Chasque persona avèm una richesa incresibla Penso que lhi catalans an pas sabut transmetre a l’exterior çò qu’èra vertadierament la lor idèa d’independéncia Se ganham pas la batalha tuchi ensems, nosautri la ganharem pas solets Lo victimisme es un di mals piégers de las minoranças linguísticas, di pòbles minoritaris o di pòbles que vòlon arribar a qualqua ren La Chambra trabalha per idèas e per projèctes Qualque ans fa, èro a bastança preocupaa per lo futur per qualqu’un que continuèsse, ara avèm una trentena, una quarantena de personas que son perfèctament capablas enti divèrs sectors de se gestir

 
 
 
Lo prèmi Ostana, es sonque un prèmi o es quicòm mai?
 
Lo prèmi Ostana es naissut ental 2008. Es naissut d’un gròs prèmi qu’aviá en Piemont que s’apelava Premio Grinzane Cavour. A l’interior d’aqueste prèmi, qu’èra já un prèmi internacional ben reconegut, avián ental 2008 butat una session per las minoranças lingüísticas. E es aquela primiera annada que nosautri avèm premiat un ome que lhi èra pas pus, Max Roqueta, perque nos avián dit se voliam participar e aviam pas elaborat una idèa de çò que podiá èsser lo prèmi Ostana. Après lo prèmi Grinzane Cavour a agut de grands problèmas, que sio pas a contar, a decò agut de problèmas judiciaris, doncas lo prèmi Grinzane Cavour s’es acabat. E alora nosautri, aquí que lo conse d’Ostana, Giacomo Lombardo, a dich; “Volèm pas daissar tombar aquest argument, e fasèm lo prèmi nosautri”. E alora es aquí qu’es estat, disèm, elaborat aqueste format d’aqueste prèmi —qu’es encara lo mesme encuei—que lhi a uech sessions del prèmi: lhi a un prèmi especial qu’es donat a una persona qu’ajuda las lengas, un prèmi internacional, un prèmi en Itàlia a una de las dotze minoranças lingüísticas, un prèmi a la lenga occitana, un prèmi ai joves, un prèmi al cinèma, un prèmi a la composicion e un prèmi a la tradicion. Doncas, es important que i a aquesti uech prèmis: aquesti uech prèmis, s’a a comprene qu’aquestas uech personas que venon son acompanhaas per una persona que conois perfèctament, siá l’autor que ven, siá l’argument qu’es tractat.
 
 
E del temps que s’autreja un prèmi, tanben nos arriba una riquesa, una coneissença de tot l’encastre d’aquela lenga...
 
Nos arriba un encastre de tot çò qu’arriba d’aquela lenga, çò qu’aquela lenga vòl transmetre: perque las personas que venon, que son premiaas —e mai se son d’escriveires, se son de poètas o se son de compositors— an pas fach qu’aquò. Totas las personas son de militants ental lor luèc, son de personas que, dio sempre, an fach dui mila sauts de la súmia! Es a dire de personas qu’an fach de diccionaris, de personas que chantan, de personas qu’an fach de television, de personas qu’an fach la normalizacion linguística… Doncas, chasque persona avèm una richesa incresibla, non? Son acompanhaas d’una autra persona que tanti còps deveria esser premiaa ela al pòst de l’autre mas se pòt pas premiar dui e premiam aquel qu’a fach mai de causas del punt de vista artístic.
 
E après avèm creat un grop artístic que trabalha d’entorn al prèmi qu’es fach de nòstras personas del Blu L’azard, Aire de prima, d’artistas que tota l’annada trabalhan abo nosautri, que doncas son ental mesme esperit d’aquò que succed al prèmi. 
 
E après de personas que venon lhi disèm: venètz aicí tres jorns, passatz tres jorns al prèmi Ostana! Perque es inutil que venètz a sénter una conferéncia! Polètz anar al Salon del Libre de Turin, es pas un problèma! Mas vosautri devètz venir aicí, passar almens una jornaa abo nosautri, perque devèm escambiar. E alora se vosautri venètz, prenètz qualqua ren del prèmi e venètz a nos donar qualqua ren. E tot aquò crèa una espècia de malhum de personas ensems que pòrta qualqua ren; fai cambiar las personas que venon, es aquò que volèm. Es que las personas que venon àbien una emprenta de çò qu’es capitat, e sobretot veon que son pas soletas.
 
Ier avem donat, avem fach una causa sus Tibet. E en luec de far l’abituala causa pietística de Tibet e di problèmas de Tibet, lhi sabèm tuchi lhi problèmas de Tibet, lhi a agut un filme de Nicolò Bongiorno. Son paire s’apelava Mike Bongiorno e es estat lo precursor d’Itàlia, di quiz, èra conoissutissim. En tot cas aqueste filh es anat ente la region de Ladakh e a fach un belisim documentari punchat decò sus la lenga, pas solament sus l’ecologia, e an explicat en Tibet çò que fan aquí per tractar la question del cambiament climatic e per provar de salvar la lor lenga, la lor cultura e tot aquò. 
 
E doncas encuei lo monde disia: “Òc mas lhi fan lhi mesmes discors nòstri”. Es un discors planetari, lo que fasèm, lo problèma nòstre es que lo sabèm pas transmetre a l’exterior! Las minoranças, las lengas minoritàrias o decò las lengas majoritàrias coma la catalana, ieu penso que per exemple lhi catalans an pas sabut transmetre a l’exterior çò qu’èra vertadierament la lor idèa d’independéncia. Perque en Itàlia comparar Catalonha a la Liga del Nòrd es una absurditat, ental sens qu’a ren a que veire. Mas lo problèma es que lhi an pas fach sòrt a aquesta question d’identitat, aquesta question de la lenga, aquesta question de la salvagàrdia de la lor cultura d’una maniera justa… l’an pas sabut explicar e aquò es grèu perque nosautri, se ganham pas la batalha tuchi ensems, nosautri la ganharem pas solets, aquò es segur.
 
 
Disiás adès tanben qu’aicí totas las comunautats pòdon rescontrar de causas en comun e escambiar un fum de causas, mas totjorn aquò dins un messatge positiu.
 
Òc, segurament, ieu m’ocupo dempuei l’an 1970 de lenga e cultura occitanas, e lo victimisme es un di mals piégers de las minoranças linguísticas, di pòbles minoritaris o di  pòbles que vòlon arribar a qualqua ren. Donca lhi a totjorn aquesta lamentacion, es justa, dio pas qu’es erronèa, mas la lamentacion es decò una excusa per pas far. Es decò una excusa per dire: “A! polèm pas far, perque l’estat nos da pas, perque la television lhi es pas, perque la ràdio lhi es pas, perque las escòlas lhi son pas”. Òc, lhi son pas mas lhi a de monde qu’an fach qualqua ren a Mathausen dins un camp de concentracion, doncas nosautri polèm pas far qualqua ren de positiu ente la nòstra situacion, e construir d’entorn a nosautri un clima positiu? Perque se nosautri volèm que venhan de joves, se nosautri volèm cambiar la societat, polèm pas cambiar la societat dins un clima de negativitat, aquò es pas possible.
 
 
La Chambra d’Òc, qu’es aquò?
 
La Chambra d’Òc es una associacion qu’a sabut segon ieu viure ente la contemporaneïtat. Ental sens que a sabut veire qu’encuei se trabalha dins una certana maniera, se dona d’espaci a las personas. La Chambra trabalha per idèas e per projèctes. Doncas se de personas an de projèctes, d’idèas, venon a la Chambra, las dion mas naturalament son responsables de çò que fan.
 
E vuelh far un exemple clar de ço qu’es la Chambra. Nosautri avèm abo nosautri una catalana que trabalha abo nosautri, Mariona Miret, qu’es una filha extrèmament en gamba. E ela m’avia escrich un còp, disent: “E! Mas seria important que vosautri trabalhèssetz ente la ret internacionala, tot çò que fasètz es pas a bastança conegut, etc.”. E ieu avio dich: “Beica (agacha), Mariona, io parlo pas l’anglés e sio pas tan brava sus lhi rets socialas. A l’interior de çò nòstre, lo monde es plen coma aquò de trabalh, perque avèm totjorn d’urgèncias sus lo territori”. Doncas ai dich: “Se tu te’n vòs n’ocupar, io te dau la delegacion de trabalhar al nivèl internacional en representança de la Chambra e as plena facultat de o far”. E Mariona, lhi a dui ans que trabalha, e a agut de resultats, perque s’encuei avèm agut lo salut oficial de l’UNÈSCO, es mercés a ela e lo trabalh qu’a fach.
 
Te fau un autre exemple: avem la mòstra de Bogre, non? Quora Fredo Valla m’a dich que voliá far lo filme sus lhi catars, e io lhi ai dich: “Beica, ieu sio perfèctament d’acòrdi. Provam de veire”. Perque se Fredo me ditz que vòl far un projècte, lo projècte se fai. Es pas qu’avèm pas d’argent, fai pas ren. Lo projècte se fai, perque es una persona qu’a la clara volontat de far qualqua ren. Doncas en qualque maniera s’arribarà a lo far. Doncas avèm encomençat, avèm fach un filme que dura tres horas e vint, qu’avèm mostrat pertot, es anat fins ental Vatican a Roma, que circula en Catalonha e tot aquò. Doncas foncionam coma aquò: la persona exprimís la sia volontat d’èsser a la tèsta d’un projècte. E del moment que la persona lhi es e es vertadierament convinta, lhi a pas de se preocupar tant perque en qualque maniera se farà.
 
Avèm de trabalhs fixes que son pas de trabalhs que se veon talament sus lo territori mas son de trabalhs constrenheors que regardan lhi esportèls (burèus) lingüístics sus la lei 482. Nosautri avèm una lei que s’apèla Norme [in materia] di tutela delle minoranze linguistiche storiche, las institucions prenon de projèctes faches per la presidéncia del conselh di ministres —finançats— e nosautri formam de grops que trabalhan sus lo territori ental camp de la formacion, ental camp de la traduccion, etc., e decò ental camp artístic. Doncas ente aquesti ans avèm format de grops que trabalhan sus de projèctes artístics, ben articulats, ben precís. E en fasent totas aquestas causas, que pròchas son las personas que se conoisson, lo grop creis, e la causa mai importanta de la Chambra d’Òc es qu’encuei avèm un grop de joves, de personas que, plan planet plan planet, son capables de se gestir completament lo futur. Doncas nosautri naturalament, ieu e Giacomo Lombardo qu’es lo president de la Chambra d’Òc, trabalharem fins que podèm per far de causas. Mas mentre que, qualque ans fa, èro a bastança preocupaa per lo futur per qualqu’un que continuèsse, ara avèm una trentena, una quarantena de personas que son perfèctament capablas enti divèrs sectors de se gestir.