L’occitan es ma lenga mairau, hè partida de mon biaish de víver. Aquò es una escasença e me balha la fòrça cada jorn de me bàter. Mes ne vòu pas díser que n’èi pas viscut lo mesprètz o la trufandesa dens mos estudis Dens una escòla oficiau “francesa”, l’occitan pren sa plaça de lenga “naturau” dens una institucion qui, dinc adara, non volèva pas autas lengas Cada jorn, trabalhi dab aquestas questions en cap: com botar un bilingüisme paritau dens una classa? Chic a chic, los bordalés se desvelhan e quan hèn las causas es dab las tripas… Dens quauques mes, serèi mair d’una gojateta. Segur que li parlarèi occitan L’occitanisme, com militantisme, concebut dempuish un quarantenat d’annadas, es a se pèrder dens sauneis burocratics que las gents ne comprenen pas Lo ròtle de l’escòla n’es pas feble! Es au mitan de la transmission de l’occitan L’imatge que vòlen arretrobar los pairs de las classas bilingüas plan sovent es la d’una lenga e d’una istòria familiau Per parlar deus mèdias occitans, un trabuc: son malurosament pas pro pròches deus parlars que lo monde comprenen o aprenen ací Soi a m’especializar dens la pedagogia bilingüa occitan-francés

Se vos volètz presentar (mestier, endrech, referéncias de site(s), passions...)?
 
M’apèri Lucia Rolet. Èi 27 ans e soi vasuda en Bearn. Mes mon país de tostemps es Gironda. Soi dempuish 3 ans regenta bilingüa en occitan, damòri en Bordèu e trabalhi a l’escòla mairau de Lengon (Sud-Gironda). Soi tanben musicaira professionau dens lo grop Gric de Prat en tradicionau e classica. Tòqui flabuta traversau, travèrso, pifre e viòla de gamba.
 
Soi tanben una amorosa deu castelhan mes aquò es segondari (sorire).
 
Mos dus mestièrs m’apassionan e ic hèsi dab jòia e jovent cada jorn.
 
 
D’ont vos ven l’interès per l’occitan e la cultura occitana, de Gasconha e en general? E per l’ensenhament?
 
Mon interès per la lenga espelís dempuish petitona. Es ma lenga mairau e los pairs ne me parlèren pas francés dinc a 10 ans mei o mens. Mainada, vivèri dab las duas culturas e dab la valorizacion  de la cultura d’òc . Hè partida de mon biaish de víver e n’es pas una cultura que me fau tornar trobar. L’èi tostemps viscuda. Aquò es una escasença e me balha la fòrça cada jorn de me bàter. Mes ne vòu pas díser que n’èi pas viscut lo mesprètz o la trufandesa dens mos estudis. 
 
D’adolescenta a l’òra d’ara, mei descobrivi lo mitan occitan, mei m’entresenhavi sus la plaça de l’occitan dens la societat e mei me dishori que, com lo parlavi mercei aus pairs, me la falèva transméter. Davant l’indiférencia deu monde francés, n’avèvi pas dreit de la guardar per jo. Après quauques ensais coma professora de musica e quauques remplaçaments aquí e ailà de regenta en Calandreta, trobèri mon camin. Après una dobla licéncia musicologia-castelhan, cambièri de camin. Passèri lo mastèr “ensenhament” dab especialitat occitan a Tarba. Girondina de còr, estori enviada a ma demanda en Gironda.
 
Au contrari de Calandreta, çò qu’aimavi dens lo camin bilingüe es l’aufèrta: es una classa dens una escòla oficiau “francesa” on chic a chic, l’occitan pren sa plaça de lenga “naturau” dens una institucion qui, dinc adara, non volèva pas autas lengas. Tanben, çò que m’agrada hòrt es de trobar metòdes pedagogics en classa perque l’occitan vadi lenga naturau entre professors e escolans. Cada jorn, trabalhi dab aquestas questions en cap: com botar un bilingüisme paritau dens una classa? Quaus metòdes apitar per que la lenga occitana sia a l’egau dau francés dens lo mentau deus còishes?
 
 
De qu’es la situacion de l’occitan aüra en cò vòstre, sa visibilitat, sa transmission?
 
Gironda a enqüèra hòrt de trabalh de reconeishença de la lenga. Es benlèu lo despartament mei en retard de tots. Mes shau au l’ors que sauneja... Dempuish 6 ans, 2 escòlas bilingüas se son obèrtas en Gironda, 2 autas en projèctes, 3 comunas qu’an la senhaletica bilingüa. Lo departament girondin apita plan de causas au nivèu culturau e sosca mei seriosament a una politica publica de legibilitat de la lenga, los TAPS (temps extrascolars) en occitan n’an pas jamei avut aitant de vam. A Bordèu, au còr de vila istoric, 3 estanguets amuishan los menuts en gascon, e cada jorn encontram monde ahuecat. La metròpoli de Bordèu vien d’apitar, mercei a 3 associacions plan energicas (Gric de Medòc, Gric de Prat e los amics de Gric de Prat), una mòstra de la cultura gascona a Bordèu e sosca tanben a una mesa endavant de la lenga suu domeni public. Chic a chic, los bordalés se desvelhan e quan hèn las causas es dab las tripas... aquò segur.
 
 
Parlatz occitan en familha, amb vòstres enfants, amb vòstre entorn?
 
Dens quauques mes, serèi mair d’una gojateta. Segur que li parlarèi occitan. Mon òmi comença de’u parlar tanben e espèri los moments familiaus on parlaram tots tres amassa! A l’arribada de las generacions futuras, fau una dinamica culturau e lengatgèra navèra entà hèder espelir la lenga. E la familha de uei hè partida d’aqueth mecanisme màger . Non fau pas hèder la medisha causa que los nòstes grans en trencar la transmission!
 
 
Coma vesètz l’evolucion de l’occitanisme de vòstra region e d’Occitània en general despuèi que l’observatz?  Coma l’occitan seria salvable partent de la situacion actuala?
 
Vau estar sincèra. L’occitanisme, com militantisme, concebut dempuish un quarantenat d’annadas, es a se pèrder dens sauneis burocratics que las gents ne comprenen pas.
 
20 ans i a, mei o mens, institucions se bastiren oficiaument e aquò balhava lo sentit  que, enfin, avèvam una reconeishença  de l’estat. Mes fin finala, hòrt d’aqueras se son eslunhadas dau trabalh deu terrenc e se son embarradas dens lors privilègis. 
 
Uei lo dia, ne responen pas mei a la demanda de terrenc e solament pas tanpauc aus actors militants seu terrenc (manca quauques “professionaus” en art o en educacion). Lo monde son harts d’institucions, de causas prometudas, e si volem hèder espelir l’occitanisme, fau respóner a una demanda d’identitat locala. Çò que hòrt de militants n’an pas comprés, embarrats dens  lors conviccions d’espeliment au nivèu interregionau o estatau.
 
Mes l’occitan es çò purmèir una identitat locala, dab un viscut a l’escala cantonau e departamentau,  que va crear lo sentit d’aperténer a una cultura comuna que s’espandís sus Occitània tota. N’avem pas volut d’un centralisme parisenc, perqué tornar començar en purmèir per una organizacion piramidau? Nos fau tornar pensar nòste militantisme aquò segur, en començar de pertocar son vesin.
 
 
Lo ròtle de l’escòla es feble per cambiar las practicas socialas dins la vita vitanta. Alora quin ròtle a l’escòla per vos?
 
Lo ròtle de l’escòla n’es pas feble! Es au mitan de la transmission de l’occitan. Ne damora pas sonque era per hèder espelir la lenga dens las generacions venentas dens las familhas qu’an perdut lo hiu plan sovent. Lo trabuc es que fau gents plan manhèitas en lenga e pedagogia, militant locaument (per que las gents posquin comprene lo perqué d’aqueth militantisme) per que la transmission se hèdi dab qualitat.
 
Tanben, a l’ora daus responeders telefonics, lo regent es quasi lo sol mediator de carn e d’òs entre las populacions e l’institucion. Avem doncas una cèrta plaça e nosautes, regents bilingües, nos fau conscientizar.
 
Dens mon escòla, soi jo que formi aitant los còishes com los pairs a la cultura desbrombada. E ic fau hèder en partir d’un viscut collectiu com ic disèvi abans. L’escòla balha l’oportunitat de descobrir e de víver las causas amassa: professors transmedors, còishes e pairs partejaires. 
 
 
De qu’es l’imatge possible que l’occitan remanda pròche los escolans e los collègas professors de las escòlas? De que son las reaccions e las remarcas quora veson la dignitat de la lenga, fan conoissença de mèdias occitanofòns, de personalitats (Mistral es un Prèmi Nobel per exemple)?
 
L’imatge que vòlen arretrobar los pairs de las classas bilingüas plan sovent es la d’una lenga e d’una istòria familiau. Vòlen tornar trobar tradicions, identitat. Mes que s’apère occitan, gascon o lenga d’òc, aquò ce’m sembla, n’es pas màger per eths.
 
Lo mot “occitan” sona tolosenc per eths. La paraula “gascon” en çò nòste espelís mei. Mes après quauques explics, las gents son tot plen d’acòrdi dab lo fenomèn lingüistic de lenga e dialèctes.
 
Après, per anar mei luenh dens la cultura (institucions, mèdias, personalitats), aquò se harà sonque dab un viscut mei hòrt e mei pregon de la lenga. Seràn las familhas mei cultivadas qu’ic haràn. Com ic dishori, es mei lo tornar trobar d’una vita “gascona” que balha lo vam de la lenga.
 
Per parlar deus mèdias occitans, un trabuc: son malurosament pas pro pròches deus parlars que lo monde comprenen o aprenen ací en Aquitània (avem perdut l’emission Punt de vista qu’èra centrada justament suu locau). Resulta: las gents sensibilizadas frescament escotan un chicòt puish dèishan càder. Ja que lo nivèu en occitan demanda una cèrta competéncia per escotar o usar deus mèdias, fau causas parlantas per poder sensibilizar de tira. Es pedagogic. 
 
Avem, nosautes los regents bilingües, trabucs que pareishen dab lo materiau pedagogic: es un gascon ultrabearnizant que non podem utilizar nosautes en classa. E quan ic denonciam... las institucions, embarradas, nos gitan e empachan tota publicacion en dehòra deu parlar daus “monges de l’occitanisme oficiau”.
 
 
De que son vòstres projèctes?
 
Soi a m’especializar dens la pedagogia bilingüa occitan-francés. Apiti estagis preus pairs de classas bilingüas e èi concebut materiau pedagogic de cap aus còishes de mairau au CE2. Trabalhi hòrt tanben sus la plaça dau regent bilingüe dens los aprenedissatges per assegurar una transmission optimau. Tostemps dab la  tòca de tornar balhar a l’occitan una plaça naturala dens la comunicacion de la vita vitanta en classa.
 
Tanben, avem apitat dab un gropet de collègas un Collectiu Girondin per l’Ensenhament de la Lenga. Aquesta associacion a per tòca de tribalh:
de portar una votz de terrenc a l’entorn de las decisions sus la transmission de l’occitan (doberturas de classas bilingüas, TAPS occitan, universitat, formacion de regents); 

— de perpausar formacions, contactes dab gents especializadas per tota persona en demanda de formacion;
— de hèder estagis d’occitan (comencèren per estagis preus pairs de classas bilingüas);
— de seguir los projèctes de creacion, d’acompanhar.




Laurenç Revèst