editorial
La francofonia o lo grand remplaçament lingüistic
L'escrivan congolés Alain Mabanckou refusa de jónher lo projècte de francofonia de Macron e critica “l’imperialisme francés”, çò legissèm dins l'edicion d'aqueste dimenge de Jornalet. Aquel vejaire lo volèm saludar dins aqueste editorial.
Lo jacobinisme ensaja dempuèi lo sègle XVIII d'impausar lo francés al Mond, amb la tòca d'estendre sa pensada e sas valors, en fasent desaparéisser de lengas e de culturas e en estendent la taca del monolingüisme e de la pensada unenca. A l'ora d'ara, aquel jacobinisme vei sa tòca menaçada per l'espandida de l'anglés e ensaja desesperadament d'impausar de mai en mai la francofonia. Fòrça compatriòtas occitans an subit lo grand remplaçament lingüistic, e ara defendon que s'impause lo francés. "Es per empedir que l'anglés s'impause", çò dison, e mai se l'anglofonia a pas jamai a agut la volontat de far desaparéisser l'occitan.
La sociolingüista catalana Carme Junyent explica que "las lengas, e mai sián diferentas, son egalas en dreches. Un d'aqueles dreches es de servar la diferéncia, la fascinanta e enriquidoira diferéncia de parlar de biais divèrs". Ansin, precisa que "cada lenga es una ipotèsi del Mond". La còla de Jornalet sostenèm aquel vejaire e defendèm la diversitat e los escambis interculturals, del temps que donam supòrt a una Occitània divèrsa, plurala e plurilingua, amb de politicas lingüisticas de discriminacion positiva envèrs l'occitan, una lenga afeblida que sa proteccion es primordiala per que poscam partejar amb l'umanitat nòstra "ipotèsi del Mond". Evidentament, çò que volèm per nòstra cultura dins nòstre territòri, o volèm per totas las d'Africa e las de la rèsta del Mond.
Segon fòrça lingüistas, coma la quita Junyent, cap de comunautat bilingua s'es matenguda establa; totas son arribadas al remplaçament d'una lengua per l'autra fins a una situacion de monolingüisme. E lo monolingüisme nos mena dirèctament a la pensada unenca, nos barra l'accès a las autras culturas e nos fa pèrdre l'interés per l'interculturalitat e l'escambi uman. Malastrosament, en Occitània sèm luenh d'una societat que valorize lo plurilingüisme e lo respècte de la diversitat. Sèm, puslèu, dins una situacion màger de culturicidi. Lo 10% de las lengas del Mond an ara sos darrièrs parlants e son a mand de desaparéisser, e mai del 40% an perdut la transmission intergeneracionala. Dins aqueste 40% se tròba nòstre occitan, dins una situacion injusta e terribla que, segon qualques sociolingüistas, se pòt encara inversar amb de politicas lingüisticas de discriminacion positiva, coma las qu'aviam en Aran abans la senténcia del Tribunal Constitucional espanhòl.
La còla de Jornalet, coma o avèm ja dich, sèm en favor del francés, de l’anglés, de l'italian, de l'espanhòl... mas demandarem tostemps lo respècte per la cultura e la lenga pròprias. De favorir e promòure las autras culturas e lengas perque las cresèm mai importantas que las nòstras pròprias, nos rend mai provincials que non pas cosmopolitas. E sustot, nos rend mens tolerants, pacifics e democratics.
Lo jacobinisme ensaja dempuèi lo sègle XVIII d'impausar lo francés al Mond, amb la tòca d'estendre sa pensada e sas valors, en fasent desaparéisser de lengas e de culturas e en estendent la taca del monolingüisme e de la pensada unenca. A l'ora d'ara, aquel jacobinisme vei sa tòca menaçada per l'espandida de l'anglés e ensaja desesperadament d'impausar de mai en mai la francofonia. Fòrça compatriòtas occitans an subit lo grand remplaçament lingüistic, e ara defendon que s'impause lo francés. "Es per empedir que l'anglés s'impause", çò dison, e mai se l'anglofonia a pas jamai a agut la volontat de far desaparéisser l'occitan.
La sociolingüista catalana Carme Junyent explica que "las lengas, e mai sián diferentas, son egalas en dreches. Un d'aqueles dreches es de servar la diferéncia, la fascinanta e enriquidoira diferéncia de parlar de biais divèrs". Ansin, precisa que "cada lenga es una ipotèsi del Mond". La còla de Jornalet sostenèm aquel vejaire e defendèm la diversitat e los escambis interculturals, del temps que donam supòrt a una Occitània divèrsa, plurala e plurilingua, amb de politicas lingüisticas de discriminacion positiva envèrs l'occitan, una lenga afeblida que sa proteccion es primordiala per que poscam partejar amb l'umanitat nòstra "ipotèsi del Mond". Evidentament, çò que volèm per nòstra cultura dins nòstre territòri, o volèm per totas las d'Africa e las de la rèsta del Mond.
Segon fòrça lingüistas, coma la quita Junyent, cap de comunautat bilingua s'es matenguda establa; totas son arribadas al remplaçament d'una lengua per l'autra fins a una situacion de monolingüisme. E lo monolingüisme nos mena dirèctament a la pensada unenca, nos barra l'accès a las autras culturas e nos fa pèrdre l'interés per l'interculturalitat e l'escambi uman. Malastrosament, en Occitània sèm luenh d'una societat que valorize lo plurilingüisme e lo respècte de la diversitat. Sèm, puslèu, dins una situacion màger de culturicidi. Lo 10% de las lengas del Mond an ara sos darrièrs parlants e son a mand de desaparéisser, e mai del 40% an perdut la transmission intergeneracionala. Dins aqueste 40% se tròba nòstre occitan, dins una situacion injusta e terribla que, segon qualques sociolingüistas, se pòt encara inversar amb de politicas lingüisticas de discriminacion positiva, coma las qu'aviam en Aran abans la senténcia del Tribunal Constitucional espanhòl.
La còla de Jornalet, coma o avèm ja dich, sèm en favor del francés, de l’anglés, de l'italian, de l'espanhòl... mas demandarem tostemps lo respècte per la cultura e la lenga pròprias. De favorir e promòure las autras culturas e lengas perque las cresèm mai importantas que las nòstras pròprias, nos rend mai provincials que non pas cosmopolitas. E sustot, nos rend mens tolerants, pacifics e democratics.
Jornalet es possible gràcias al sosten economic e jornalistic dels legeires e benevòls. Se lo podètz sosténer en venent sòci dels Amics del Jornalet o de l'Associacion ADÒC, o tot simplament en fasent un don, atal contribuiretz a far un mèdia mai independent e de melhora qualitat.
#9 Vist lo nom dels interrogats, l'i avia tanben d'Alsacians de soca… Chau ben veire que dins las joves generacions, l'usatge de l'alsacian s'es perdut, e que finda l'alemand 1era o segonda lenga en collègi e licèu a recuolat, suu modèl exagonau ordinari (anglés -espanhòu virtuaus) . Los "joves" dialectofòns qu'ai rescontrat a l'armada an mon eatge encuèi, valent a dire en sobre de 60... L'eslogan "il est chic de parler français" a ben marchat
Compreno pas çò que disètz dau "preterit". en dequé fasètz alusion ?
#8 la presentacion d'Alsacians que deven apprèner l'allemand non precisa pas cap que son d'Alsacians d'adopcion, e non pas d'Alsacians de soca, qu'an ben servat l'ustatge oltra-frontièra del dialècte, en Allemanha o Soïça vesinas, qu'i es ben vivaç.
Amb aquò, i'a dus dialèctes alsacians, alemanic al sud e francic al nòrd, similars de l'autre costat, ont son d'usatge corrent.
La differéncia entre allemand estandard e alsacian(s) es essenciàlament fonetica, leguena vocalica e amuidament de las finalas en > e, e e > '*, e l'absència de preterit.
A 13 oras e mai, sus F2 encuèi, un reportatge suus chaumaires d'Alsàcia que van querre de trabalh en Alemanha, e que lor chal apréner l'alemand… A ges de moment, lo reportatge indica qu'en Alsàcia, encara 40 ans en reire, l'alemand èra pas una lenga estrangiera, e que los joves alsacians costat Bade-Wuremberg, avian ges de problèma per comunicar amb lo mond de l'endrech, car parlavan lo meme "dialecte" (o ai viscut dau temps qu'èro a l'armada d'aqueu caire.) Avèm aqui una resulta meravilhosa dau monolinguisme a la francesa, que ven una empacha per l'emplèc...
#6 Los linguïstas, eles, parlan de procèssus de "substitucion" d'una lenga dominada per una autra, dominanta.
#5 Lo problèma es que « lo jacobinisme » denonciat dins l'editorial es pas l'ultradrecha (i agèsson solament l'ultradrecha contra nautres ne seriam pas ont ne sèm !), e los que participan conscientament o pas a la mòrt de la lenga nòstra o son pas forçadament tanpauc. Me sembla qu'aqueste « grand remplaçament lingüistic » es una expression contraproductiva. La fau pas mieuna. Al contrari d'una bona part d'aqueste editorial. A cadun son biais de véser.
I auriá tanben « jacobinisme » a definir, mas es d'un emplec mens polemic e cadun vei plan quin aspècte del jacobinisme es visat (car de l'extrèma drecha a l'extrèma esquèrra trobarem de jacobins!).
Vòstre comentari es a mand d’èsser validat. Per terminar lo procès de validacion, vos cal encara clicar sul ligam qu’anatz recebre per e-mail a l’adreiça qu’avètz indicada.
Escriu un comentari sus aqueste article
Senhala aqueste comentari