Lei trobadors son essenciaus a ma vida coma o son Nietzsche e son Gai Saber Lo segle XII fuguèt extraordinari de creissença, d’invencion, de creacion e de libertat dins totei lei domenis Una lenga se pòu pas parlar solet

 
 
Coma nasquèt l’interès per l’occitan?
 
Mon interès per l’occitan ancian es vengut de la descubèrta dei trobadors, intrats dins ma vida per de rasons “existencialas”. Per ieu, lei trobadors son un art poetic, e mai un art de viure e una mena de filosofia de la vida. Filosofia de la vida “inactuala”, “aristocratica”, que correspond gaire amb l’epòca actuala, onte domina dins totei lei domenis la lei de l’Audimat. Se “melhorar” pòu estre qu’individuau e personau. L’òm pòu pas obligar tot lo monde a faire parier. Lei trobadors son essenciaus a ma vida coma o son Nietzsche e son Gai Saber (nommat tanben “Gaya Scienza”), Mozart, Schubert, Itàlia en generau, o lo melhor de la literatura francesa (Sollers, bordalés, a jamai oblidat lei trobadors).
 
Podèm pensar que l’occitan nasquèt devers lei segles X-XI. Per ieu, es pas essenciau. Ce que me pareis essenciau son lei 11 pèças poeticas atribuidas a Guilhèm de Peitieus a l’entorn de 1100, qu’an agut una importància capitala dins l’istòria de la civilizacion occidentala.
 
Per la fin, farai la mesma respònsa: Guiraut Riquier es lo darrier trobador important (“tròp sui venguts als darriers”). Après eu, lo “Gai Saber” dei borgés tolosans a mens  d’importància qu’aqueu de Nietzsche.
 
Mai que de tèxtes précis, fau parlar d’autors essenciaus: Guilhèm de Peitieus (lo primier conegut), Jaufré Rudel (“l’amor de luènh”), Marcabrun (lo critic plebeian de l’amor cavaleirós), Bernart de Ventadorn (la fin’amor”), Bertran de Born (lo poèta de la guèrra), Arnaut Daniel (lo daurier dau trobar), Rambaut d’Aurenga (lo trobar clus), Pèire Vidal (lei foliás amorosas), Pèire Cardenal (lo sol grand dau sègle XIII - satirista de son temps). Sens oblidar la Comtessa de Diá. Se podriá apondre Rambaut de Vaquèiras per la granda diversitat de son òbra.
 
Per citar quauquei trobadors dau relarg aicí: en Provença orientala la trobairitz Tibors de Seranon, en Gavotina Raimond Feraud d’Ilònsa en Vau de Tiniá, Bertrand del Poget dins la Vau de Var, Pèire de Castèlnòu dins la Vau dei Palhons... De citar lo trobador Peire Vidal de passatge a Buelh que cantèt la beutat d’una dòna dau Comtat de Buelh.
 
Segur que la societat actuala es ben luenh d’aquela dei trobadors. Lo sègle XII fuguèt extraordinari de creissença, d’invencion, de creacion e de libertat dins totei lei domenis: economics, artistics, ideologics, religiós (eretgias). Es lo sègle vertadier de la renaissença de l’Occident. Es son primtemps, exprimit e cantat per lei trobadors. Lo segle XIII sarà lo sègle de la mesa au pas. La Glèisa e la Monarquia franca trionfantas metràn d’òrdre dins tot aquò. Lei fruchs dau printemps occitan saràn pas perduts per tot lo monde, recampats dins d’autrei endrechs, en Itàlia essencialament (Dante, Petrarca...). Tot aquò tornarà en França amb la “Renaissença”.
 
Siáu pas especialista de toponimia, pasmens pense que deu restar de molons de mots despareguts de la lenga modèrna dins lei noms de luòc.
 
 
De qu’avètz començat de far?
 
Per meis accions, per exemple mon intervencion a la jornada de formacion academica (Acadèmia de Niça) dei professors d’Ooccitan au Collègi dei Campelieras a Mogins es mon premier acte “militant” per l’occitan ancian dins l’ensenhament.
 
 
Coma se passa la transmission, la visibilitat, la valorizacion e l’utilitat sociala de l’occitan dins vòstre caire?
 
La situacion de l’occitan dins l’encastre de Grassa? Es gaire flamejanta. Fau dire que la màger part de la populacion ven dau defòra.
 
Siáu mai optimista per la cultura (la causida dau nom Occitània per la novèla region n’es la pròva) que per la lenga. La cultura occitana pòu interessar un elèit. E mai i pòu aguer un “esnobisme” occitan. Per la lenga, es pas parier. M’estonariá que, dins leis annadas que venon, l’òm entende mai l’occitan per lei carrieras. Lei gents que vendràn a la cultura e a la lenga occitanas li vendràn per lo prestigi d’aquela cultura (lei trobadors, per exemple). L’occitan qu’èra una lenga de barradura (la lenga dei paurei gents) pòu devenir une lenga de dubertura (au monde, a la diversitat).
 
L’occitan provençau me ven de mon paire que parlava “patois”.
 
Reconeisse que sus la question de la transmission de la lenga occitana, ai pas gaire fach mon dever militant. Meis enfants comprenon mai o mens la lenga (l’an un pauc estudiada a l’escòla), mai vivèm l’essenciau de nòstra vida en francés. Ma femna parla pas l’occitan. Una lenga se pòu pas parlar solet.
 
 
 
 
Laurenç Revèst
 
 

---

Qualques publicacions de Robert Rourret:
 
— Dictionnaire Français - Occitan provençal (1981)
— La Lenga dels trobadors (2006)
— Nice et l’opéra (2012)
— Troubadouresques (Projècte de publicacion)