Dins son darrièr article d’opinion, Terric Lausa descriu la dolor que sent un occitan quand remarca qu’ara es pas pus possible de viure en occitan al país. Lausa se regaudís d’aver recebut la lenga de son paire del temps que planh de poder pas pus parlar en occitan amb sos vesins, e çò que mai l’afècta es lor impossibilitat de lo comprene. Se sentir estrangièr al país, aquò es dolorós! “Tristament, pensi que soi lo darrièr dels mohicans”, çò deplora. Lausa explica la revirada que l’a patida lo país, mai que mai l’Occitània ultrarurala encara occitanofòna fa gaire. Ara la lenga del país es quitament pas compresa per lo mond del parçan, coma s’aguèsse pas jamai existit. Per aquela rason, Lausa explica las doas solas solucions qu’a trobadas per poder “menar lo combat de la paraula occitana”: participar a las manifestacions occitanistas o anar al Principat de Catalonha ont las gents la comprenon, o almens ensajan de la comprene.
 
Vertadièrament lo procès de remplaçament lingüistic del país s’es passat lèu-fach. La causa es que los parlants de la lenga dominanta son estats educats dins lo monolingüisme, qu’an considerat coma un bonaür, e doncas son los locutors de las autras lengas (l’occitan en nòstre cas) que se son deguts adaptar per parlar las doas lengas.
 
Imaginatz un país nomenat Republica Veridiana qu’a quatre abitants, dont tres parlan lo veridian e un autre ciutadan parla una autra lenga que nomenarem cramovin. Imaginatz qu’aquel locutor de cramovin es monolingüe e fa cambiar de lenga los veridianofòns. Solament quatre convèrsas sus las onze possiblas se tendrián en veridian, del temps qu’un solet monolíngüe n’auriá forçadas sèt dins sa lenga. Pus tard, quand la mitat dels abitants de la Republica Veridiana parlarián lo veridian e l’autra mitat lo cramovin, solament una convèrsa sus onze se tendriá dins la lenga del país.
 
Es evident, doncas, que per recuperar l’abitud de poder viure en Occitània en occitan, cal combatre lo monolingüisme e cal cambiar nòstras abituds lingüisticas. Se pòt far? Amb un bon combat politic e social es possible. Legissiam fa qualques jorns dins un comunicat del govèrn del Bascoat Sud, que la lenga basca a ganhat 223 000 loctutors dins los darrièrs 25 ans. Recuperar l’occitan coma lenga d’usatge social al país, i podèm arribar? De tot segur! Sèm a luchar per recuperar la primièra lenga literària d’Euròpa après lo latin, qu’en 1904 ganhèt lo prèmi Nobel de Literatura. Sèm a combatre per la segonda lenga minorizada pus granda d’Euròpa, una lenga romanica intercomprensibla amb lo catalan e fòrça pròcha del francés, de l’italian e del castelhan.
 
Volèm viure al país en una lenga que crèa totjorn de cultura, qu’a de mèdias, que sa musica sona dins totes los festenals del país, que produch fòrça literatura amb d’autors actuals d’un prestigi internacional enòrme. L’occitan es la lenga minorizada qu’a atench mai de reconeissença dins las darrièras annadas: es lenga oficiala en Aran  dempuèi 1990, en Catalonha dempuèi 2006, es protegida per la lei italiana dempuèi 1999 e quitament la reforma constitucionala francesa de 2008 la reconeis de qualque biais. Benlèu sèm pas nombroses, mas i a d’assocacions occitanistas dins gaireben totas las encontradas del país.
 
Al delà de tot aquò, la còla de Jornalet sèm convencuts del vam creissent qu’a la nòstra lenga. Ne volètz una pròva? A l’ora d’escriure aqueste editorial, l’article de Terric Lausa èra estat legit per 16 518 usatgièrs e partejat gaireben 400 còps sus Facebook. Podèm, doncas afirmar, qu’encara i a combat.