editorial
Las vertuts de l’autogovèrn
Coma totes sabèm ben, i a agut d’inondacions grèvas en los Pirenèus occitans, e mai que mai son estadas terriblas en Gasconha. De pluèjas fòrça intensas e pas brica abitualas dins aqueste periòde de l’an, apondudas al desgèl de la granda quantitat de nèu qu’encara demorava sus las montanhas, qu’es pas tanpauc abituala dins aquesta sason, an configurat un scenari catastrofic. Davant una catastròfa naturala, totas las previsions son totjorn paucas, mai que mai quand aquela catastròfa es protagonizada per l’aiga, perque se sap que la fòrça de l’aiga pòt èsser devastaira quitament se se bastís d’obstacles e de canalizacions.
Lo cas es que dins l’estat francés i a agut qualques personas mòrtas, del temps que dins la Val d’Aran, ont l’aiga davalava amb una fòrça terribla, a pas calgut plànher cap de malastre personal. Dins aquel sens, es fòrça probable que la capacitat de reaccion sul terren de part d’una autoritat competenta e executiva, coma es lo cas aranés, siá estada determinanta per salvar las vidas e s’organizar dins lo caos. Per contra, una estructura burocratica, centralizada e verticala, amb una escassa capacitat de reaccion e decision al nivèl local, a favorit la manca de responsa e las desgràcias personalas. Es dur d’o dire aital, mas sarrar del territòri la capacitat de responsa executiva es mai eficient e democratic.
E mai n’avèm una autra pròva. Lo govèrn autonòm d’Aran aviá reclamat fòrça còps de poder netejar los lièches del riu de Garona e far qualques canalizacions preventivas. Mas, absurdament, la competéncia sul tèma èra a Saragossa, perque Espanha ten encara d’estructuras obsolètas del sègle XIX. Es incresable que l’autoritat competenta sus Garona siá la Confederacion Idrografica d’Èbre (CHE), mas es aital a l’ora d’ara. Benlèu aquelas inondacions serviràn a cambiar las causas e a las far evolucionar.
Lo cas es que dins l’estat francés i a agut qualques personas mòrtas, del temps que dins la Val d’Aran, ont l’aiga davalava amb una fòrça terribla, a pas calgut plànher cap de malastre personal. Dins aquel sens, es fòrça probable que la capacitat de reaccion sul terren de part d’una autoritat competenta e executiva, coma es lo cas aranés, siá estada determinanta per salvar las vidas e s’organizar dins lo caos. Per contra, una estructura burocratica, centralizada e verticala, amb una escassa capacitat de reaccion e decision al nivèl local, a favorit la manca de responsa e las desgràcias personalas. Es dur d’o dire aital, mas sarrar del territòri la capacitat de responsa executiva es mai eficient e democratic.
E mai n’avèm una autra pròva. Lo govèrn autonòm d’Aran aviá reclamat fòrça còps de poder netejar los lièches del riu de Garona e far qualques canalizacions preventivas. Mas, absurdament, la competéncia sul tèma èra a Saragossa, perque Espanha ten encara d’estructuras obsolètas del sègle XIX. Es incresable que l’autoritat competenta sus Garona siá la Confederacion Idrografica d’Èbre (CHE), mas es aital a l’ora d’ara. Benlèu aquelas inondacions serviràn a cambiar las causas e a las far evolucionar.
Jornalet es possible gràcias al sosten economic e jornalistic dels legeires e benevòls. Se lo podètz sosténer en venent sòci dels Amics del Jornalet o de l'Associacion ADÒC, o tot simplament en fasent un don, atal contribuiretz a far un mèdia mai independent e de melhora qualitat.
As begut un cop de trop lo traductor? o as fumat un pétar?
Las vertuts de l'autogovèrn son aquí fòrt plan exemplificadas e mostradas.
Per quant als vicis, tanben ne podèm parlar. Cal a Occitània una definicion centralizada de la cultura occitana, se que non, s'esperam arpès las regions programaticas franchimandas per o far, cadun definirà çò sieu, e aquùo s'acabarà en "País Valencian" e autras "Islas" que se prentendon nèciament pas catalanas…
Localisme politic ? Bon o maissant ? Per ieu, aquò's al cas per cas qu'o cal jutjar. I a aspèxtes que devon federar, d'autres que devon convidar cadun a préner sas responsabilitats. Se cal pas daissar préner, per franco-ipsanofobia primària plan explicabla, a la trapèla alandada d'un anti-centralisme tròp mal soscat…
Òsca mila còps per aqueste artícol !
Aquò's la vertat.
Vòstre comentari es a mand d’èsser validat. Per terminar lo procès de validacion, vos cal encara clicar sul ligam qu’anatz recebre per e-mail a l’adreiça qu’avètz indicada.
Escriu un comentari sus aqueste article
Senhala aqueste comentari