La màger part deus cercles ei estada creada per notables desirós de non se copar pas de la basa dab l’ajuda deu dialòg sociau La desertificacion rurala de las annadas 60 a 80 a redusits los cercles I a un reglament hòrt estricte dens totas las acticitats jornalèras deu cercle. Existeish quitament un comissari de disciplina Los cercles viven gràcias a las lors rasics. De quand en quand lo gascon se pòt enténer enqüèra dens discutas passionadas Uei lo dia, las animacions culturalas hòrt desparièras permeten de crear ua dinamica de las bonas e lo cercle paropians es qualificat coma lo sant medish deus cercles

Lo dissabte 26 de mai, lo Cercle de Sent Sefrian organizava ua serada dab lo grop barcelonés Muyayo Rif. N’avèm profeitat entà pausar quauques questions a Jean-Paul Larrue, president deu Cercle de Sent Sefrian e tanben president de la federacion deus Cercles de Gasconha.


Nos pòs har ua pichona presentacion de l’istòria deus Cercles de Gasconha?
 
La naishença deus Cercles data de las annadas 1850-1910. La lor creacion corresponó a la hòrta creishença economica que tocava aqueth parçan, que corresponèva a la contrada deu bòsc lanusquet.

La plantacion deus pinhadars provoquè l’implantacion de navèras activitas (hust, gema e transformacion, bordèr, malhum de transpòrt ferroviari, segariá especializada, etc.) que necessitavan ua man d’òbra importanta venguda s’implantar localament. La màger part deus cercles ei estada creada per notables locaus (sovent anticlergat, francmaçons e radicaus) desirós de non se copar pas de la basa dab l’ajuda deu dialòg sociau.

Lo modèl deus cercles ei anglés, escocés. Mutualizam los mejans economics (vin e pan mens cars). Vienèm discutir de l’embaucha que se pòt finalizar a tèrme long. Los obrèrs èran pagats a la jornada sens nada garentida. L’explosion de la creacion deus cercles atenh lo son som au moment de la Primèra Guèrra Mondiala dab 250 cercles dens la contrada Sud Gironda e Nòrd de las Lanas.

Mes daubuns non an pas agut ua vocacion sociala e economica. Son sonque estanquets, a còps dab ua representacion categoriala: caçaires, comerçants, proprietaris. Non son pas vertadèrs cercles e desapareishen après la Segonda Guèrra Mondiala.
 
 
Qu’ei la situacion deus cercles uei?
 
Uei existeishen dètz e sèt cercles totjamèi dens la medisha zòna. La desertificacion rurala de las annadas 60 a 80 los a redusits, ben. Los darrèrs a se mantiéner comprenen l’importància de crear ua federacion tà demandar sostien a las collectivitats localas. Dab aquera ajuda, se pòt prepausar un escambi, un programa de desvolopament culturau basat sus la musica, lo teatre, las exposicions e sus la descobèrta de la lor identitat patrimoniala. Los estanquets desapareishen viste hèit. Los cercles, dab las lors especificitats e los lors objectius, retròban la joenesa: aquera qu’ei de mei en mei conscienta de trobar, dab los cercles, ua alternativa au tot virtuau e au tot numeric.

Los cercles viven gràcias a las lors rasics. De quand en quand lo gascon se pòt enténer enqüèra dens discutas passionadas.


E nos pòs presentar lo cercle paropian?

Lo cercle de Sent Sefrian vadó en 1898 e non a pas jamèi arrestat de foncionar. Prengó lo nom de Cercle Obrèr de Sent Sefrian pr’amor de l’implantacion de mantuns sits industriaus: talhèr de reparacions de las locomotivas e vagons deu hilat ferriovari locau, duas fabricas de destillacion de la rosia, tres granas fabricas.

A tot aquò s’ajustan los obrèrs que trabalhavan dens las pichonas unitats dens la hustariá (boscatèrs, transportaires...). Que cau tanben membrar totas las activitats creadas per aquera economia locala: haur, ahustaire, herraires, carpentèrs...

Au comenençament, i a un reglament hòrt estricte dens totas las acticitats jornalèras deu cercle: l’econòm designat se carga de verificar totas las crompas e totas las vendas. Existeish quitament un comissari de disciplina. L’entrada au cercle es sonque reservada aus societaris: las hemnas e los còishes non an pas lo dreit d’entrar. Ua gerenta e lo son marit tienen lo cercle, en escambi lòtjan au cercle a gratis. Lo conselh d’administracion (entre dotze e quinze membres) pren las decisions sus la vida deu cercle. Rend compte davant l’amassada generala deus societaris un còp per an e prepausa, quand es necessari, la candidatura per la plaça de la gerenta. Ei l’amassada generala que vòta entà decidir.

Coma tots los cercles, lo de Sent Sefrian conegó ua desafeccion ligada a l’exòde rurau. Aquera desafeccion estó provocada tanben peus navèths mòdes de vida qu’exclusín la frequentacion deus estanquets tradicionaus devenguts cercles.
Comprengón viste hèit lo besonh de reaccion, lo de Sent Sefrian estó un deus primèrs a entrar dens la federacion deus Cercles de Gasconha. Uei lo dia, las animacions culturalas hòrt desparièras permeten de crear ua dinamica de las bonas e lo cercle paropian es qualificat coma lo sant medish deus cercles.
 


Eric Goyhenne