editorial
Sèm pas de regions
Diluns, la publicacion per nòstre quotidian occitan de la convidacion per l’ÒPLO de Philippe Blanchet escandalizèt fòrça legeires: cossí va qu’un ofici public consagrat a la lenga occitana convide a un webinari un òme plan conegut per sas posicions antioccitanistas? Totòm sap que Sénher Blanchet emplega son prestigi academic de professor universitari per servir de caucion scientifica a las revendicacions d’un pseudoprovençalisme tradicionalista que nèga l’unitat de la lenga occitana. Se poiriá imaginar qu’un collòqui d’astronòms convidèsse un partisan de las folastras teorias d’una Tèrra plana?
Aquel episòdi s’apond a una longa tièra de malaises provocats per l’impression qu’una part de l’occitanisme abandona una autra. Lo nom de la region Occitània a complicat lo prètzfach dels occitanistas qu’i vivon pas e que doncas se pòdon veire respondre que l’occitan es la lenga de la region vesina, non del luòc ont demòran e trabalhan. En Provença, la drecha al poder après las eleccions regionalas de 2021 encarguèt lo president del tras qu’antioccitanista Collectiu Provença de las politicas de la comission “patrimòni, tradicions e lengas regionalas”, amb un plural que ja romp l’unitat de la lenga occitana, totun la sola “lenga regionala” de Provença. Las darrièras eleccions legislativas francesas, d’occitanistas de la region dicha Occitània faguèron aliança amb de nacionalistas provençals que pretendon que lo provençal es distint de l’occitan.
Es plan conegut que dempuèi tostemps Occitània, çò es per nosautres l’espaci territorial de la lenga occitana, es estada devesida en fòrça realitats estatalas, feudalas e administrativas qu’an complicat lo desvolopament de nòstra consciéncia nacionala, e que tanben crèan de desequilibris injustes. L’occitan es lenga generala de l’ensenhament solament en Aran, gràcias a un estatut oficial que lo refusa d’a fons França de son caire. Pasmens, l’occitanisme, quinas que sián sas diferéncias ideologicas intèrnas, se voliá unitari almens sus la defensa de totes los territòris ont se parla encara la lenga nòstra. Perqué aparar mens l’occitan a Marselha, Valença o Clarmont qu’a Montpelhièr, Tolosa o Pau?
Es per aquò que volèm demandar a totes los organismes occitans una revendicacion minimala: que trabalhen sempre per tot lo territòri occitan! Podèm pas acceptar, per exemple, que l’ÒPLO, l’Ofici Public de la Lenga Occitana, oblide las autras regions occitanas jos l’escampa qu’es restacat el meteis a doas solas regions administrativas francesas, sonadas Nova Aquitània e Occitània. L’ÒPLO deu trabalhar per tota la lenga nòstra, pertot ont se parla. Totes los occitanistas devèm èsser solidaris de l’occitanisme ont que siá.
Sèm una nacion, sèm pas de regions.
Aquel episòdi s’apond a una longa tièra de malaises provocats per l’impression qu’una part de l’occitanisme abandona una autra. Lo nom de la region Occitània a complicat lo prètzfach dels occitanistas qu’i vivon pas e que doncas se pòdon veire respondre que l’occitan es la lenga de la region vesina, non del luòc ont demòran e trabalhan. En Provença, la drecha al poder après las eleccions regionalas de 2021 encarguèt lo president del tras qu’antioccitanista Collectiu Provença de las politicas de la comission “patrimòni, tradicions e lengas regionalas”, amb un plural que ja romp l’unitat de la lenga occitana, totun la sola “lenga regionala” de Provença. Las darrièras eleccions legislativas francesas, d’occitanistas de la region dicha Occitània faguèron aliança amb de nacionalistas provençals que pretendon que lo provençal es distint de l’occitan.
Es plan conegut que dempuèi tostemps Occitània, çò es per nosautres l’espaci territorial de la lenga occitana, es estada devesida en fòrça realitats estatalas, feudalas e administrativas qu’an complicat lo desvolopament de nòstra consciéncia nacionala, e que tanben crèan de desequilibris injustes. L’occitan es lenga generala de l’ensenhament solament en Aran, gràcias a un estatut oficial que lo refusa d’a fons França de son caire. Pasmens, l’occitanisme, quinas que sián sas diferéncias ideologicas intèrnas, se voliá unitari almens sus la defensa de totes los territòris ont se parla encara la lenga nòstra. Perqué aparar mens l’occitan a Marselha, Valença o Clarmont qu’a Montpelhièr, Tolosa o Pau?
Es per aquò que volèm demandar a totes los organismes occitans una revendicacion minimala: que trabalhen sempre per tot lo territòri occitan! Podèm pas acceptar, per exemple, que l’ÒPLO, l’Ofici Public de la Lenga Occitana, oblide las autras regions occitanas jos l’escampa qu’es restacat el meteis a doas solas regions administrativas francesas, sonadas Nova Aquitània e Occitània. L’ÒPLO deu trabalhar per tota la lenga nòstra, pertot ont se parla. Totes los occitanistas devèm èsser solidaris de l’occitanisme ont que siá.
Sèm una nacion, sèm pas de regions.
Jornalet es possible gràcias al sosten economic e jornalistic dels legeires e benevòls. Se lo podètz sosténer en venent sòci dels Amics del Jornalet o de l'Associacion ADÒC, o tot simplament en fasent un don, atal contribuiretz a far un mèdia mai independent e de melhora qualitat.
#16 Catalans e Castehans s'èran plan maridats sens se far la guèrra al sècle 15, per contra, dos cents mai tard, las causas se complican quan a l'encòp los Catalans mas tanben los Portugueses ensajan de's tirar d'Espanha, es a n'aqueste moment, en seguida de la desfacha dels Catalans qu'aqueste decret es prés, en represalhas.
"Per Aragon e Castilha, los Espanhòls e los Catalans se son maridats sens se far la guèrra": fals. Veire "decreto de Nueva Planta del 16 de enero de 1716" (fa estat del "derecho de conquista").
#10 Nòta amicala : Auda (o Alda) es un prenom que nos ven dels germans e non a res a vèser amb lo quite Aude qu'es un riu pirenenc e mediterranèu a l' encòp. Aude es tanben lo nom d'un departament que s'escriu Aude tant en lenga nòtra coma dins lo patès francimand.
#13 Òc. Soi d'accòrdi, Soi pas tròp bon en causida de vocabulari, e ensaji benlèu de demorar un pauc tròp dins lo "politicament corrècte", mas explicatz milhor que ieu fin finala çò qu'ai dins lo cap.
#12 Primièr punt : “Per Aragon e Castilha, los Espanhòls e los Catalans se son maridats sens se far la guèrra e aquò explica que i'aja una (relativa) toleréncia entre las doas lengas. Los Bascs eles an avut besonh de mostrar un pauc las dents per capitar de's far respectar." Monstrar las dents ? Lo pòple basc, donc l'ensem de locutors d'una lenga territorializada coma la nòstra, ni mai, ni mens, se son donc constituït "una armada e una flòta", ETA, car avián aital de qué manténer lor país pro independent per poder conservar un usatge natural de lor lenga. Lo fait es que l'umanitat en general, e tot particularament los franceses e los castelhans, non entendon, comprenon ni respèctan pas que la fòrça qu'òm lor opausa. Òm pòt ben a rason escupir mespresosament sus una movença terrorista, que siá basca e que siá quicòm mai. Mas qui es lo mai terrorista ? Lo pòble qu'assaja de subreviure ? O los estats que los accuolan a tuar e semenar la terror per fin de se far un pauc respectar e, aital, per poder subreviure malgrat l'assalh e las pretencions del pòble envasidor ?
Aquò m'acamina al segond punt : "Per finalizar l'anexion, lo pòple invador va fa en sòrta d'eliminar lo pòple conquist, sia d'un biais radical (lo cas Armenian per exemple), sia per assimilacion, en eliminar sonque l'identitat, la cultura, la lenga del pòple conquist." Eliminar ? Dins los dos cases, lo "pòble conquist" es "eliminat". Vòstre mot, lo tròbi un pauc feble. Efectivament, dins un rapòrt de fòrça reglamentat, dins un jòc esportiu per exemple, òm elimina l'adversari. Aital se fa, per exemple, per obténer un bloquièr de Brennus. Aquí, parlam de quicòm mai : que lo metòdi d'eliminacion siá estat "radical" o "assimilacionista", a la fruita se coneis l'albre. Al final, ont vesètz un pòble basc que parle basc a sos enfants pichonets, massisament ? Al País Basc. Ont vesètz un pòble occitan que parle occitan a sos enfants pichonets, massisament ? Enlòc mai. Se Tolosa, per exemple, ganha lo bloquièr de Brennus ongan, sos adversaris eliminats lo li poiràn tornar préner l'an que ven, segon las reglas del jòc. Mas los occitans, eles, non auràn pas de "segonda partida de jòc". Seràn estats exterminats. De pòble occitan, non n'i a cap mai. E tota "eliminacion d'un pòble" es aital, "radicala" o "assimilacionista". Una exterminacion fa disparéisser un pòble. Sonque l'individualisme fonsut pòt semblar relativizar aquesta constatacion. Individualament, los umans vius que "deurián encara constituïr lo pòble eliminat" (e donc, constituïr, en consciéncia activa, una nacion, coma los catalans) son encara vius, al plan clinic e biologic. Donc, plan segur, non i a pas crime, non i a pas exterminacion, exagèri… Mas qué fasètz de lor "mòrt cerebrala", que permet a d'unes, aicí, de considerar que "los occitans, non seriam una nacion" ? Sèm estats exterminats "cerebralament", es a dire "per assimilacion", car enfin, ont es, lo pòble que sos individús encara vius biologicament, amassa, deurián encara constituïr en consciéncia e en actes ? Enlòc mai, lo podètz cercar longtemps… Los Armenians, si que son estats "exterminats". Intolerablament. Imperdonablament. Totun, podètz tornar a l'ora d'ara dins çò que demòra d'Armenia, e i trobaretz un pòble que parla armenian a sos enfants pichonets. Urosament. Mas ont vesètz un pòble occitan que parle occitan a sos enfants pichonets, massisament ? Enlòc mai. Sèm estats — insidiosament, benlèu, mas totun plan evidentament — exterminats, sense que l'exterminator non agèsse jamai agut cap de compte de ne rendre a qui que foguèsse.
Aital ne va, per aqueste fotut mond…
Vòstre comentari es a mand d’èsser validat. Per terminar lo procès de validacion, vos cal encara clicar sul ligam qu’anatz recebre per e-mail a l’adreiça qu’avètz indicada.
Escriu un comentari sus aqueste article
Senhala aqueste comentari