L’Estat francés es un dinosaure esclerotic que gaireben se bolega pas, coma los mamots que son retrobats conglaçats qualques milièrs d’annadas après èsser enterrats jos la tondra siberiana. Mas de còps, contra tot pronostic, aquel meteis estat remembra qu’es un estat democratic que se reclama brèç dels dreches umans, e fa alavetz qualque gèst dins la bona direccion. O vesèm justament dins una nòva que publicam uèi sul Bascoat francés, ont la prefectura del departament dels Pirenèus Atlantics, amb sedença a la vila occitana de Pau, impulsa la creacion d’una comunautat de comunas que comprendrà totas las comunas del Bascoat Nòrd (Iparralde çò dison en basco) —e e las Bas Ador occitan—, que li autrejarà de competéncias en matèria urbanistica o economica e que ne reconeisserà lo caractèr cultural basco. Es lo primièr còp que França reconeis aquela realitat e que la dòta d’un encastre administratiu, e doncas politic, pròpri e estable. E mai, se dobrís la pòrta a la gestion de competéncias culturalas e lingüisticas.
 
La volontat del prefècte es explicita, pr’amor que reconeis “la populacion del Bascoat, la natura de las intercomunalitats existentas e lo desir dels representants politics de dispausar d’un governatge unic a l’escala del Bascoat”. Aquela declaracion, absoludament logica e normala en quina democracia modèrna que siá, es una autentica revolucion en França, ont per lo primièr còp la volontat democratica d’una comunautat es presa en compte pels arquitèctes de l’administracion publica e territoriala. La nòva comunautat deu intrar en vigor en 2017 après èsser debatuda e votada per las comunas concernidas durant l’an que ven.
 
Tot aquò es fòrça interessant en se, mas lo nuclèu d’aquela question, e que los occitans nos i deuriam veire rebatuts, es dins lo fach que lo movement basquista a trabalhat pendent de decennis d’un biais unit e constant per aténher aquela tòca. L’associacion Batera, qu’amassa d’institucions, d’associacions, de partits e tota sòrta de grops, es un exemple fantastic dins aquel sens. Solament lo trabalh eficient e constant fa fruch, e mai s’es de tèrme long. L’unitat d’accion sus las tòcas rasonablas e agantablas es la clau. Solament se cal metre d’acòrdi e començar de trabalhar. S’o an fach los bascos, perqué o podèm pas far los occitans?