editorial
Val d’Aran coma exemple
Una de las rasons istoricas del jacobinisme francés per voler far pas res per la reconeissença de las autras lengas e culturas de l'Estat es aquela paur irracionala del desmembrament de la Republica. Sovent, quand entendèm parlar un politician francés per rapòrt a aquelas questions, i mescla de concèptes coma los dreches collectius dels pòbles e la temor de balhar de legalitat a un “pòble” que siá pas lo “pòble francés”. Aquò, segon aqueles politicians, poiriá dobrir la pòrta a la desintegracion de l’Estat.
Ça que la, la realitat mòstra exactament çò contrari, mai que mai per çò que tanh a la lenga e a la cultura occitanas. Ailà ont la lenga occitana es oficiala s’es pas produsida cap de rompedura ni cap de secession. Ni en las Valadas ni en Val d’Aran, los solets endreches del país ont la lenga a de proteccion e de promocion oficialas, s'es pas debanat, justament, cap de procès de balcanizacion. Es puslèu lo contrari: l'istòria nos ditz que lo gèrme de l'intolerància sorgís dins los endreches ont los pòbles se sentisson oprimits.
Jornalet es possible gràcias al sosten economic e jornalistic dels legeires e benevòls. Se lo podètz sosténer en venent sòci dels Amics del Jornalet o de l'Associacion ADÒC, o tot simplament en fasent un don, atal contribuiretz a far un mèdia mai independent e de melhora qualitat.
França es tot simplament incapabla de pensar la pluralitat, al nom d'una concepcion unicista de la Républica. Las nacions bascas, catalanas, còrsas, flamencas, nascudas del moviment de las nacionalitats, participan a son biais del projècte republican dumpièi lo sègle XIX. Deman las emergéncias bretonas e occitanas tornaràn pausar la question de la pluralitat republicana. Pensar la Republica coma lo projècte d'una nacion unenca e exclusiva es una aberracion.
De nacionamista n'en soi brica, de pas cap de broa, pasmens que las paurs siàn racionalas o non qu'existisson. Me sembla que l'unic biais de las batalhar es d'ensejar de las comprene, l'entrepresassa es gaire agradable lo consedissi!#3
"Paur irracionala del desmembrament de la REpublica" ? Quan legi dauvuns comentaris ací qui parlan der'Occitània com d'un país ocupat, qui qualifican lo navèth President prò-Carta europèa de "racista", qui desvolòpan tèsis independentistas, que'm disi qu'aquera paur n'ei brica irracionau. Que sembla qu'autorn deth "Jornalet" e's sian aplegats tots eths nacionalistas mei barrats, mei fanatics, deth noste país. Tots amassa non son pas mei de quate, segur, mes que hèn brut, per'mors qu'eths extremistas de quin bòrd quen sien que sòlen tostemps cridar mei hòrt qu'eths òmis moderats qui cèrcan eth consensus dab era França, ath sen dera Republica, meilèu qu'eth conflicte.
Una trivilitat: agachatz una mapa, imaginatz Espanha o Catalonha sens la Val d'Aran e Itàlia sens las Valadas e imaginatz la meteissa mapa de França sens Occitània. La paur d'un(a) politic(a) francés(esa) es atavica e se, malgrat aquela, se risca a prepausar l'autonomia, demandarà de condicions plans solidas per qu'Occitània demòre en França.
E òc... Demòra una evidéncia...
Pasmens, apondrai una causa sus la "balcanizacion". Lei franchimands que fan aqueu marrit procès oblidan sempre de ramentar que la lenga es justament la soleta unitat reala de la part màger d'aquelei pais, e la soleta basi que decidiguèron un jorn de s'acampar per assajar de fabregar un esta-nacion basat sus la lenga e non la religion. Sèrbs, croats, eslovèns e bosnian parlan la mesma lenga e lei bulgars e lei montenegrins parlan un lenga ben mai que vesina.
La "balcanizacion" ven justament de la volontat de recampar de pòples qu'avian ren mai en comun que la lenga e pas la cultura, la religion, etc (encara que, emai sus d'aqueu ponch, culturau a tot lo mens, n'en podem discutir...).
En resumir, la question lingüistica es segondària dins aqueu fenomène de "balcanizacion" que fa tant paur ai franchimands.
Vòstre comentari es a mand d’èsser validat. Per terminar lo procès de validacion, vos cal encara clicar sul ligam qu’anatz recebre per e-mail a l’adreiça qu’avètz indicada.
Escriu un comentari sus aqueste article
Senhala aqueste comentari