editorial
Se trufar de l’accent occitan e mai quand se risca de morir
La plataforma estatsunidenca de television en linha Netflix prepausa un documentari suls atemptats jihadistas que maquèron París los 13 e 14 de novembre de 2015, en daissant mai de 130 mòrts e gaireben mièja centena de nafrats. Entitolat 13 novembre: Fluctuat nec mergitur, lo documentari se presenta en tres capítols e es realizat pels fraires Jules e Gédeon Naudet, de cineastas franceses residents als Estats Units.
Lo tresen episòdi d’aquela minisèria documentària nos explica l’eveniment mai mortifèr d’aquel òrre episòdi terrorista, l’atac contra la sala de concèrts del Bataclan. De subrevivents e de socorreires contan d’istòrias personalas d’orror, de coratge, d’umanitat... mas tanben d’una fobia de l’accent occitan qu’es pas de creire.
Qualques testimoniatges contan lo moment que la polícia demanda lo numèro de telefòn d’un dels ostatges per cridar e negociar amb los terroristas, mas ailàs, quand los ostatges s’avisan que lo policièr parla amb l’accent de Tolosa prenon pas brica seriosament la situacion, e mai risquen de morir.
Vaicí l’àudio d’un bocin d’aquel episòdi e son adaptacion a l’occitan:
Àudio (MP3, 1' 17'')
Dins las paginas de Jornalet, avèm raportat de nombroses cases de glotofobia e de proforafobia, mai que mai dins l’estat francés, ont s’es banalizat e normalizat lo fach de rebutar, criticar, caricaturar e ridiculizar las autras lengas e mai lo francés quand es parlat amb d’accents autres que l’oficial. Ara, en aquela situacion talament tragica, se refortís nòstra conviccion que lo prejutjat general contra nòstre biais de parlar es fruch d’un endoctrinament d’estat qu’es pas luènh del racisme, car considèra que i a de lengas, de culturas e de biaisses de parlar inferiors e ridiculs.
De legir: Letra dobèrta als franceses que se trufan d’un “accent” (Editorial de 12 de julhet de 2020)
Lo tresen episòdi d’aquela minisèria documentària nos explica l’eveniment mai mortifèr d’aquel òrre episòdi terrorista, l’atac contra la sala de concèrts del Bataclan. De subrevivents e de socorreires contan d’istòrias personalas d’orror, de coratge, d’umanitat... mas tanben d’una fobia de l’accent occitan qu’es pas de creire.
Qualques testimoniatges contan lo moment que la polícia demanda lo numèro de telefòn d’un dels ostatges per cridar e negociar amb los terroristas, mas ailàs, quand los ostatges s’avisan que lo policièr parla amb l’accent de Tolosa prenon pas brica seriosament la situacion, e mai risquen de morir.
Vaicí l’àudio d’un bocin d’aquel episòdi e son adaptacion a l’occitan:
Àudio (MP3, 1' 17'')
“— Decidisson de far servir tres telefòns mobils, e sustot lo de ma femna que va èsser lo numèro que serà utilizat per transmetre a la BRI
— A cada chifra que vau cridar, lo policièr de l’autre caire va tornar dire
— L’agent qu’ensaja de lo recuperar es tolosan (rire)... A un accent plan marcat
— Tre que l’ausissi parlar amb l’accent del Sud, viri lo cap vèrs Grégory e disi entre mas dents: “Qu’es aquò?”
— Pensi: “Anam totes morir e i a un policièr qu’a un accent del Sud-Oèst iperprononciat, es pas possible” (rire)
— Me mancava pas gaire per m’estraçar del rire, pensèri: “Es pas possible”, èra un daquòs dramaticocomic
— Calguèt tornar dire lo numèro, benlèu lo cridar, una desena o una vintena de còps.”
— A cada chifra que vau cridar, lo policièr de l’autre caire va tornar dire
— L’agent qu’ensaja de lo recuperar es tolosan (rire)... A un accent plan marcat
— Tre que l’ausissi parlar amb l’accent del Sud, viri lo cap vèrs Grégory e disi entre mas dents: “Qu’es aquò?”
— Pensi: “Anam totes morir e i a un policièr qu’a un accent del Sud-Oèst iperprononciat, es pas possible” (rire)
— Me mancava pas gaire per m’estraçar del rire, pensèri: “Es pas possible”, èra un daquòs dramaticocomic
— Calguèt tornar dire lo numèro, benlèu lo cridar, una desena o una vintena de còps.”
Dins las paginas de Jornalet, avèm raportat de nombroses cases de glotofobia e de proforafobia, mai que mai dins l’estat francés, ont s’es banalizat e normalizat lo fach de rebutar, criticar, caricaturar e ridiculizar las autras lengas e mai lo francés quand es parlat amb d’accents autres que l’oficial. Ara, en aquela situacion talament tragica, se refortís nòstra conviccion que lo prejutjat general contra nòstre biais de parlar es fruch d’un endoctrinament d’estat qu’es pas luènh del racisme, car considèra que i a de lengas, de culturas e de biaisses de parlar inferiors e ridiculs.
De legir: Letra dobèrta als franceses que se trufan d’un “accent” (Editorial de 12 de julhet de 2020)
Jornalet es possible gràcias al sosten economic e jornalistic dels legeires e benevòls. Se lo podètz sosténer en venent sòci dels Amics del Jornalet o de l'Associacion ADÒC, o tot simplament en fasent un don, atal contribuiretz a far un mèdia mai independent e de melhora qualitat.
#17 per quant a Tolosa, i-a un modèl sonòre a la franchimanda!!
Le biais de díser local es pas corrècte...
"Francés estandard" segond Wikipédia francés !
"Prononciation en français standard retranscrite phonémiquement selon la norme API"
En Wikipédia francés, la pronóncia dels noms de vilas d’Occitània granda es indicada en mòde API, amb un [1] referent a las nòtas de pèd d’article, amb un fonetisme franchimand.
Ex: Nîmes, Toulouse... aquiu sense la "e" finale pòst-tonica, e autras desvianças mai.
A supausar qu'existèsse una norma fonetica francesa (?), sembla logic que le biais de díser local en mestior de toponimes fasca autoritat e règla. Aquò es una marca d’irrespècte inacceptabla e de corríger.
Suggèri una reaccion correctiva occitana de massa suls toponimes occitans amb recomandacion d’un format- modèl de per Jornalet.
#14 Per ajustar de complexitat, Manú, tu qu'amistosament saludi, dirai que ieu, soi un escrivan uman de la planèta tèrra, de nacionalitat causida e assumida (doas opcions totalament facultativas) occitana e de ciutadaniá francesa (subida, opcion estrictament e autoritàriament obligatòria). A mon punt de vista, la nacionalitat concerrnís la cultura (çò que es, e que ne podèm mai o mens participar, segon lo nòstre si decisional), mentre que la ciutadaniá concernís la politica (çò que se fa, non se fa, e que podèm aprovar o desaprovar, questions d'opinion).
Qu'una paret siá non non siá, aquò non es una opinion, non se discutís : lo que s'i truca lo cap contra se'n maina sulpic.
La nacionalitat es coma unas parets : i a los que s'i apevan (per se téner dreits, per se conéisser melhor coma umans en societat), los que se'n fan l'ostal (per s'assegurar, i fondar familha, i aculhir amics), e mai d'ostalariá per aculhir unes desostalats del malaür (coma d'ancians republicans basques, catalans o castelhans, o coma d'ucrainians actuals, per exemple), los que s'i embarran coma bèstias secutadas (e/o paranoïacas) e los que se n'escapan coma d'ancians preisonièrs (coma Cioran fugiguèt de Romania e de las idèas nècias de sa joventut minabla) : tot aquò son de causidas personalas. L'esséncia en question es dins las parets, non pas dins çò que ne decidissèm de far personalament.
La ciutadaniá, ela, es una construccion virtuala, ideologica, politica, amb mantas opcions, totas de discutir, de melhorar, d'afinar, d'adaptar. Far de politica es tanben discutir de la natura e de la fonccion d'aquela ciutadaniá qu'es lo ligam de la ciutat. La ciutadaniá non a res a veire amb la nacionalitat. La politica pòt e deu decidir de tot çò que tòca a la ciutadaniá ; non a res de decidir de tot çò que tòca a la nacionalitat. La ciutadaniá es un afar collectiu e politic, ideologic.
Las nacionalitats se constatan, s'obsèrvan, comunican, escàmbian, an lor vida pròpria e colletiva entre elas. Coma los individús, an una irreductibla propension a se voler sentir liuras, las unas davant las autras ! Liuras de tota pression politica, notadament ! E una nacionalitat non a cap de compte a rendre d'ela-meteissa al plan ideologic, se que non dins un estricte deliri (coma lo deliri letal d'una pretenduda "raça ariana", per exemple). Las nacionalitats son coma los individús : non se pòdon amar que s'aman liurament. Amor non a per lei qu'Amor. E per que i aja Amor, cal que i aja libertat. Quand una nacionalitat se pèrd dins un deliri d'asirança, es generalament que li manca crudèlament de libertat !
Es per aquò que me sembla preferible d'èsser LAÏC, non solament en matèria cultuala, en daissant a cadun la totala libertat de culte — car qui sap "scientificament" çò que cal creire o non ? Las sciéncias mesuran e quantifican, e çò divinal, a supausar que siá, non es ni non a d'èsser mesurable — mas tanben en matèria culturala — car quina cultura es melhora que quina autra ? Tala question non auriá cap de sens.
E donc la politica non a ni non pòt legitimament aver de decidir a la plaça de cadun de sa nacionalitat pròpria. Cal una libertat de cultura coma cal una libertat de culte, del meteis biais e per las meteissas rasons.
Per respondre a ta pertinenta remarca, Manù, quand escrivi en occitan, estimi qu'ai un posicionament nacional occitan, mas quand o fau en francés, adòpti tanben un posicionament nacional francés, e quand assagi mai o mens plan d'o far en catalan, adòpti un posicionament nacional catalan. Dins mos sòmnis irrealizables, m'auriá agradat d'èsser capable d'establir traduccions corrèctas e poëticas de totes mos poèmas dins totas las lengas del mond, e auriái aital optat per totas las nacionalitats, amb o sense estats oficials, dins ma soleta persona. O auriái complit amb dileccion e fiertat. Perspectiva irrealizabla, mas que supausa una concepcion de la poësia, que non siá tampada dins una lenga, mas ben al contra obèrta dins los images universals de l'imaginari collectiu mai larg que se pòsca…
Per reglar lo problèma de l'embarrament paranoïac darrièr las parets d'una nacionalitat defensiva, non coneissi qu'una solucion que me satisfaga a pauc prèp : de nacionalitats, n'aver mai d'una, e aital, conéisser l'Autre, per constatar que, plan segur, pòt èsser fòrça amable. E anar, aital, d'un ostal a un autre, fins a se constituïr, perqué non, tot un parc immoblilièr ! Fins a se'n far un mond…
Mas aquò non cambiarà res a problèma de basa : se causir un ostal, se causir una nacion (o donc, per qué non, plan mai d'una), non es l'afar de l'estat : es lo mieu afar ! E l'esat non a d'èsser nacional, mas ciutadan, e pas res mai — encara que non siái pas brica convençut de l'utilitat d'un estat quin que sia, al delà de son us circomstancial per resistir a la pression malvolenta exercida un temps per un autre estat non mens essencialament inutil e noisible.
L'afar de l'estat es — dins lo melhor dels cases — de se mainar de la ciutadaniá, una ciutadaniá que dèu estar etica, equitabla, sempre melhorabla, activa, sempre mai activa, e que deu obstinadament dignificar l'uman, totes los umans, sempre mai… Se que non, s'agís sonque d'un estat de mèrda, coma tantes n'i a : un estat cal donc sacar a las bordilhas e se'n alestir un autre o, melhor encar, per se'n dispensar enfin. Aquò, si qu'es l'afar de totes los ciutadans, de totes los ciutadans, e non pas d'un ponherat d'elegits corruptibles. Mas aquí nos sarram d'un autre problèma…
#14 paradòxe
Entre aquell que parla francés dambe l'accent occitan e aquell que parla occitan, non pas patoès, dambe l'accent francés, le qual es le mai occitan?
Solide que sol le segond se ditz occitan; es un occitan paradoxal.
Limit, l'identitat revindicada es provinciala, gascona, lengadociana, provençala, a condicion que fosquèsse pas departamentala.
L'occitanitat es una transversalitat abstracta al monde del sud.
#9#10#12 Vos carpinhats per de causas de pauc d'interès. L'un pretend qu'un occitan es una persona nascuda en Occitania, l'autre que per èsser occitan o cal revendicar e praticar sa lenga. Bon, las doas definicions se defendon. I a la meteissa batesta en França per saber s'un francés es una persona nascuda en França o se cal tanben se proclamar francés cap e tot e practicar sa lenga. En Alemanha parièr.
I a un cas qu'evocatz pas, lo que parla e escriu la lenga occitana, mas qu'es de nacionalitat alemanda, japonesa o russa...
En fach, per vos botar d'acòrdi, podèm dire que Montesquiu es un occitan (de familha, de naissença e de residéncia) e un escrivan francés (resident dins lo reialme de França e escrivent dins la lenga del rei). Introduire un pauc de complexitat es far una plaça a la realitat complexe de l'identitat.
Vòstre comentari es a mand d’èsser validat. Per terminar lo procès de validacion, vos cal encara clicar sul ligam qu’anatz recebre per e-mail a l’adreiça qu’avètz indicada.
Escriu un comentari sus aqueste article
Senhala aqueste comentari