Dimars passat, es expèrts deth Conselh d’Euròpa publiquèren un arrepòrt sus eth compliment dera Carta Europèa des Lengües Regionaus o Minoritàries (CELRoM) per estat espanhòu, en tot soslinhar qu’Espanha non acomplís es sòns engatjaments entar occitan. Aguesta situacion critica exigís ua responsa immediata des autoritats. Er arrepòrt soslinhe era importància d’assegurar era educacion en occitan en toti es nivèus, entà garentir qu’es naues generacions agen accès ara lengua e e ara cultura.

Segons aqueth arrepòrt, ei essenciau qu’er occitan sigue arreconeishut enes installacions sociaus e sanitàries, atau coma enes interaccions damb era administracion estatau, a on era sua preséncia ei practicament inexistenta. Ath delà, era legislacion aurie de garentir qu’es tribunaus poguen amiar a tèrme procèssi en occitan, en tot respectar atau es drets lingüistics des ciutadans. A long tèrme, diden que cau aumentar era formacion tecnica en occitan, establir ua version aranesa deth Bulletin Oficiau der Estat, e garentir era sua visibilitat en servicis publics e ena premsa, ena ràdio e ena television. Aqueri serien, segons eth Conselh d’Euròpa, es passi minimaus enta refortir era vitalitat dera lengua en Aran.

De un aute costat, eth trabalh dera antropòloga estatsunidenca Camille Marvin, qu’estúdie era immersion lingüistica enes escòles araneses, desvèle que, maugrat que se formen naui aprenents d’aranés, era majoritat non empleguen era lengua dehòra der encastre escolar, e remèrque actituds ostiles de cèrtes familhes. Marvin met en evidéncia er afebliment der aranés deuant dera dominacion deth castelhan, exacerbada pera dependéncia ath torisme.

Era brava campanha “Non hèsques ghosting ar aranés” non a artenhut sonque “ghosting” per part des influenciaires aranesi. En Bascoat, es expèrts deth consòrci Badalab trabalhen eficaçament entà crear ligams entre diuèrsi collectius e ajuden as joeni influenciaires entà que siguen eri es portaires d’un recit nau. Eth messatge de “lutar pera lengua” ei obsolet, segons eri; non cau “combàter pera” mès “suenhar era” lengua. Dilhèu aguest cambi de “lutar” a “suenhar” mos ajudarie a méter eth punt finau a cèrtes peleges entre organismes que trabalhen pera lengua e mos amassarie a toti deuant d’ua crida importanta: suenhar era lengua que toti estimam.

Fin finau, era manca de ratificacion dera CELRoM pes estats francés e italian, amassa damb era manca de vitalitat dera lengua Garona enjós, afècte grèvament ara lengua. Ei responsabilitat de toti promòir er occitan. Que França e Itàlia non ratifiquen era CELRoM non hè sonque mau ar aranés.