Donc sus la sèria ÒcKay, que i a lo palhassa qui hè deu pèc davant la camèra mes que son 5 o 6 darrèr Que n’èm redusit, enqüèra uei, a justificar l’emplec de l’occitan com ua lenga “normau”... Hens un monde ideau, n’averem pas besonh de nomentar la lenga qui utilizam pr’amor qu’ei la lenga deu territòri on vivem Que n’èm pas mei pècs que los autes e que podem hornir un tribalh de qualitat, quan seré en occitan. E lo monde qu’ac veden e los qui hèn aqueth tribalh que pòden estar fièrs deu contienut hornit

 
 
D’ont ti ven l’interés per l’occitan e la cultura occitana?
 
Qu’ei un encontre. Quan averí pres consciéncia, en passar totas las meas vacanças de mainat au Bascoat, que i avè ua auta lenga que lo francés, pr’amor que l’entenèvi en las bocas deus mens grans-pairs, deus lors vesins e a còps deu pair, a casa en Bearn, qu’èra lo francés e sonque. E ne’m pausava pas la question de saber si i avè auta causa. En classa de 4u, que devoi causir ua opcion: latin, occitan o ua òra d’estudi. Per jo, lo latin qu’èra nani pr’amor que n’aví hèit en 5u e qu’èra avegiu au possible (versions e arreviradas sens nada pedagogia o causas ludicas) e la mair que’m disó: ”Ne vas pas préner estudi sinon que vas passar ua òra a non pas fóter arren”. La darrèra solucion qu’èra donc aqueth occitan. E antanlèu lo purmèr cors, la tumada! Com un puzzle qui’s torna formar. Los noms de familhas, de quartièrs, las expressions...e fin finala que’m rendoi compte qu’aví tostemps entenut aquera lenga au ras de jo. Lo virus que’m gahè e qu’èi seguit au licèu e hèit ua licéncia d’occitan a l’Universitat de Pau.
 
 
Quin rapòrt entre las tieus creacions e la lenga occitana (occitan = lenga creativa, supòrt, illustracion, d’expansion...)?
 
Si parlam de la sèria ÒcKay, qu’ei complicat de parlar de las “meas” produccions. Ne soi pas que la cara deu programa. L’objectiu qu’èra de copiar los vidèos “de casa hèit” per ua persona soleta dab ua camèra o un telefonet hens la soa crampa, e qui son de mòda despuish annadas sus Internet, mes dab ua volontat mei qualitativa e estetica. Donc sus la sèria, que i a lo palhassa qui hè deu pèc davant la camèra mes que son 5 o 6 darrèr. Que podem parlar meilèu de produccion collectiva.
 
Aquò dit, lo rapòrt qu’ei hèra simple. L’occitan ací qu’ei la lenga deu programa, punt finau. Que cau muishar la lenga occitana qu’ei ua lenga donc qui pòt servir entà tot: parlar deu patrimòni, de literatura, de fisica quantica, de sexualitat, de finança, de covid-19... ua lenga qué!
 
Que n’èm redusit, enqüèra uei, a justificar l’emplec de l’occitan com ua lenga “normau”...
 
 
Coma l’itinerari personal tieu influéncia las tieus produccions?
 
De mainat enlà, qu’èi tostemps utilizat l’umor, que sia entà’m deféner de l’agressivitat, entà combàter e suberpassar los trebucs de tot ordi, entà’m har amics o entà har arríder lo monde tot simplament. Pr’amor qu’ei un plaser e un bon mejan de defensa! En generau, que pensi que las causas e passan mei dab l’umor e la planvolença e que son sovent de mei bon compréner. Aquò que s’arretròba en los vidèos e qu’èra ua volontat tanben de la clica d’Òc Tèle.
 
 
Coma evoluiguèt e evoluís l’occitanisme per tu entre occitanisme cultural, mediatic, etc.? Quins novèls ligams possibles entre novèlas mòdas, epidemias...?
 
Lo monde de la cultura e deus mèdias occitans qu’an comprés que non cau pas sonque parlar aus occitans (los qui parlan la lenga, sosentenut). Com ac disoi mei haut, que cau las creacions en lenga occitana (en tots los demieis, musica, audiovisuau...) que ganhen en “normalitat”. Si pretendem har víver la nosta lenga e e’n har ua lenga com las autas, qu’ac cau har shens cridar suus tèits: ”Espiatz! Que hèm sèrias en occitan!”. Que hèm sèrias, punt. E vedetz ua sèria sus ua cadena franchimanda qui precisaré en gran e gras “Sèria en francés!”?
 
Lo mei bon exemple, qu’ei dab la musica. Uei, artistas de lenga occitana qui hèn creacions de purmèra borra (CXK, Rodin e d’autes) ne defineishen pas la lor musica com musica occitana, non, qu’ei musica. E que demora complicat entad eths pr’amor que guardan aquera etiqueta. D’un biaish generau, non pensi pas que sia bon d’organizar un “concèrt occitan”, non, qu’organizam un concèrt. Senon, de tira, que hicam ua barralha dab lo monde. Hens un monde ideau, n’averem pas besonh de nomentar la lenga qui utilizam pr’amor qu’ei la lenga deu territòri on vivem. Mes aquò, qu’ei un saunei...
 
En aquera tempora de pandemia e d’embarraments divèrs, la reaccion deus actors culturaus e mediatics qu’estó hèra bona. Que’s son adaptats a la situacion com cau entà respóner a ua demanda hòrta de téisher ligams, un besonh vertadèr de partatjar causas.
 
A noste, qu’avem vist tanben un public navèth interessà’s a la cultura occitana, monde qui ne serén pas forçadament vienuts en “presenciau”, qu’ei atau qui cau díser adara, véder contes, concèrts o conferéncias. Qu’an pres lo temps de descobrir lo lor biotòp culturau. Totun, tornar téisher un ligam sociau en videoconferéncia, n’ei pas ua solucion a tèrmi long, ne caleré pas que vadosse ua generalitat per l’aviéner. Qu’èm tridimensionaus. Las duas dimensions ne son pas hèitas entaus òmis. Qu’avem besonh de contacte, de’s tocar, de s’embraçar e de’s véder shens ecran enterpausat.


 
D’evolucions notablas despí que crèes en occitan? (creacions vidèo, grafisme, fins a d’autres nivèls?) Lo format vidèo cort / capsula, coma se tròba sus Facebook o YouTube, es rar en occitan. Coma lo desvolopar mai?
 
N’ei pas hèra d’experiéncia en lo demiei audiovisuau, que manqui donc de distància. Que vedem totun las tecnicas e los materiaus qu’evolueishen a hum. Qui qué sia que pòt aver accès a hèra de causas entà filmar o enregistrar causas. Mes n’ei pas tostemps sinonim de qualitat...
 
Lo format brac qu’ei de mòda per aquestes torns pr’amor qu’ei ua navèra faiçon de consumar. Après, ne cau pas har formats bracs entà har formats bracs. Que cau totun un hons. Lo desvolopar mei? N’ei pas nada recèpta miracle. Lhèu mei de pegòts en occitan davant las camèras!
 
 
Que tipes de retorns as après los tieus divèrs vidèos?
 
Que son divèrs. Purmèr los amics pròches e los tanhents, qui ne son pas forçadament occitanofòns, e qui arriden de’m véder suus hialats sociaus a peguejar, shens estar briga estonats. Qu’avem tanben retorns de professors o formators d’occitan qui utilizan a còps los vidèos entà illustrar un cors o un perpaus. Qu’avem retorns tanben sus la qualitat grafica, suu costat ludic exprimits peus neofits de l’occitan... Çò d’interessant e mei susprenent, qu’ei quan un capdau d’ua “grana cadena de television” d’Aquitània hè un retorn deus bons, sus la forma e lo hons, shens briga concentrà’s sus la lenga utilizada. Qu’ei un petit progrès, totun.
 
 
Vist que la situacion per la lenga occitana dins la societat es complicaia sovent, totas aquelas creacions ne donèron un image novèl?
 
L’occitan entà la màger part deu monde, qu’èra ua lenga drin provassuda vista com ua marròta d’associacions empleats de vielhs simpatics, sustot bona entà parlar deu patrimòni e de la lenga era medisha. L’espiar que comença de cambiar, shens parlar de revelacion o revolucion tanpauc. Las creacions en occitan, que sian audiovisuaus o musicaus, qu’avèn un trin de retard e que son de cap tà recobrar a petits drins aqueth retard. Los avantatges d’aqueras creacions que son las lors qualitats, qui pòden paréisher adaise au ras de programas televisuaus o produccions musicaus mei “establits”. Donc que vòu tot simplament díser que n’èm pas mei pècs que los autes e que podem hornir un tribalh de qualitat, quan seré en occitan. E lo monde qu’ac veden e los qui hèn aqueth tribalh que pòden estar fièrs deu contienut hornit.