Ai ges de passion, ai puslèu de fidelitats que s’esperlòngan de lòng dau temps Sus l’avenir de la lenga, siáu gaire rassegurada Sus lo terren i a un molon de gents que trabalhan de lònga Segur que parle en familha… Es pas la panacèa, es just, pense, la normalitat Mai eriam 10 000 a Montpelhièr, e puei l’avenir es totjorn dubèrt e de joineis energias arriban

Danièla Julien, quau siatz?
 
Siáu nascuda a Tarascon en 1944, ma grand pairenala, veusa, èra proprietària de quauquei tèrras e parlava provençau amb lei gents qu’emplegava, amb mon paire tanben. Es aquí qu’entendère la lenga. Pasmens a l’ostau tot lo mond parlavan francés.
 
Faguère ma vida: regenta d’escòla mairala, puei rescòntre amb Aimat Sèrre e Jòrdi Gròs dins un encastre pedagogic, e retrobalhas amb la lenga. Puei rescòntre amb Robèrt Lafont, Jòrgi Gibelin, Joan Maria Auziàs e d’autrei que venguèron totei d’amics. Retorn a l’Universitat per aprene tot çò que me mancava de la lenga (quasi tot) e de la cultura sabenta.
 
Faguère, puei, formatritz en lenga e cultura regionalas a l’IUFM de Nimes e encargada de cors a l’Universitat. Faguère una tèsi sus La Fèsta de Robèrt Lafont. 
 
A la retirada, ara, escrive de novèlas , de poesias, de còntes e mene una activitat de contaira.
 
Ai ges de passion, ai puslèu de fidelitats que s’esperlòngan de lòng dau temps: la literatura (occitana en particulier), lo teatre, lei viatges (ren de ben extraordinari!) e lei retrobalhas amb ma lenga, per lo biais de l’escritura, que seràn jamai acabadas.
 
 
Quin avenir vesètz per l’occitan?
 
Per çò qu’es de mon vejaire sus l’avenir de la lenga, siáu gaire rassegurada.
 
Dins mon vilatge vivon d’ancians que parlan encara (son de mens en mens nombrós) mai ausan pas parlar en public, la vergonha es totjorn presenta e quora parlan se desencusan totjorn de pas parlar lo “vertadier” provençau.
 
De mai en mai se venon installar de joinei familhas qu’an pas la pus mendre idèa de la lenga, ò que la considèran coma una sòbra dau passat un pauc ridicula, de tot biais sensa ges d’interès (per aquelei que son d’origina occitana); per çò qu’es de la cultura (bovina en particular) la mesprèsan (buòus = pastagàs, per aquelei que venon d’endacòm). Ignòran tot de la literatura, de l’istòria dau país, dei biais de viure, etc., en mai d’aquò, dins nòstre ròdol avèm la preséncia dau “Collectiu Provença” [“Couleitiéu Prouvènço”], provençalistas estrechs dei cervèlas, çò qu’ajuda pas l’“schmilblic”.
 
 
De que pensatz que fau faire?
 
Siáu pas pus “militanta” per rasons d’atge e d’aluenchament e siáu pas rassegurada nimai per l’avenir dau militantisme d’òc, dempuei quaranta ans vese totjorn lei meteissei dificultats que menan a de garolhas: autre temps entre Felibritge e occitanisme, uei au dintre de l’occitanisme amb un corrent favorable a un occitanisme politic (aquò es pas novèu e capitèt pas, d’istorians ne’n poirián testimoniar), un corrent puslèu defensor de la lenga e de la cultura, tot aquò sus fons d’afectivitat fòrta per d’unei. Se veguèt pron per l’organizacion de la manifestacion dau 24 a Montpelhièr. Apondrai una non-visibilitat de la lenga dins la societat, çò que s’apren (en prioritat) a l’actitud de l’estat centrau que fa totjorn coma se de ren n’èra. Lo vòte dau Senat còntra la Carta Europèa n’es la bèla pròva. Pasmens sus lo terren i a un molon de gents que trabalhan de lònga.
 
Aürosament fòra de França avèm una cèrta reconeissença, aumens per la literatura , amb l’activitat dau PEN occitan.
 
Me pause tanben la question de la “memòria militanta” , de la transmission de çò que s’es fach, de çò que s’es escrich abans… 
 
Pasmens, tot es pas negre, avèm capitat d’aver un CAPES, quauquei seccions bilingüas dins l’ensenhament public, mai quant d’oras de trabalh, de mobilizacion, de dorsiers fargats per arribar a aquò! E aquí vòle dire tota la remiracion qu’ai per lei collègas testards de la FÈLCO.
 
 
Parlatz occitan en familha, dins vòstre entorn?
 
Per ieu, segur que parle en familha, mai pas de lònga, parle a mei felens dempuei que son nascuts, elei parlan gaire, mai aumens sabon que l’occitan es una lenga coma leis autras, sabon que i a una cançon, una creacion occitana, sabon quau es Mistral… Es pas la panacèa, es just, pense, la normalitat.   
 
 
Que pensatz de l’après-manifestacion de Montpelhièr per l’occitan en 2015?
 
Per quant a l’actualitat me sembla talament dura per de milierats d’èstres umans que sabe pas se la mòrt d’una lenga, fuguèsse una granda lenga de civilizacion e de cultura, pòt mobilizar de mond.  
 
Mai eriam 10 000 a Montpelhièr, e puei l’avenir es totjorn dubèrt e de joineis energias arriban.
 
 
Quauquei publicacions
 
Viatge d’ivèrn, ed. Trabucaire
Adieu Paure… ed. Solei d’autan
Séductions, editat a Montreal
La Fèsta, tròç causits e revirats, ed. Atlantica
Lo Decameronet, revirat, ed. Trabucaire
Lettras, bilingüe, ed. IEO.
Per 2016, De mèu e de juscla, ed. L’Aucèu Libre
 
 
 
 
Laurenç Revèst