Diluns passat, Donald Trump prenguèt tornarmai jurament de la carga de president dels Estats Units. Dins Jornalet, n’avèm pas gaire parlat mas supausam que nòstres legeires son pro assabentats per la cobertura massissa de totes los mèdias. Totun, l’impacte immediat de sas primièras decisions merita un agach mai atentiu que volèm exprimir dins aqueste editorial.

La primièra causa que faguèt lo nòu president foguèt de destruire, d’un trach de pluma, los esfòrces de quatre ans del Departament de Justícia estatsunidenca qu’aviá jutjat e condemnat los responsables de l’atac contra lo Capitoli de 6 de genièr de 2021. Las gràcias del president meton en evidéncia l’impunitat dels violents e la benediccion de l’instigator del còp d’estat. Aquel fach  afècta la credibilitat del sistèma judiciari e manda un messatge perilhós: los qu’atemptan contra la democracia, quitament en nafrant o tuant de personas, pòdon èsser recompensats se lo vent lor es favorable.

Lo general Mark Milley aviá avertit dins son libre War (guèrra) que Trump “es la persona mai perilhosa jamai vista: un faissista coma tot”. Lo faissisme es pas solament un mot istoric ligat a Mussolini; es una realitat que se reïnventa e se camofla darrièr de noms aparentament mens agressius, coma "nacionalpopulisme". Mas es de faissisme. Lo mond an votat pel faissisme e an obtengut lo faissisme. Trump s’es lèu desmascat, son populisme antiminoritat agressiu e xenofòb es de faissisme e se mòstra coma tal dempuèi lo primièr jorn.

Una mòstra mai que clara es la saludacion nazi que la faguèt  dos còps Musk durant son intervencion dins la ceremònia: aquel imatge escandalós non pòt pas èsser banalizat. Qui parla coma un nazi, agís coma un nazi e saluda coma un nazi, es nazi.

Lo moment uman lo portèt l’evesquessa protestanta episcopaliana de Washington, Mariann Edgar Budde. Après l’instrumentalizacion de la Bíblia  que l’aviá facha Trump dins sa presa de possession, l’evesquessa mostrèt de coratge e parlèt net e clar dins l’ofici  que lo presidiguèt dins la catedrala en preséncia del quite Trump. Dins lo presic parlèt dirèctment al president e li demandèt qu’agèsse misericòrdia dels migrants, de la comunautat LGBTQI+ e dels que vivon dins la paur: “I a de mainatges gais, lesbians e transgenres dins de familhas democratas, republicanas e independentas dont qualques unes an paur per lors vidas”, çò diguèt l’evesquessa del temps que mençonèt “las personas que recaptan nòstres degalhs e netejan nòstres burèus, que trabalhan dins de bòrias avicòlas, lavan la terralha dins vòstres restaurants e fan los torns de nuèch dins los espitals”. A prepaus d’aquestes, valent a dire los migrants, diguèt que benlèu an pas de papièrs mas que “la granda majoritat d’eles son pas de criminals. Pagan lors impòstes e son de bons vesins. Son de membres fidèls de nòstras glèisas, mosquetas o sinagògas”.

Aquel discors, adreçat dirèctament al nòu president, es un exemple d’umanitat e de resisténcia davant l’autoritarisme, e saludam l’evesquessa per sa valentiá.

Mentretant en çò nòstre, nos cal far atencion a l’ora de votar, car nos arribarà tanben que, se votam pel faissisme, obtendrem de faissisme.