editorial
La lenga coma arma politica
Lo 3 de mai de 2006, lo parlament espanhòl aprovèt una enena nòva lei educativa. La lei, prepausada pel govèrn del Partit Socialista e Podèm, autrejava pel primièr còp après la dictatura de Franco lo drech d’èsser educats en espanhòl a totes los escolans de l’estat. Gràcias a aquela lei, una familha d’un vilatge de Catalonha faguèt sa denóncia en justícia per exigir l’educacion de son enfant en lenga castelhana. Abans de prononciar sa senténcia, la justícia impausèt per precaucion un 25% dels corses d’aquela escòla en castelhan e, qualques meses pus tard, espandiguèt aquela imposicion a totes los establiments del Principat de Catalonha. De notar que la lenga veïculara de las escòlas èra fins alavetz lo catalan en Catalonha e l’occitan aranés en Aran, mas que lo mestritge del castelhan èra, totun, garentit.
L’estrategia del govèrn de la Generalitat de Catalonha, per evitar aquela imposicion a partir de la rintrada, foguèt de cambiar la lei que regís las politicas lingüisticas dins l’educacion non universitària. Aital, lo Parlament de Catalonha aprovèt lo 9 de junh passat una lei sus l’usatge de las lengas dins lo sistèma educatiu que remplaçava lo concèpte de lenga veïculara —que pausava un problèma als jutges espanhòls— per los de “lenga curriculara” e “lenga educativa”.
Un mes après l’aprovacion d’aquela lei, lo Conselh General d’Aran e de representants de las escòlas aranesas e de la societat civila an denonciat lo fach que la lei catalana mesprèsa l’aranés . Comencèt aital la polemica qu’avèm raportat aquestes darrièrs jorns sus las paginas de Jornalet (planh aranés e responsa de la Generalitat). En seguida, lo CAOC a profechat de l’escasença per criticar aquela lei e las politicas del govèrn de la Generalitat a respècte de l’occitan.
Après tot aquò, la redaccion de Jornalet se pausa doas questions. D’un latz, cossí se fa que lo Conselh General d’Aran, qu’es en dialòg amb lo govèrn de la Generalitat, aja pas participat a la redaccion d’aquela lei ni mai n’aja pas jamai dich res abans un mes après son aprovacion. D’autre latz, al nivèl dels partits politics, nos demandam se i a pas agut un dialòg entre politicians araneses e catalans a l’ora de redigir la lei. Demest los partits politics qu’an escrich aquela lei qu’ara fa polemica, se tròba lo Partit Socialista, que sa filiala en Aran es Unitat d’Aran. Segon l’agéncia d’informacions ACN, foguèt lo Partit Socialista que considerèt que caliá pas inclòure l’aranés dins lo tèxt.
Encara una darrièra question que nos pausam es quines interèsses politics i auriá darrièr aquela polemica. A ne jutjar per l’entrevista de la sindica d’Aran que la publica Vilaweb, semblariá que sa tòca es d’obténer lo mestritge exclusiu de las politicas lingüisticas pertocant l’oficialitat de l’occitan en Catalonha.
La preservacion e lo desvolopament de las doas lengas pròprias del Principat de Catalonha e Aran, lo catalan e l'occitan, deurián far consens, e non pas objècte de manipulacion politica.
L’estrategia del govèrn de la Generalitat de Catalonha, per evitar aquela imposicion a partir de la rintrada, foguèt de cambiar la lei que regís las politicas lingüisticas dins l’educacion non universitària. Aital, lo Parlament de Catalonha aprovèt lo 9 de junh passat una lei sus l’usatge de las lengas dins lo sistèma educatiu que remplaçava lo concèpte de lenga veïculara —que pausava un problèma als jutges espanhòls— per los de “lenga curriculara” e “lenga educativa”.
Un mes après l’aprovacion d’aquela lei, lo Conselh General d’Aran e de representants de las escòlas aranesas e de la societat civila an denonciat lo fach que la lei catalana mesprèsa l’aranés . Comencèt aital la polemica qu’avèm raportat aquestes darrièrs jorns sus las paginas de Jornalet (planh aranés e responsa de la Generalitat). En seguida, lo CAOC a profechat de l’escasença per criticar aquela lei e las politicas del govèrn de la Generalitat a respècte de l’occitan.
Après tot aquò, la redaccion de Jornalet se pausa doas questions. D’un latz, cossí se fa que lo Conselh General d’Aran, qu’es en dialòg amb lo govèrn de la Generalitat, aja pas participat a la redaccion d’aquela lei ni mai n’aja pas jamai dich res abans un mes après son aprovacion. D’autre latz, al nivèl dels partits politics, nos demandam se i a pas agut un dialòg entre politicians araneses e catalans a l’ora de redigir la lei. Demest los partits politics qu’an escrich aquela lei qu’ara fa polemica, se tròba lo Partit Socialista, que sa filiala en Aran es Unitat d’Aran. Segon l’agéncia d’informacions ACN, foguèt lo Partit Socialista que considerèt que caliá pas inclòure l’aranés dins lo tèxt.
Encara una darrièra question que nos pausam es quines interèsses politics i auriá darrièr aquela polemica. A ne jutjar per l’entrevista de la sindica d’Aran que la publica Vilaweb, semblariá que sa tòca es d’obténer lo mestritge exclusiu de las politicas lingüisticas pertocant l’oficialitat de l’occitan en Catalonha.
La preservacion e lo desvolopament de las doas lengas pròprias del Principat de Catalonha e Aran, lo catalan e l'occitan, deurián far consens, e non pas objècte de manipulacion politica.
Jornalet es possible gràcias al sosten economic e jornalistic dels legeires e benevòls. Se lo podètz sosténer en venent sòci dels Amics del Jornalet o de l'Associacion ADÒC, o tot simplament en fasent un don, atal contribuiretz a far un mèdia mai independent e de melhora qualitat.
Coma de costuma, se vei plan claramanet que non podèm pas far fisança a d'elegits, establits dins l'amira d'un poder que serà sempre de préner o/e de gardar. Nos cal votar las leis, non pas per de mariòls que la chaupinejan a lor salça…
Vòstre comentari es a mand d’èsser validat. Per terminar lo procès de validacion, vos cal encara clicar sul ligam qu’anatz recebre per e-mail a l’adreiça qu’avètz indicada.
Escriu un comentari sus aqueste article
Senhala aqueste comentari