editorial
Pagar una multa per aver pas parlat francés
Un ciutadan còrs es estat punit amb una multa de 135 èuros per aver parlat en còrs als gendarmas durant un contraròtle, çò publicàvem aqueste dissabte passat. L’òme aviá refusat de parlar en francés quand o li demandèron, en defendent qu’en Corsega aviá drech de s’exprimir en còrs, e qu’en tot cas èra lo dever dels gendarmas de conéisser la lenga del país. L'òme aviá rason, e la còla de Jornalet esperam qu'aquela violacion dels dreches lingüistics, aquela violéncia contra la dignitat personala, serà denonciada almens a las organizacions internacionalas dels dreches umans.
Mas malgrat la repression, en Corsega sabon plan que degun a pas drech de lor far se sentir dins estrangièrs lor país, e encara mens en nom de la lei, de la democracia o d'aquela curiosa interpretacion del triptic libertat-egalitat-fraternitat. Dins una democracia autentica l'administracion deuriá servir los ciutadans dins la lenga del país. La del país dels ciutadans e non pas del país dels governants. Pauques païses an comprés aquela democracia lingüistica, es lo cas de Bolivia o de Papoa-Nòva Guinèa demest d'autres.
De tot biais, los imperialismes, l’egemonia dels nacionalismes d'estat, los fetichismes francofonistas e d'autres deliris de grandeur fan de viure al país dins la lenga del país, per los parlants de la majoritat de lengas del Mond, un acte de militància e de lucha e non pas de normalitat.
En Corsega, i a una consciéncia per la militància lingüistica pus granda qu’en Occitània, e fòrça an la dignitat d’emplegar la lenga del país sus las envolopas de las letras, los chècs bancaris, e dins la vida vidanta en general. Mas en Occitània la situacion es fòrça pièger. Lo pòble a desmembrat tròp lèu que " ten la lenga, ten la clau que dei cadenas lo desliura". E es per aquò que, mentre que manifestam nòstra solidaritat amb lo pòble còrs e amb los indians de totas las colors, esperam qu'un jorn lo temps vendrà que los occitans serem punits amb una multa per aver parlat en occitan als gendarmas. Quand aquò se passarà, poirem dire que la lenga, la cultura e lo país son salvats.
Mas malgrat la repression, en Corsega sabon plan que degun a pas drech de lor far se sentir dins estrangièrs lor país, e encara mens en nom de la lei, de la democracia o d'aquela curiosa interpretacion del triptic libertat-egalitat-fraternitat. Dins una democracia autentica l'administracion deuriá servir los ciutadans dins la lenga del país. La del país dels ciutadans e non pas del país dels governants. Pauques païses an comprés aquela democracia lingüistica, es lo cas de Bolivia o de Papoa-Nòva Guinèa demest d'autres.
De tot biais, los imperialismes, l’egemonia dels nacionalismes d'estat, los fetichismes francofonistas e d'autres deliris de grandeur fan de viure al país dins la lenga del país, per los parlants de la majoritat de lengas del Mond, un acte de militància e de lucha e non pas de normalitat.
En Corsega, i a una consciéncia per la militància lingüistica pus granda qu’en Occitània, e fòrça an la dignitat d’emplegar la lenga del país sus las envolopas de las letras, los chècs bancaris, e dins la vida vidanta en general. Mas en Occitània la situacion es fòrça pièger. Lo pòble a desmembrat tròp lèu que " ten la lenga, ten la clau que dei cadenas lo desliura". E es per aquò que, mentre que manifestam nòstra solidaritat amb lo pòble còrs e amb los indians de totas las colors, esperam qu'un jorn lo temps vendrà que los occitans serem punits amb una multa per aver parlat en occitan als gendarmas. Quand aquò se passarà, poirem dire que la lenga, la cultura e lo país son salvats.
Jornalet es possible gràcias al sosten economic e jornalistic dels legeires e benevòls. Se lo podètz sosténer en venent sòci dels Amics del Jornalet o de l'Associacion ADÒC, o tot simplament en fasent un don, atal contribuiretz a far un mèdia mai independent e de melhora qualitat.
Vergonhós! Dempuèi la llei Molac, i aurá encara des abusos?
amende f. e(s)menda.
◊ payer une ~ : pagar l'esmenda. ∫ (faire ~ honorable) tornar tau jun. Per Noste (gascon)
amende nf. esmenda, penhera, verbau nm.(us). Atau que's ditz (gascon)
amende nf
emenda, multa
faire amende honorable s'excusar.
Laus (languedocien)
amende nf emenda f. CREO Provença (provençal)
amende f. verbau m., esmenda Rei Bèthvéder (gascon)
amende nf emenda, muta, pena. Faure (vivaro-alpin)
amende f. emenda Lagarde (languedocien)
#1 LO CONGRES DIS AQUO
N'avetz pas un sadoul de fricotar amb las moscas...
#22 Es verai que i-a una perta de creativitat dins lo mitan de la creacion en occitan. I-a saique tanben un problèma de manca d'edicion e de difusion que fan que i-a benlèu de creators amagats que nos demòran desconeguts e que dau còp s'arrèstan per lassitge. Mas cal pas tanpauc doblidar que lo fenomèn occitan es fòrça mens portaire e vesedor que dins las annadas setanta ont èra "dins lo vent". Vos aprendrai pas res en disent que rapòrt a l'epoca dels Lafont, Bodon e Roquèta lo nombre de parlaires de la lenga s'es dramaticament escrancat e se redusis a cha pauc coma una pèl de chagrin.
Lo paradòx es qu'al jorn d'uèi, gràcia al trabalh de las Calandrètas, i-a benlèu fòrça mai de joines qu'an una coneissènça bonissima de l'occitan que non pas fa un quarantenat d'annadas, mas aquelas generacions de calandrons semblan pas aver reviscolat la creacion d'òc d'un biais significatiu. Es un fenomèn pron estranh, un mistèri grandàs. Una de las explicacions possiblas d'aquesta frilositat es probable l'ausència totala de reconeissènça oficiala de l'occitan dins lo domèni public que dau còp
ne'n desinterèssa mai d'un de la lenga qu'aprenguèt pichòt a Calandrèta.
#21
N'èi pas tròp de recul, mes dens lo mitan de la creacion en occitan, que'm sembla que i a ua perta de creativitat...
Que'm sembla, quan considèri l'activitat deu sector de l'edition, que la produccion literaria en occitan vad mensh abondosa que n'èra abans. E totun, joens occitanistes que parlan la lenga de plan e que seren en atge d'escríver que'n vedi. Mes ne n'i a pas cap a qui e'u gaha l'enveja de préner lo calam de's botar a escríver.
E quan vedi, en Gasconha, los textes publicats en çò de Reclams o los libes sortits en çò de Per Noste que s'i troban mei anar arreviradas que creacions.
N'arcasti pas arren a qui que sia, mes que'm pausi la question: on son los autors occitans de doman?
#18 Ieu disi coma vos e plan suaudament , que val mai un marrit occitan que pas brica d'occitan ; mas ai apondut e o manteni : i a un problèma (de transmission) que poiriá lèu afectar l'occitan escrich.
Ieu disi coma vos e plan siaudament que lo qu'a chucat la lenga al brèç a mens de meriti a la parlar qu'un jovenòt que l'estúdia.
Ieu disi enfin coma vos e plan suaudament que i a pas cap de vergonha a aprene çò qu'òm sap pas ; e enfin ajusti : de joves qu'an vergonha de parlar occitan n'ai pas encara coneguts (e aquí tanpauc, degun pòt pas parlar a ma plaça).
L'exemple dels calandrons illustra plan aquel prepaus ; los entendre es una benediccion.
Vòstre comentari es a mand d’èsser validat. Per terminar lo procès de validacion, vos cal encara clicar sul ligam qu’anatz recebre per e-mail a l’adreiça qu’avètz indicada.
Escriu un comentari sus aqueste article
Senhala aqueste comentari