Los regents an pas forçadament enveja de concéber l’escòla de la republica dab ua auta lenga que lo francés coma lenga d’ensenhament D’ara enlà, dab la lei, tot mainatge qui a arrecebut un ensenhament de l’occitan en lo prumèr grad, que’u va poder continuar en lo segond Que’ns va caler emparar sus la militança deus pairs e mairs, mes qu’ei pr’amor d’aquò qu’existim, nosautes: densificar aqueth hialat tà que los pairs n’ajan pas a har quilomètres tà poder obtiéner un ensenhament en la lenga deu lor país

 
 
 
Quin s’ei passada, a la rentrada, a ÒC-BI Aquitània?
 
Tà nosautes qu’ei ua bona rentrada...N’avem pas vertadèrament de cuentas màgers, qu’ac cau reconéisher. Que ns’èm hèit un drin paur en las Lanas dab ua cordèra bilingüa que manquè non pas poder orbir, mes fin finau las causas que’s son alogadas.
 
 
Qu’avem hèra parlat d’aqueth ahar de CAE a la rentrada, ètz estats pertocats tanben?
 
Non, n’i avó pas d’arrebonds vertadèrs. Tà nosautes en realitat, lo limit màger qu’ei tostemps la ressorsa umana, e lo chic de professors estagiaris qui son sortits deu concors. Com aviam tostemps projèctes shens saber lo nombre de personas qui van sortir deu concors, n’èm pas jamèi assegurats de poder orbir pertot. Qu’estó lo punt tenut de nosta rentrada: saber exactament on serén mudats aqueths estagiaris, e quants seràn!
 
 
En quauquas cordèras universitàrias, qu’entenem a parlar, a còps, de correctors qui deverén subernotar los candidats tà que demore ubèrta la cordèra...Non seré donc pas lo cas dab l’occitan, on l’exigéncia e sembla sancèra?
 
Que òc. Lo concors, tà çò de l’occitan, qu’ei lo medish com en françés, lo CRPE. Efectivament, que poirem aver enveja qui avossi ua “largança amistosa” au dessús de la mejana tà poder arcuélher lo monde, mes ne pensi pas que seré l’interès de las classas, pr’amor a l’endarrèr, que i a los escolans, e que cau totun l’ensenhament que sia de qualitat.
 
 
Entà miar lo voste tribalh d’espandiment, que vienetz d’arrecrutar en Occitània?
 
Que òc, Clamenç Pech qu’ei dab nosautes despuish tres mes, que hè l’encargat de mission a l’acadèmia de Tolosa, on l’existéncia de las classas bilinguas davantejava en proporcions granas la qui son en Aquitània, donc que va estar un tribalh de desvolopament com a noste, mes sustot d’estructuracion de las associacions de pairs d’escolans, e tanben d’acompanhament culturau d’aquestas cordèras bilinguas.
 
 
Que cau tanben convéncer los capdaus d’establiment, non?
 
Que sabem que la trava màger en lo noste tribalh de desvolopament de las cordèras bilinguas dab l’Educacion Nacionau qu’ei en realitat l’Educacion Nacionau. L’existéncia d’ÒC-BI, en realitat, n’ei pas sonque devuda a ua causa: la non-enveja institucionalizada (a còps, en quauques departements), de l’Educacion Nacionau, de non pas voler tribalhar en lo sens deu desvolopament de las classas bilinguas.
 
 
Quin se passa alavetz?
 
La paret de mau passar tà en·hicar ua classa bilingüa a l’endehens d’ua escola publica, lo mei sovent, que son los regents. N’an pas forçadament enveja de tribalhar dab mainatges qui sian en classas bilingüas, o de concéber l’escòla de la republica dab ua auta lenga que lo francés coma lenga d’ensenhament, e non pas coma lenga ensenhada: las autas lengas ensenhadas com l’anglés ne’us hèn pas briga puishèu, per contra ua auta lenga d’ensenhament, aquo qu’ei drin mei pelut tad eths.
 
 
Que’ns brembam totun de la signatura d’ua convencion, l’an passat a Tolosa, dab la ministra de l’educacion entà espandir aqueth ensenhament, non?
 
En efèit, qu’avem au som de l’institucion Educacion Nacionau monde qui son tienuts per convencions, qui son desirós de las véder aplicadas. Que son monde conscients de l’interès vertadèr entaus mainatges. Au lor nivèu “supra”, qu’an hèit ço qui calè tà que las causas se podossin har suu terren. Mes la realitat qu’ei diferenta, pr’amor cada soler de l’institucion qu’a lo son sentit sus la question, e mei baisham en la ierarquia, mei e vam trobar monde qui ne son pas decidits a hicar l’ensenhament bilingua francés-occitan en plaça, o tot simplament qui ne son pas briga conscients de la soa valor ajustada.
 
 
Que cau donc har a l’avocat e brembar la lei taus refractaris?
 
Efectivament, e aquò qu’ei hèra interessant tà nosautes: dab un convencionament d’aqueth      escantilh, que’ns podem enparar sus la convencion tà obtiéner la continuitat pedagogica, lo dret taus mainatges de poder continuar de recéber un ensenhament de l’occitan en lo segond grad. E au lòc de deber har tot un camin de crotz tà obtiéner ua derogacion, d’ara enlà l’occitan e vad derogatòri de hèit, e aquo que s’ac cambia tot pr’amor que hesè annadas que perdèm mainats qui partivan deu bilingüe tà anar en un collègi de sector qui ne perpausava pas arren. D’ara enlà, dab la lei, tot mainatge qui a arrecebut un ensenhament de l’occitan en lo prumèr grad, que’u va poder continuar en lo segond, pr’amor l’Educacion Nacionau que’u deu orientar de cap tà l’establiment lo mei pròche de casa on s’i ensenha l’occitan.
 
 
Que cau donc tanben convéncer los parents de benlèu har quilomètres mei tà seguir aqueth ensenhament?
 
Qu’ei sovent lo cas. En generau, n’i a pas qu’ua escòla qui perpausa l’ensenhament bilingüe, e qu’ei tot parièr au collègi. E tant que n’averam pas un hialat hèra dens d’auhèrta d’ensenhament en occitan dens los prumèr e segond grads, que’ns va caler emparar sus la militança deus pairs e mairs, mes qu’ei pr’amor d’aquò qu’existim, nosautes: densificar aqueth hialat tà que los pairs n’ajan pas a har quilomètres tà poder obtiéner un ensenhament en la lenga deu lor país.
 
 
 
 
Joan-Nadau Commeres