Lo colonialisme francés a daissat un eiretatge d’opression, esplecha e pèrda culturala sus tota la planeta. Las ancianas colònias contunhan de patir las consequéncias d'aquel passat, amb d’inegalitats economicas persistentas, la marginalizacion culturala e la discriminacion. Las banlègas marginalizadas de la metropòli ne son tanplan una consequéncia. Parlam de quartièrs enòrmes ont se viu dins l’abséncia de possibilitats, dins la manca d'escasenças, lo caumatge, la segregacion e l'exclusion sociala.

Las violéncias urbanas en seguida de la mòrt del jove Nahel per las balas d’un policièr an tornat metre sus la taula l’existéncia de las banlègas e lo besonh d’i far quicòm. Lo president francés, Emmanuel Macron, diguèt que i perpensariá, mas luènh d’i chifrar, a tornat celebrar sa fèsta nacionala en fasent pròva de son indústria de mòrt e de destruccion. Aital a fach lusir sos soldats, canons, tancs, avions e tota sòrta d’armas qu’a l’ora d’ara s’emplegan dins qualques endreches de la planeta per tuar e destruire. En mai d’aquò, son convidat d’onor es ongan lo primièr ministre d’Índia, Narendra Modi, conegut per l'intimidacion, la censura e la repression que practica contra de mèdias e de jornalistas, per la persecucion de las minoritats e lo contraròtle dels jutges. Aquel cap de govèrn extrèmament discutit e discutible, Macron l’a convidat per un acòrdi economic, non pas per desvolopar cap de region afectada per la pauretat o los desastres climatics, mas per far mai d’argent amb aquela indústria de mòrt e de destruccion.

Per bastir un Mond mai just e egalitari, caldriá un procès de descolonizacion interior e exterior que França es, a l’ora d’ara, incapabla de menar a bon tèrme. Cal de dialòg, de cooperacion e un engatjament per la justícia e pels dreches umans. Mas es complicat d’i arribar amb un estat convencut que sa lenga es la sola digna d’èsser parlada e qu’es lo sol mèstre dels dreches de l’Òme, de la libertat, de l’egalitat e de la fraternitat.