Lironda, Tomàs Hirondelle de son nom d’ostal, plan conegut d’aqueste jornal perque ne fa cada jorn la “mesa en votz” dels articles. Ensenhaire d’istòria-geografia e d’occitan en Peiregòrd, a tanben causit de se lançar dins lo mond de la musica.

Per començar, qu’es aquò, un bansuri?

Lo bansuri es una flaüta de bambó fòrça emplegada dins la musica classica d’Índia del nòrd dicha musica indostani. Es un instrument fòrça ancian. Se presenta coma un grand pifre amb sièis traucs. L’especificitat d’aquesta flaüta es sa longor. Los modèls mai utilizats per jogar mesuran entre 75 e 85 cm. Cal poder escartar los dets! Per lo fabricar, cal préner una espècia de bambó particulara que fròsa sonque en Assam e en Indonesia, e la far secar durant mai d’una annada.

Lo bansuri es estat tanben una responsa a un estat d’estrès e de nerviositat de còps important quand rintri del trabalh. Cresi que los professors d’occitan avèm sovent besonh d’alenar, que sèm totjorn a l’agach e inquiets per nòstra situacion!

Perqué lo bansuri?

Ai totjorn agut una facilitat e un gost especial pels instruments qu’utilizan lo buf. Aquò comencèt dins mon enfança quand comencèri de jogar de l’armonica. Aviái 7 ans. Puèi venguèt lo pifre, la flaüta irlandesa, lo trombòne (rai que per aqueste aquò durèt pas!). Pus tard, quand arribèri en Peiregòrd, me botèri a la chabreta, mas ai totjorn pas capitat de ne jogar coma cal. Dempuèi quatre o cinc ans, èri a agachar de mai en mai devèrs l’Orient, primièr en ensajant lo shakuhachi, una flaüta japonesa de cinc traucs que revèrta quauque pauc la quena dins lo biais de far córrer l’instrument, e puèi tornèri descobrir lo bansuri e lo volguèri estudiar seriosament. M’èri crompat un CD d’Hariprasad Chaurasia quand viatjèri en Índia, e lo tornèri escotar de longa dins la veitura. Lo bansuri es estat tanben una responsa a un estat d’estrès e de nerviositat de còps important quand rintri del trabalh. Aquel instrument te permet de contrarotlar ton buf e doncas ton estat emocional. Enfin, cresi que los professors d’occitan avèm sovent besonh d’alenar, que sèm totjorn a l’agach e inquiets per nòstra situacion!

De verai, lo bansuri es pas un instrument talament present dins la musica tradicionala occitana, exactament coma l’acordeon èra pas utilizat o plan pauc a la debuta del sègle XX. Se pòt dire parièr del sound system, qu’es pas tanpauc quicòm de fargat al país. Qui pòt dire al temps de uèi que los grops que l’utilizan fan pas de musica occitana? Ieu soi favorable als escambis, a la dubertura, es aital que lo mond fonciona dempuèi totjorn. 

Soi favorable als escambis, a la dubertura, es aital que lo mond fonciona dempuèi totjorn

As besonh de l’occitan per jogar de bansurí?

Aquò n’es una question, que l’esperavi pas! D’efièch, a vista de nas, la musica instrumentala se pòt passar de la lenga. E es ben vertat que los que se lançan dins aquela mena aventura musicala utilizan mai que mai l’anglés per se far conéisser. Aquò es benlèu çò que deuriái far! (rires). Mas s’espepissam melhor, cresi al contrari que la lenga ten una plaça màger, quitament dins la musica instrumentala. Quand jògui, pensi qu’assagi de parlar, de dire quicòm, que me ven del còr e de las tripas. Per ieu, aqueste messatge me ven en occitan, e donc imagini que quand jògui, fau passar un messatge coma se lo disiái amb la lenga. A mai, dins la teoria musicala fargada pels indians, lo tot primièr instrument, lo qu’es lo mai venerable e digne d’imitacion es la votz umana. Lo bansuri, amb sas ligasons doças d’una nòta a l’autra (çò que se ditz meend en indi), sas sonoritats grèvas e prigondas, es plan adaptat a aquò. Après, balhar de títols en occitan als tròces qu’ai enregistrat m’es vengut naturalament, mas me soi pensat qu’una revirada en anglés me permetriá de tocar un auditòri pus larg. Si que non, dins la ficha de presentacion de çò que fau, i mençoni evidentament l’occitan en explicant que ma musica tròba tanben una inspiracion trobadorenca.

Los indians an contunhat al contrari d’utilizar de gammas e de mòdes musicals plan divèrses qu’èran coneguts en Occident del temps dels trobadors occitans mas que se son perduts en cò nòstre

Quina relacion i a entre los trobadors e la musica indiana?

Lo punt comun entre la musica indiana classica e la musica medievala europèa es l’utilizacion de mòdes autres que los mòdes major e minor, que son a l’origina de quasiment tota la musica europèa desempuèi la Renaissença. Los indians an contunhat al contrari d’utilizar de gammas e de mòdes musicals plan divèrses qu’èran coneguts en Occident del temps dels trobadors occitans mas que se son perduts en cò nòstre: las gammas pentatonicas (de cinc nòtas), los mòdes frigian, lidian, mixolidian... Reconeissi qu’es un pauc complicat mas i a una coeréncia.

E as pogut jogar davant un public occitan?

Per ara, ai fach un concèrt dins un bòria de Peiregòrd que trabalha en agroecologia e permacultura, e ne soi pro fièr. Soi content de jogar e de sosténer de personas que defendon de valors e de principis positius per l’avenidor de la planeta e de l’umanitat. Pendent l’Escòla Occitana d’Estiu, ai animat una sesilha de relaxacion amb Cyril Vaissièra, aquí se pòt dire qu’ai tocat un public occitan!

Per escotar LIRONDA:

• Sus Soundcloud

• Sus Facebook