Divendres passat, se rendiá un brave omenatge a Joan Jaurés, en commemoracion del centenari de sa panteonizacion. Onze jorns abans, l’11 de novembre, se commemorava un armistici que glorificava la victòria militara d’una guèrra que Jaurès la volguèt pas e per aquela rason foguèt assassinat. Joan Jaurés èra assassinat a París lo 31 de julhet de 1914. Sa mòrt metèt fin a tot son trabalh e sos esfòrces contra lo chauvinisme e per evitar una guèrra que començariá tres jorns apuèi; totes aqueles esfòrces qu’el aviá menats dempuèi l’atemptat de Sarajevo un mes de per abans (un atemptat qu’anava èsser la causa oficiala de la Primièra Guèrra Mondiala).

L’assassin de Jaurés, Raoul Villain, èra membre de la Liga dels Joves Amics d’Alsàcia-Lorena, un grop d’estudiants chauvinistas franceses partisans de la guèrra contra Alemanha. Villain declarèt aver agit solet per “eliminar un enemic de son país”. Lo jutgèron en 1919 e lo gracièron per una resolucion que disiá: “Se l’adversari de la guèrra Joan Jaurés aguèsse ben capitat, França auriá pas pogut ganhar la guèrra”. Villain s’exilièt a Eivissa, ont foguèt fusilhat per de milicians anarquistas lo 14 de setembre de 1936.

Aquela guèrra portèt la mòrt a la majoritat dels joves occitans menats en primièra fila coma carn de canon, e devorèt las ressorsas naturalas d’Occitània que foguèt quitament descapitalizada amb sas bancas màgers transferidas a París. França aviá pas trantalhat per mandar de milièrs e de milièrs de joves occitans morir al front. Per las autoritats francesas, las vidas de milions de joves de tot l’Exagòn avián mens de valor que lo revenge de la guèrra francoprussiana de 1870, e que l’anexion d’Alsàcia e de Lorena (mai exactament, lo departament de Mosèla), sens quitament demandar l’opinion dels alsacians e dels lorens.

Mentretant, Jaurès es al Panteon e festejam lo centen anniversari de sa panteonizacion. Esperam qu’un jorn poirem festejar un omenatge coma cal a Jaurés, çò es que França reconesca son tòrt d’aver participat a aquela guèrra e càmbie son chauvinisme centralista per un amor de la diversitat que permeta de recobrar la lenga e l’identitat raubadas al pòble occitan.

Per ara, sembla que ne sèm luènh, se vesèm las tras que flacas reaccions als prepauses del president Macron que justifica los etnocidis en acusant los “pateses” d'èsser “un instrument de division de la nacion”.