A partir de dimars se poirà parlar occitan, basco, catalan e galèc al Congrès dels Deputats espanhòl, valent a dire l’equivalent de l’Assemblada Nacionala de França. La presidenta d’aquela cambra parlamentària comuniquèt dijòus al conselh dels pòrtavoses qu’aquelas lengas se poirián ja emplegar a comptar de las sesilhas plenièras dels 18, 20 e 21 de setembre ont, precisament, s’aprovarà la modificacion del reglament de la cambra qu’establís la possibilitat de s’exprimir en totas las lengas oficialas de l’estat. Aquelas sesilhas comprendràn ja d’interprèts e un sistèma de traduccion simultanèa coma lo que fonciona ja al Senat.

Tot aquò arriba e mai los juristas de la cambra parlamentària presentèsson un rapòrt qu’assegurava que la reforma èra legala mas de mal aplicar a causa de las dificultats tecnicas. Pasmens, èra pas impossibla e sembla que tot serà alestit.

Quant als deputats que voldràn far servir de lengas non oficialas coma l’aragonés o l’asturian, la presidenta de la cambra a dich qu’aurián de fornir una traduccion en espanhòl.

Totun, lo Partit Popular, de drecha espanholista, a dich que dedicariá totes sos esfòrces a empedir l’usatge d’aquelas lengas dins la cambra. Considèran que s’agís d’una violacion dels dreches dels deputats e critican que lo fach que lo recrutament dels traductors poiriá contravenir a la lei de recrutament administrativa. A mai, remembram que “la doctrina de la Cort Constitucionala ditz qu'aquelas lengas son solament oficialas dins lor encastre territorial”.

Pichon moment transformatiu

La scèna politica espanhòla visquèt fa gaire un moment inedit e transformatiu a causa  del resultat a las eleccions legislativas del 23 de julhet passat, que foguèt fòrça estrech entre lo Partit Popular (PP) e lo Partit Socialista (PSÒE). E mai lo nombre de vòtes foguèsse fòrça pròche, lo PP obtenguèt qualques deputats de mai mas pòt pas governar amb lo sol sosten de l’extrèma drecha de Vox, qu’a perdut gaireben la mitat de sos deputats. De son caire, lo PSÒE es obligat de negociar amb los independentistas catalans e bascos se vòl servar lo govèrn.

L’occitan

La primèra proposicion lingüistica prepausava l’emplec del basco, del catalan e del galèc. Sul pic, lo Partit Popular del País Valencian protestèt pr’amor que lo valencian i èra pas mençonat segon lo nom oficial d’aquela forma de catalan dins l’estatut regional. Aquel conflicte de denominacion de la lenga catalana l’an evitat en citant pas dins la proposicion de reforma del reglament los noms de las lengas mas en disent solament que se poirà parlar en las lengas que los estatuts d’autonomia de las diferentas regions considèran oficialas. Gràcias a aquela formulacion, se poirà parlar occitan, qu’es oficial segon l’estatut d’autonomia de Catalonha.

Pasmens, la sindica d’Aran, Maria Vergés, escriguèt tanplan una letra a la presidenta del Congrès dels Deputats, per s’assegurar que l’aranés seriá tanben considerat lenga parlamentària.

Çò solide es que lo deputat occitanofòn, Amador Marqués, poirà parlar als deputats espanhòls, a partir de dimars, en la lenga de Josèp Condò e Frederic Mistral.

E en Euròpa?

En mai d’aquò, Espanha a demandat formalament a l’UE que las lengas catalana, galèga e basca sián de plen drech presentas dins las institucions europèas. Ça que la, cal l’unanimitat de totes los estats, e lo Partit Popular es a quichar tota la drecha europèa per tal que los govèrns o accèpten pas, mas per far aprovar aquela reforma lo govèrn espanhòl s’es engatjat a pagar los subrecòstes de traduccion en aquelas lengas.

Mentretant, degun parlarà pas occitan al parlament francés ni a l’italian ni al monegasc, e sonque una pichona minoritat del país a sos dreches lingüistics e culturals garentits. O acceptam?