Es a començar l’annada escolara. Coma cada començament de setembre, de centenats de milièrs d’enfants e de joves tornan dins las salas de classa e quitan còp sec la canha de las vacanças. Es l’ora de reprene lo fil educatiu, de conéisser de collègas e professors nòus e de retrobar los ancians companhs. Totas las familhas afrontan ara los meteisses problèmas: la coabitacion de la vida al trabalh amb la vida en familha, los oraris escolars, las activitats extrascolaras, lo material e los manuals escolars, l’abilhatge nòu, los vestits d’espòrt e, en fòrça cases, la demanda d’ajuda als grands; siá d’argent, siá de temps per anar quèrre los enfants a la sortida de l’escòla. Totes aquestes son los problèmas abituals de las familhas del país e de pertot.

Mas las familhas occitanas an encara un problèma de mai: l’escolarizacion en la lenga del país. Las familhas que voldràn que lors enfants sián educats en occitan, siá dins una calandreta siá dins l’educacion publica, trobaràn de dificultats enòrmas. Quand es possible de trobar de corses d’occitan, cal percórrer mai de quilomètres e pagar mai d’argent. En mai d’aquò, cal totjorn balhar d’explicas a la familha per aver causit l’opcion legitima, e qualques escolans an la sensacion que lor opcion es minoritària e, en consequéncia, fòra de la normalitat. Uèi per uèi, se cal pas enganar: educar los enfants en la lenga del país contunha d’èsser una causida de militància e de consciéncia. O avèm dich a cada rintrada —e o tornarem dire se Jornalet capita a perdurar—, l’estat francés refusa totjorn un drech fondamental dels enfants e mai a reüssit a far creire al pòble qu’aquò es normal.

De soslinhar qu’es justament la militància qu’a fach avançar lo país dins l’encastre educatiu. Sens los ensenhaires e las familhas que comencèron la primièra escòla occitana, d’autras ne serián pas vengudas. Cal totjorn de vam per far venir normalas aquelas proposicions que semblavan utopicas. Cal manténer la militància e contunhar de far pression sus las administracions estatalas, regionalas, departamentalas e municipalas per espandir lo ret d’escòlas occitanas. A mai, es important de bastir de rets d’escambi e de solidaritat per tot lo territòri, dels Alps als Pirenèus, per que degun se senta pas abandonat.

Semblariá qu’en plen sègle XXI, auriá aumentat la sensibilitat de l’administracion francesa envèrs la diversitat cultural. Mas benlèu non. Foguèt justament un ministre de l’educacion que combatèt amb totas sas fòrças la Lei Molac. E ara n’arriba un autre que concentra son atencion suls vestits que los pòrtan los escolans, sustot las escolanas, per desviar l’atencion dels afars que trucan.