editorial
Lo poder de la lenga e lo besonh d’accion politica
Rodin ven de presentar “Palanca”, lo primièr single de son album venent Pereu. S’agís d’un videoclip que son accion se debana dins un jòc de lenga entre un grop de malhorquins e d’occitans, illustrat perfièchament amb la devisa “lenga ara pertot”. De fach, la lenga es la basa de nòstra identitat. O diguèt Mistral, es la clau que nos desliura de las cadenas que nos ligan a l’alienacion qu’es venguda la nòrma.
Las politicas lingüicidas de l’estat francés an alonhat fòrça generacions d’occitans de lor identitat. Sèm arribats al ponch ont la sindròme d’Estocòlme s’es talament installada dins nòstra cultura qu’una granda partida de nòstre poble la mesprèsa. Fàcia a aquela realitat, Rodin a trobat dins l’illa catalanofòna de Malhòrca lo sosten moral necessari per contunhar de crear en occitan e d’aimar la lenga nòstra, tot un exemple de resiliéncia fàcia a l’indiferéncia.
Ara mai que jamai, cal una accion politica fòrta. La creacion culturala es rica, amb los mèdias e las publicacions que son en creissença mas que, totun, vivon dins la precarietat. Sens un sosten institucional mai fòrt, que permeta un accès universal a l’educacion en occitan, la resisténcia culturala de l’occitan es un miracle.
La politica oficiala, franchimanda o alienada, a capitat a nos far creire que nòstra cultura es pas digna d’atencion, e aquel sentiment a d’èsser inversat. Es sonque per la descobèrta e l’acceptacion de nòstra identitat occitana, que nos es oficialament amagada, que poirem avançar.
Lo 9 de novembre que ven, lo Partit Occitan nos convida a participar a un eveniment que farà un bilanç del movement occitan dins totas sas formas e balharà la paraula als que son en accion a l’ora d’ara, en 2024. La participacion de totes a aquel eveniment es pas solament una escasença de pensar, mas tanben respond al besonh de portar un sosten moral e politic a la nòva generacion occitanista. Cal un sosten politic poderós per contunhar de crear e de viure en occitan, e per ofrir l’accès a nòstra cultura a totes los occitans, dels Alps als Pirenèus e del Massís Central a la Mediterranèa.
Jornalet es possible gràcias al sosten economic e jornalistic dels legeires e benevòls. Se lo podètz sosténer en venent sòci dels Amics del Jornalet o de l'Associacion ADÒC, o tot simplament en fasent un don, atal contribuiretz a far un mèdia mai independent e de melhora qualitat.
En legissant lo petit libre "de las nhòrlas de Panazò" publicat per l'IEO, ai constatat doas causas. D'abòrd, Panazò es nascut en Limosin en 1921 .A d'aquela epòca, era obligatori de parlar occitan dins los vilatges e una bona partida de la villa que totas la conversacions. se fasian en occitan.
Sei nascut en 1949 dins un vilatge. Era obligatòri de parlar frances a l'ostau coma a l'escòla mesme si los parents e lo vilatge parlavan entre eus occitans. L'occitan daus paisans/obriers es un occitan per se mocar du Monsur, un borges o ben un intelectuau. L'intelectuau disia aus paisans : "Quò es plan de parlar occitan mas chau lo transmettre. Lo paisan podia pas aceptar de transmettre lòr pates coma disian a daus efants qu'eran educats coma daus borgès. Eran pus daus lòrs que son devenguts pròfs, medecins , ingeniors, fonccionaris o mens.
E l'òm trobet totjorn aquela brejadis entre l'IEO e los paisans mesme si Panazò evitava la question.
Panazò es un contador. Una paja per escriure una nhòrla. Tres linhas per la traduire en frances. Fai viure dos o tres personatges en mesme temps. Chaque nhòrla es quasi una peça de teatre. Yves Lavalada a ben escrit un libre sur los proverbas lemosins. Mas, tirat de lòr contexte an pus de savors. Los dires daus paisans eran belcòp mai vivents. Una lenga es ren si corespond pas a un besonh de la populacion.
Es temps de parlar de politica, d'economia, unitat d'occitania per evitar de se brejar entre discors regionaus que se copant de l'unitat. Es temps de s'avisar que l'Euròpa e França son daus pais ruinats e que l'òm los pluma per una elita poderosa que pensa mas a s'enrichir e far la guerra per far oblidar los problems a la populacion. Es temps de veire que son trapats a far disparaitre los paisans e totas la petita produccion per bastir una societat ente i aura mas de las multinacionalas que produiran, tot aquò per tot controlar mesme la pensada de chacun. Parlar de tot aquò es un aer de libertat per chacun.
Vòstre comentari es a mand d’èsser validat. Per terminar lo procès de validacion, vos cal encara clicar sul ligam qu’anatz recebre per e-mail a l’adreiça qu’avètz indicada.
Escriu un comentari sus aqueste article
Senhala aqueste comentari