editorial
Lo mascle alfa
La comuna d’Elna ven de reconéisser “oficialament” l’emplec del catalan dins lo conselh municipal. Aital ven la primièra vila que permet a sos cònsols de presentar lors deliberacions e de s’exprimir en catalan al conselh municipal a condicion que se’n faga una traduccion francesa. Quant als documents escriches, poiràn èsser totjorn en catalan a condicion que sián acompanhats d’una traduccion francesa mai legibla e al dessús del tèxt en catalan. Es a dire que lo servent pòt parlar sa lenga a condicion que parle puèi la lenga del mèstre, e la pòt escriure a condicion qu’escriga la lenga del mèstre amb de caractèrs mai gròsses, per que siá clar que la del mèstre es la pus granda.
Aquela “oficialitat” l’a promoguda lo cònsol màger après qu’un adjonch al cònsol volguèsse parlar en catalan e foguèsse denonciat al prefècte per l’oposicion de drecha. En aquel moment, la comuna demostrèt juridicament al prefècte que se podiá pas enebir un conselhièr municipal de s’exprimir en catalan.
Qualques quilomètres al sud, tanlèu traversada la frontièra politica, totes los ciutadans an drech de s’adreiçar e d’obténer lors servicis en catalan —e tanben en occitan— al contacte de totas las administracions e organismes publics: Generalitat, comunas, deputacions, conselhs comarcals, administracion de l’estat, tribunals, collègis professionals, notaris...
Mas del costat nòrd dels Pirenèus, las lengas pròprias dels territòris son totjorn mespresadas e mai umiliadas quand capitan qualque pichona victòria juridica. De permetre l’expression en una lenga a condicion que siá totjorn acompanhada d’una traduccion es s’assegurar qu’aquela lenga es tan pròpria del país coma o son lo vietnamian o lo navaho. D’exigir que la traduccion francesa siá soslinhada es una reaccion pròpria de mascle alfa.
La redaccion de Jornalet felicita lo cònsol màger d’Elna e l’encoratjam —a el e totes los cònsols màgers de Catalonha, d’Occitània e de totes los pòbles minorizats de l’estat francés— a contunhar lo combat per la dignitat en tot esperar una reconeissença que siá mai pròcha de la Declaracion Universala dels Dreches Lingüistics e de la Carta Europèa de las Lengas Regionalas o Minoritàrias, que França refusa de ratificar.
Aquela “oficialitat” l’a promoguda lo cònsol màger après qu’un adjonch al cònsol volguèsse parlar en catalan e foguèsse denonciat al prefècte per l’oposicion de drecha. En aquel moment, la comuna demostrèt juridicament al prefècte que se podiá pas enebir un conselhièr municipal de s’exprimir en catalan.
Qualques quilomètres al sud, tanlèu traversada la frontièra politica, totes los ciutadans an drech de s’adreiçar e d’obténer lors servicis en catalan —e tanben en occitan— al contacte de totas las administracions e organismes publics: Generalitat, comunas, deputacions, conselhs comarcals, administracion de l’estat, tribunals, collègis professionals, notaris...
Mas del costat nòrd dels Pirenèus, las lengas pròprias dels territòris son totjorn mespresadas e mai umiliadas quand capitan qualque pichona victòria juridica. De permetre l’expression en una lenga a condicion que siá totjorn acompanhada d’una traduccion es s’assegurar qu’aquela lenga es tan pròpria del país coma o son lo vietnamian o lo navaho. D’exigir que la traduccion francesa siá soslinhada es una reaccion pròpria de mascle alfa.
La redaccion de Jornalet felicita lo cònsol màger d’Elna e l’encoratjam —a el e totes los cònsols màgers de Catalonha, d’Occitània e de totes los pòbles minorizats de l’estat francés— a contunhar lo combat per la dignitat en tot esperar una reconeissença que siá mai pròcha de la Declaracion Universala dels Dreches Lingüistics e de la Carta Europèa de las Lengas Regionalas o Minoritàrias, que França refusa de ratificar.
Jornalet es possible gràcias al sosten economic e jornalistic dels legeires e benevòls. Se lo podètz sosténer en venent sòci dels Amics del Jornalet o de l'Associacion ADÒC, o tot simplament en fasent un don, atal contribuiretz a far un mèdia mai independent e de melhora qualitat.
A la platja d’Argelers de la Marenda, las anóncias dels mestres nadaires salvaires se fan tanben en anglés e en catalan..,
#3 A prepaus de Jean Jaurés i a una pichòta subtilitat, e benlèu ne seretz consent. Aimava la lenga nòstra e la parlava ambe los paisans e apuèi amb los carboniërs.
Mas per tot çò qu’èra escrich, per sos discorses preparats, fasiá coma tot lo monde en França, s’exprimissiá en francés.
Per respondre a una question, o un còp acabat son discors, per comunicar, amai tot còp argumentar, o podiá far en lengadocian. La lenga de l’escrich e de la lectura èra lo francés, la lenga de l’oralitat populària èra lo dialècte local. Jean Jaurés aviá una amma de felibre es vertat, mas los obrièrs l’esperavan dins un autre registre.
En 1900, los cabonièrs de Carmauç comprenián lo francés.
La França de uèi enebiriá al nòstre Joanon (Joan Jaurés) de far sas campanhas electoralas dins ""la belle langue du Midi" coma nomenava el l'occitan.
Amb aquó, contunha de se voler lo modèl de republica e de democracia.
L'intercompreneson mercés al francés es d'enfumatge ! Tota lenga apresa per mantas locutors diferents permet una intercompreneson. Los decidèires franceses son tot simplament d'imperialistas expansionistas (coma Bonaparte) que non vòlon pèrdre una miqueta mai del grand empèri que s'èran constituït, per la simpla motiivacion de l'orguèlh nacionalista. Res de "racional", ni mens encara de "rasonable" non pòt venir justificar lor insofrible supremacisme mespresós de las diferéncias.
Probable qu'aquò èra corrent fa pas gaire, e qu'èra pas enebit.
La ròda vira en rèire, via de la resiliéncia, mercés a l'exemple de Catalonha Sud.
La lenga de la republica non se confirma pas coma unica sonque comuna, afar d'intercompreneson practica de totis e de lenga de referència juridica.
Vòstre comentari es a mand d’èsser validat. Per terminar lo procès de validacion, vos cal encara clicar sul ligam qu’anatz recebre per e-mail a l’adreiça qu’avètz indicada.
Escriu un comentari sus aqueste article
Senhala aqueste comentari