Lo bategeriam FestiVotz [FestiVous] que la votz es lo biais de faire viure la lenga Aquest an anam a l’Estivada de Rodés coma l’an passat Patric Roux, son director, venguèt en Ilònsa Mas en tant, chal ren si plorar. De cavas si fan, de mai en mai de joves son fièrs de si sentir gavòts, d’una valaa, d’un país Vòlo faire tanben per l’an que ven un trabalh sus los “peluts” de la guèrra de mon país que festegeràn en 2014 lo centenari dalh principi d’aquela bochariá FestiVotz aquest an aculhèm coma convidaa “Corsega” (grop de musica, jugaires de morra…)

Esto còup vos prepausam l’entrevista d’un amic. Partegeriam los bancs de l’universitat de Niça e partejam l’interès per l’occitan e per lo gavòt.
 
Pascal Colletta es magistre, enfant de pastre d’en Ilònsa, comuna en la Valaa d’en Tiniá, ajonch, president de la clica Morra dals Quatre Cantons [Mourra das Quatre Cantouns] e dal festenal occitan FestiVotz [FestiVous]. Es parier l’animator dal blòg dal Chat d’en Ilònsa [Chat d’en Ilonso] e un autor fecond en occitan gavòt amb Escrichs d’un Chat. Quarcus Mots de Damou’ de la Mountagno, en Gavouot e amb 150 Ange 1914, coma en francés amb La Mourra Bella, Histoire et Histoires d’un Jeu Interdit e amb Ilonse au Bout du Chemin. Despí qualquas annaas a pilhat lo relais de Tòni Baloni (nomenalha d’Antonin Steve de la Valaa de Vesubiá) per la cronica “País Gavòt” [“Pais Gavouot”] dal jornal bilingüe francés-niçard Lo Sorgentin [Lou Sourgentin]. Dal temps que chaminaviam sus las ribas de Tiniá d’Ironha en Iroal, avèm arrestat un brieu lo temps per pensar e eschambiar en occitan vivaroalpin, dins aquel parlar tinean granat en miei de las Alps. I a ben de temps fagueriam una entrevista per Vaquí sus France 3 Méditerranée, dal temps que presentèro l’emission. Es un recòrd de moments sempre agradius en un endrech ont vos sentètz ben. Vos prepausam de partejar un moment de patz, que ne’n sortiretz plen de gaug per anar fisançós vèrs l’avenir.
 
Nòta — Avèm donat entre parentèsis la forma d’occitan mai larg per de mots que per cas se comprendrián gaire fòra lo vivaroalpin.
 
 
Coma vos es vengut l’interès per la lenga occitana en general e lo gavòt en particular?


Es ren quarquarren qu’es vengut en a ieu. Es ren una volontat ò un biais de veire e de pensar qu’ai pilhat. Ai creissut laïns la lenga que mon paire e ma maire an totjorn parlaa e que parlan mielhs que lo francés. Es plus tard, a las escòlas, qu’ai emparat que tot aquò s’apelava l’occitan, lo niçard, lo gavòt…
 

Coma naissèt FestiVotz? Coma a evolucionat despí la creacion? De qu’es lo programa d’aquest an?
 
FestiVotz naissèt en lo 2009. Agueriam la vòlha, emb d’amics d’en Ilònsa, de faire un festenal que sigèsse una scèna dubèrta per tots aquelos que fan bolegar la cultura. Lo bategeriam FestiVotz [FestiVous] que la votz es lo biais de faire viure la lenga: lenga chantaa, jugaa alh teatre, discutiá, audiá… e lo bategeriam occitan que voliam ren solament espelir en rapòrt de Niça e dalh niçard, mas justament en rapòrt de tota Occitània, das Valaas italianas de l’autre caire fins als Pirenèus. Per exemple aquest an anam a l’Estivada de Rodés coma l’an passat Patric Roux, son director, venguèt en Ilònsa. Teissèm de liames emb tot lo monde. I a que de veire lo programa.
 

La comuna d’Ilònsa a installat una senhaletica bilingüa, nos en poiètz parlar? Coma venguèt l’idèa? Las reaccions dal public...?


L’idèa es que parteriam d’una senhalizacion que s’es aguá facha i a vint ans d’aquò e que portava un mesclum entre lo francés e lo gavòt. I aviá tanben de charrieras qu’èran ren nomenaas. Alora cerquèro als archius departamentals se poliam trobar una traça escricha de pòsts laïns lo vilatge e ne’n trobèro quarqu’uns: Plaça dalh Planet, dalh Portal, La Barmeta, Charriera sota las Fenèstras… [Plaço dai Planet, dai Pourtal, La Barmetto, Charriero souto las Fenèstros...] escrichs coma aquò en lenga. Après demandèro als vièlhs e me’n donèron d’autres. Per los luecs qu’èran ren nomenats, pilheriam los noms de las montanhas dalh país en partent de la plus auta. Es totjorn un trabalh e pava (pausa) totjorn lo problèma d’identitat. Sonar un pòst, es jamai innocent. Los noms de montanhas agradan en cadun, i a ren de politica e avèm emb aquò mes a ment lo trabalh dals ancians que faguèron la sieu vida e donèron a manjar a sos enfants sus aquels pòsts. Aurio vorgut una Charriera Loís Genari (poèta d’expression niçarda mas de familha d’en Ilònsa), coma avèm ja una sala de las fèstas “Raimon Feraud” (famós trobaor originari d’Ilònsa), mas s’es ren fach. Es daumatge, òu meritava aquel òme.
 

Coma es presentaa la lenga dins la Valaa d’en Tiniá (de Sant Estève fins a Tornafòrt)? Es visibla dins d’autras comunas tineanas? Se transmet ancuei e, se òc, coma? En familha, s’entende dins los comèrcis, los mercats, ò autre?

Malaürosament, òu chal dire, la lenga si pèrde. Mi sembla qu’encuei es mai escricha que parlaa! Los locutors naturals se’n van: aquelos que son naissuts emb la lenga dalh brèç despareisson pichin a pichin. Es coma aquò. Mas en tant, chal ren si plorar. De cavas si fan, de mai en mai de joves son fièrs de si sentir gavòts, d’una valaa, d’un país.
 

Parlatz la lenga en familha, ambals parents, frema, pichons...?


La parlo, mas es totjorn un problèma de “concession” a la lenga. L’occitan niçard puá coma lo vent laïns la valaa e mantenir nòstre dialècte es ren aisat. Parlo occitan gavòt emb de gavòts e mi fau capir emb los autres. Quora sio en Ilònsa la lenga que mi ven es lo gavòt perque li sièm encara bèn-bèn a la parlar.
 
Emb la frema es lo francés que mi ven, mas de còups que i a li dio quatre flaütas (bestiesas) en gavòt. Emb la pichina li fau un “banh de lenga” en li chantant de chançons, en li emparant (aprenent) de mots, los nombres…
 

De que viètz coma accions a menar per donar un avenir a la lenga occitana?


Sabo ren, sio ren un “entendut” de tot aquò. Mi sembla, e es totjorn coma aquò qu’ai seguit mon chamin, que val mielhs faire que blagar coma fan tant ben tant d’òmes politics. Faire veire que la lenga es lo biais d’una cultura viua e non una tradicion.
 

Fa d’ans qu’escrivètz una rubrica per Lo Sorgentin, nos en poiètz parlar? E mai, de que son vòstres projèctes?
 
Escrivo una pichina rubrica laïns Lo Sorgentin, òc. De pichins tèxts, de morsèls de vida. Remercio cada còup los caps d’aquela revista de mi durbir una pagina per laissar un tòc de gavòt. Sio arei (parier) lo correspondent dalh canton per lo quotidian Nice Matin. Senon, ai acabat un libre sus d’istòrias de maschas en Ilònsa qu’avio enregistraas damont. Vòlo faire tanben per l’an que ven un trabalh sus los “peluts” de la guèrra de mon país que festegeràn en 2014 lo centenari dalh principi d’aquela bochariá. Ai acabat tanben un trabalh sus la literatura gavòta laïns la Comtat de Niça.
 

De qu’es vòstra actualitat associativa, etc.?


M’ocupo de l’associacion dalh juec de la morra e fèm coma cada an lo “Gavòt Morra Torn” [Gavouot Mourra Tour] un pauc en d’a pertot. Aquest an anam jugar a Rodés per l’Estivada, l’an passat aneriam en Sardenha. E l’an que ven organizam los championats dalh monde en Ilònsa emb de jugaires venguts de tota la Mediterranèa (de catalans, de sardes e d’autres…).
 
M’ocupo arei de l’associacion FestiVotz que fa lo festenal dalh mesme nom. Aquest an aculhèm coma convidaa “Corsega” (grop de musica, jugaires de morra…). E l’Ilònsa Gavòt Esquí Club [Ilonso-Gavouot Ski Club] fa totjorn lo championat d’esquí de la Federacion Esportiva e Gimnica dalh Trabalh (FSGT); e organiza lo duatlon esquí-bòchas a Limon e Vernant (dins las Valaas Occitanas dalh Piemont que parlan gavòt coma nosautres).
 
 
De que vòl dire per vos èstre gavòt de la Comtat de Niça?
 
Ne’n sabo ren en fin finala. Gavòt es un mot que se pòl capir de diferents biaisses. Es bensai mai un biais de viure, d’istoriar, d’imaginar que d’èstre. Aquí en la Comtat de Niça lo mot de gavòt es estachat a la montanha, alh monde agricòla, a de valors. La natura en pas (puslèu que) lo bitum, lo silenci en pas la varalha, escotar en pas blagar…
 
 
 
 
Entrevista facha per Laurenç Revèst