan coma l’avèm concebut. Es un encastre mental que mesprèsa la diversitat e qu’obliga los ciutadans d’èsser franceses e unicament franceses, d’un biais qu’a rendut incompatible lo fach d’èsser simultanèament francés e musulman, francés e occitan, francés e breton o francés e bodista. França a obligat las gents de causir una sola identitat e s’es trobat, ailàs, que totes l’an pas volguda causir.
Lo concèpte “d’encastre mental” lo popularizèt lo lingüista e scientific cognitiu estatsunidenc George P. Lakoff, dins son libre Penses pas a un elefant. L’autor descriu l’encastre mental coma un espaci ideologic qu’impregna, condiciona e influéncia una determinada societat e se bastís amb una tièra d’expressions del lengatge apondudas a de concèptes ideologics. Dins aquel sens, Lakoff nos explica que generalament la drecha mestreja melhor l’art de bastir d’encastres mentals en tot se servir de messatges que son en ressonància amb sos partisans. La vertat e l’exactitud sufison pas per menar una campanha. Los conservators dison pas totjorn la vertat, mas çò qu’un camp pensa d’èsser una messorga es pas necessàriament una messorga intencionala, se se pren lo ponch de vista de l’autre camp.
Una concepcion de la vertat depend d’una vision del Mond, es doncas important de comprene los encastres pròpris de cadun abans de portar de jutjaments. L’ignorància ven sovent intolerància e de còps se manifèsta amb de comentaris mespresants e violents. Es aital qu’un occitan non lengadocian se pòt mostrar solidari amb Ucraïna e non se sentir pas brica concernit amb Montsegur. Es aital que vesèm que qualques unes se trufan d’un biais diferent de concebre o de tractar una informacion. Quitament qualques unes arriban de creire qu’an drech d’agarrir en nom de lor “vertat”.
Jornalet es possible gràcias al sosten economic e jornalistic dels legeires e benevòls. Se lo podètz sosténer en venent sòci dels Amics del Jornalet o de l'Associacion ADÒC, o tot simplament en fasent un don, atal contribuiretz a far un mèdia mai independent e de melhora qualitat.
L’encastre mental lo vèsi dubert (open per far polit lol), blinse tanben, cambiadís dins son aviadessa, jos mantunas formas coma una aiga pesuca qu’emplena cada espaci terrenal. Cap d’atermenament, cap de termièras.
Los encastres mentals an un balan balhat per la mondializacion, per ara.
I sèm ja sòlbuts dins la mondializacion
#5
Me pensi pas que las causas sián tan simplas, en tot cas, me pensi que s'ameritarián d'èsser discutidas e soscadas en téner compte de diferents critèris. Las frontièras, tot còp, escafan la simpla complexitat o la complèxa simplicitat de las situacions e voler, còsta que còste, classar, classificar, çò es determinar e tanplan embarrar las realitats umanas, es pas tan simple e facil (tanben amb la division dialectala "convencionala" de l'occitan). Soi pas especialista de l'istòria de Nimes mas, per ieu, Nimes es en Lengadòc, de la man dreita de Ròse. Qué caldriá dire, per exemple, de l'Orlhagués? Seriá lengadocian mentre qu'es istoricament auvernhat? E Lo Puèi, seriá "auvernhat" (causa que se poiriá quitament discutir sul sol critèri lingüistic) mentre que, capitala de Velai, èra en Lengadòc? Autre cas, demest un flòc d'autres, lo Comtat de Foish tanpauc es pas lengadocian contràriament a çò que pòrta aquela mapa. En mai, es divisit en quatre o cinc "entitats" diferentas sus la mapa (entre autras causas, lo Savartés es pas qu'una partida del País de Foish e la val de Sòs, part del Savartés, es individualizada). E, tanben, caldriá prene en compte las tombadas e encontradas de vida, las relacions socialas, economicas, etc. Occitans, totes, òc que ne son, segur. D'autra part, i a "païses" qu'an pas la meteissa significacion (n'i a d'istorics,, d'autres geografics, d'autres "somiats"...). Enfin, se las urgéncias èran pas autras, i auriá un brave trabalh a far sus aquò e o far en tot téner compte de mai d'un critèri.
A respèct dei cartas, una cambarada me fèt remarcar que manca lo Gard provençau, Nimes estent pas una ciutat lengadociana mai provençala, çò que se vei pas sus la carta. Seriá interessant de, benlèu, modificar lei cartas me pensi
Encastre fonologic
La pronóncia del francés estandard es una mena d'encastre fonologic, font de glòttofobia e de sòciofobia, al prètzfait de l'assimilacion nacionala, e del mesprètz de las lengas autoctònas.
'Quò's pas vrai, res nos empacha d'estar francés e quauquarré mèi.
Vòstre comentari es a mand d’èsser validat. Per terminar lo procès de validacion, vos cal encara clicar sul ligam qu’anatz recebre per e-mail a l’adreiça qu’avètz indicada.
Escriu un comentari sus aqueste article
Senhala aqueste comentari