editorial
Aran e lo procès catalan
Fa qualques jorns, Jornaletpubliquèt una nòva relativa a la constitucion de la seccion aranesa de l’Assemblada Nacionala Catalana (ANC). Un grop d’araneses partisans de l’independéncia de Catalonha o a impulsat. Creson, amb rason, que l’avenir de la Val d’Aran es en jòc, ja qu’una part importanta dels catalans a activat un procès sobeiranista que se pòt acabar amb la creacion d’un estat independent. Agachar endacòm mai, o far semblant qu’aquel procès catalan a pas cap de relacion ni impacte en la Val d’Aran, es una error de percepcion e tanben un acte d’irresponsabilitat perque degun se pòt pas exclure ni s’isolar quand lo tren de l’istòria pica a la pòrta.
La còla de Jornalet sèm convencuts que, quin progrès que siá dels araneses en lor autogovèrn, en lor proteccion culturala e lingüistica e, perqué pas, en un ipotetic procès d’autodeterminacion aranesa, serà unicament possible se la Val d’Aran fa camin amb Catalonha. E qualqu’un pensa, vertadièrament, qu’Aran dins Espanha, sens l’empara e la complicitat catalana, auriá mai protegidas sas institucions e son especificitat culturala? Espanha a fach solament de concessions a las minoritats quand a pas agut cap d’autra alternativa. O a totjorn fach a contracòr e obligada per las circonstàncias. E pensa qualqu’un que qualques milièrs d’araneses aurián la reconeissença que meritan dins un estat espanhòl format de desenats de milions de castelhans? La responsa es vesedoira.
Davant aquela iniciativa, cal que la societat aranesa, amb sas institucions publicas e sas organizacions politicas al cap, prenga posicion e comence un debat. Los araneses e lor país son estacats a Catalonha dempuèi qualques sègles perque aital o decidiguèron volontàriament e liurament. Cap de catalan vòl pas (e deu pas) obligar los araneses a seguir lo lor camin. Serà la tòca dels araneses de decidir lor avenir. Mas abans caldrà debatre e ne parlar, perque aqueles procèsses se passan solament un còp cada generacion e las decisions que se prengan auràn pas de marcha enrèire.
La còla de Jornalet sèm convencuts que, quin progrès que siá dels araneses en lor autogovèrn, en lor proteccion culturala e lingüistica e, perqué pas, en un ipotetic procès d’autodeterminacion aranesa, serà unicament possible se la Val d’Aran fa camin amb Catalonha. E qualqu’un pensa, vertadièrament, qu’Aran dins Espanha, sens l’empara e la complicitat catalana, auriá mai protegidas sas institucions e son especificitat culturala? Espanha a fach solament de concessions a las minoritats quand a pas agut cap d’autra alternativa. O a totjorn fach a contracòr e obligada per las circonstàncias. E pensa qualqu’un que qualques milièrs d’araneses aurián la reconeissença que meritan dins un estat espanhòl format de desenats de milions de castelhans? La responsa es vesedoira.
Davant aquela iniciativa, cal que la societat aranesa, amb sas institucions publicas e sas organizacions politicas al cap, prenga posicion e comence un debat. Los araneses e lor país son estacats a Catalonha dempuèi qualques sègles perque aital o decidiguèron volontàriament e liurament. Cap de catalan vòl pas (e deu pas) obligar los araneses a seguir lo lor camin. Serà la tòca dels araneses de decidir lor avenir. Mas abans caldrà debatre e ne parlar, perque aqueles procèsses se passan solament un còp cada generacion e las decisions que se prengan auràn pas de marcha enrèire.
Jornalet es possible gràcias al sosten economic e jornalistic dels legeires e benevòls. Se lo podètz sosténer en venent sòci dels Amics del Jornalet o de l'Associacion ADÒC, o tot simplament en fasent un don, atal contribuiretz a far un mèdia mai independent e de melhora qualitat.
Ajuda Claude Hagège! Secors Claude Levi-Strauss! Assisténcia totes los "Claude", totòm amb un pel d'intelligéncia, totes los que son pas d' imbecils uroses nascuts endacòm! I a encara d'amòrris que pretendon que i a de lengas que son belas e d'autras que o son pas!
#26 Non qu'ai plan legit lo #18 que parlava de beutat, de civilizacion. Que darrièr aquel discors, i a una nocion de valor, de ierarquia, coma si de lengas o de civilizacion valián mai que d'autres.
Pódi m'enganar, mas es aquò qu'ai comprengut.
E si m'engani, si es pas qu'una question de gost, alara es totalament subjectiu, e vòl res dire, tant val mai res dire, e subretot pas generalizar o tirar de jutjaments definitius sus çò qu'es pas qu'una impression auditiva.
A jo que'm sembla qu'avetz pas briga comprés çò qui vòlen diser Cap e tot e l'Albèrt. N'ètz pas musician? Qu'ei ua question de musica, d'estetica com ac ditz l'Albèrt. Per exemple, n'i a qui tròban lo portugués de Lisboa meslèu lèd e lo portugués de Brasilia hèra beròi (per d'autes que serà l'invèrse). Jo, per exemple, que tròbi l'italian mei beròi que non pas l'espanhòu, e l'espanhòu de Buenos Aires mei beròi que l'espanhòu de Madrid. Qu'ei ua question de gost, de plaser a l'escotar .Ua blogaira lengadociana qu'escrigó hens lo son blòg lo lemosin que soava hèra lèd a las aurelhas. E jo sèi que lo gascon en -/w/- no'u pareish pas mei beròi que lo lemosin. Jo, per exemple, que tròbi lèd lo gascon quan l' r i ei prononciada a la francesa. Nada d'asoada aquiu. Qu'ei ua question de gost, pas arren mei.
#24 de lengas mai o mens polidas, ne'n coneissi pas : coneissi pas que de gents malensenhats que dison de grossieretats e d'asenadas.
La lenga, ela, es neutre, ditz pas res : o puslèu, çò que ditz es çò que pensa lo locutor. E aicí, n'i a que pensan de marridas causas.
Per tornar al subjècte, pensi que la non automaticitat de l'adesion a Europa es per Catalonha, per Espanha, e per totes los pobles europèus, una vertadièra oportunitat. L'escasença que cadun precise çò qu'espera de la comunautat europèa, e de faire ausir un còp mai, sas exigéncias e sas condicions : aquò val mai qu'un tractat o una constitucion signada a l'amagada en despièch de la volontat dels pobles.
#20 Soi pas d'acòrdi amb tu , Per ieu, i a de segur de parlars mai polits que non pas d'autres, es una simpla question d'estetica, aquò. E los que menciona Cap e tot e son en efièit hòrt polits e mascluts. Soi completament d'acòrdi amb el.
Vòstre comentari es a mand d’èsser validat. Per terminar lo procès de validacion, vos cal encara clicar sul ligam qu’anatz recebre per e-mail a l’adreiça qu’avètz indicada.
Escriu un comentari sus aqueste article
Senhala aqueste comentari