entrevista
Qu’ei la debuta de la fin deu saunei occitan
capdau de l’associacion Région Gascogne Perspective
La segonda part deu sègle vintau qu’èra la de la mòda occitana e deus sons concèptes, mes dab la navèra reforma regionau, e tanben la realitat sociologica deus lengadocians, que muda Jo qu’aimi hòrt la polemica! E qu’aurí aimat que los occitanistas estossen presents aqueth dia
Lo 26 de noveme passat que’s debanè donc la famosa conferéncia “Nosautes les gascoûs” (nosautres les gascons) a Samatan. Organizada per l’Associacion Savés en Gasconha e la pagina Facebook Esprit Gascon.
Au programa d’aquera conferéncia lavetz, la Gasconha: la soa istòria, la soa identitat, la soa lenga.
Lo doctor en istòria Guilhem Pepin qu’i prenó la paraula, tanplan com Tederic Merger de gasconha.com, Josef Miqueu deu Cercle Istoric de l’Arribèra o enquèra Bernard Costalat de l’Institut Béarnais et Gascon .
“Lo desvelh gascon”, atau quin poderem benlèu resumir lo contienut de las prestacions e tanben deus escambis: lo gascon qui s’ei deishat anar a las mans deu gran projècte occitanista dab l’espèr d’estar mei hòrts tots amassa, mes qui adara e se’n torna: entad eths, ço qui semblava a ua aliança, que vira uei lo dia a ua annexion culturau e sustot lingüistica. E be son pro nombrós a opausà’s ad aquera tendéncia, shens totun estar los “antioccitanistas” anonciats per daubuns. Avançar tots amassa, que òc, mes en tot arrespectar l’identitat gascona...
Puish a que la diversitat ei sovent hicada endavant tà valorizar lo riquèr occitan, alavetz nada rason, en principi, d’arcastar aus gascons de voler reafirmar la lor identitat pròpia, après annadas de mudas concessions.
E se los escambis qu’èran mei virats cap au passat que non pas l’aviéner, qu’èra shens dobte tà escotar l’arreproèr qui ditz qu’entà saber on vam, que cau prumèr saber d’on vienem. E benlèu que sus aqueth punt, un estanc que hasè mestièr.
Vincent Poudampa, capdau de l’associacion Région Gascogne Perspective qu’animè los escambis d’aquera jornada, a qu’a responut a quauques questions au sortir de la darrèra conferéncia.
Au programa d’aquera conferéncia lavetz, la Gasconha: la soa istòria, la soa identitat, la soa lenga.
Lo doctor en istòria Guilhem Pepin qu’i prenó la paraula, tanplan com Tederic Merger de gasconha.com, Josef Miqueu deu Cercle Istoric de l’Arribèra o enquèra Bernard Costalat de l’Institut Béarnais et Gascon .
“Lo desvelh gascon”, atau quin poderem benlèu resumir lo contienut de las prestacions e tanben deus escambis: lo gascon qui s’ei deishat anar a las mans deu gran projècte occitanista dab l’espèr d’estar mei hòrts tots amassa, mes qui adara e se’n torna: entad eths, ço qui semblava a ua aliança, que vira uei lo dia a ua annexion culturau e sustot lingüistica. E be son pro nombrós a opausà’s ad aquera tendéncia, shens totun estar los “antioccitanistas” anonciats per daubuns. Avançar tots amassa, que òc, mes en tot arrespectar l’identitat gascona...
Puish a que la diversitat ei sovent hicada endavant tà valorizar lo riquèr occitan, alavetz nada rason, en principi, d’arcastar aus gascons de voler reafirmar la lor identitat pròpia, après annadas de mudas concessions.
E se los escambis qu’èran mei virats cap au passat que non pas l’aviéner, qu’èra shens dobte tà escotar l’arreproèr qui ditz qu’entà saber on vam, que cau prumèr saber d’on vienem. E benlèu que sus aqueth punt, un estanc que hasè mestièr.
Vincent Poudampa, capdau de l’associacion Région Gascogne Perspective qu’animè los escambis d’aquera jornada, a qu’a responut a quauques questions au sortir de la darrèra conferéncia.
De que n’as pensat d’aquera jornada d’escambis?
Qu’aví hèra paur, pr’amor aquera amassada, jamèi monde n’assajè d’ac har, mes qu’èri hèra susprés d’i véder militants e tanben monde deus vilatges, qu’èra hèra interessant. Mes mei que tot, aquera reünion que’s tròba a Samatan, en Savés, qu’ei a díser a quaranta minutas de Tolosa. L’influéncia d’ua grana metropòli, qu’ac sabem, que pòt cambiar lo biaish de víver o de parlar, mes que’s pòt compréner qu’a Samatan, que i a ua demanda de gascon de Gasconha, a maugrat d’estar tan pròcha de Tolosa.
Ua prumèra tà ua amassada d’aquera dralha, donc. E pensas que correspon a ua presa de consciéncia gascona?
N’èi pas enveja d’estar tròp meishant, mes qu’ei la debuta de la fin deu saunei occitan. La segonda part deu sègle vintau qu’èra la de la mòda occitana e deus sons concèptes, mes dab la navèra reforma regionau, e tanben la realitat sociologica deus lengadocians, que muda. Qu’ei ua grana traïson çò qu’an hèit dab aquera grana region qu’an aperat Occitanie (Pyrénées-Méditerranée), la traïson de setanta ans de militantisme de basa! Los bearnés d’Ortés qui an tant parlat d’Occitània que son los cocuts de l’ahar! E donc qu’ei ua desillusion, pr’amor malaürosament, Occitània n’a pas foncionat. Qu’avèm tuat lo nom “gascon” pendent annadas, mes com ac avem provat aqueth dia, lo gascon qu’ei tanben e mei que tot ua nacion... o un espaci etnoregionau que ne podem pas resumir a la soa expression lingüistica. Que i a ua istòria, ua arquitectura e tanben un bacin de vita! Garona, l’Atlantic e los Pirenèus, aqueth triangle gascon entre Bordèu, Tolosa e Baiona, que’u volem actar, shens renegar los vesins, que sian lengadocians, aragonés, bascos o catalans.
Que participas tanben au sit internet gasconha.com, on s’i pòt trobar un “manifèst gascon”, dab ua navèra version, mei actuau?
N’èi pas tribalhat personaument sus aquò, mes tot çò qui ei dit sus aqueth manifèst que correspon a 15 ans de debats e qu’a tota la mia adesion. Que pensi qu’ei ua basa possibla tà un dialòg enter movements d’obediéncias diferentas, pr’amor qu’èm hèra dubèrts taus occitanistas, taus biarnistas, tà tot lo monde, pr’amor lo constat qu’ac podem tot har, qu’ei la lenga qui’s moreish, e la cultura vernaculara ligada ad aquera lenga...n’ei pas en bona santat.
Qu’ei benlèu çò qui mancava uei, drin de contradiccion dens los escambis?
Jo qu’aimi hòrt la polemica! E qu’aurí aimat que los occitanistas estossen presents aqueth dia. L’an qui vien, que serèi hèra content de poder aver drin mei de polemica, mei de debat, e drin mei de violéncia retorica! Pr’amor estar gascon, qu’ei tanben discutir!
Joan-Nadau Commeres
Jornalet es possible gràcias al sosten economic e jornalistic dels legeires e benevòls. Se lo podètz sosténer en venent sòci dels Amics del Jornalet o de l'Associacion ADÒC, o tot simplament en fasent un don, atal contribuiretz a far un mèdia mai independent e de melhora qualitat.
Que som pro d'acòrd dab eth commentari, argumentat sus basas istoricas, de Manuel Estiveta. Que'm lancè ena defensa dera lenga sus aqueras basas sustot a condar deras annadas 70, qu'è solide! avut de quant en quant en quant a protestar contra ua manièra d'"imperialisme" lengadocian" mes quant òm se fè enténe, òm ei reconeihut. Que fu acuelhut , jo Coseranés-Haut, en "PerNoste Païs Gascons", en Reclams, uei en Gai Saber, qu'aimi eras vistas d'un Peire Bec quan parla deth gascon coma d'ua lenga plan particulara mes que que no gausèc cap separar d'un ensem "occitan" , qu'agè sus aqueth sujèt discussions fòrtas dab eth Yan Lafitte (que m'abonè a "Digam Ligam e refusè eths antèmas contra eth Yan, un obrièr dera lenga de prumèra e que nos escotavam tot en sauvar eras nostas differencias). "Occitan" qu'ei per jo un pegasolet commòde enà cobrir eras nostas identitas, que sabi quant se pòt contestar, mes units qu'èm mes fòrti, ja digan d'auguns eth contrari! Miquèu Pujòl, de Coserans e de Bigòrra, 86 ans lèu se Diu ac vòu (mes eths ans no son cap ua desencusa!).
En responsa a l'article de Mossur Poudampa.
Non sèi pas que los qui fondèn l'I.E.O., lo 28 d'abriu de 1945 a l'universitat de Tolosa, devath la presidéncia deu Decan Faucher e deu Prefecte Bertaux. Joan Cassou (comissari de la Republica, que n'èra president, Isamël Girard (director de la revista Òc), secretari generau, devath tanben l'autoritat intellectuau de Tristan Tzara, e saunegèn en creant l'occitanisme prumèr.
Que sortivan de cinc ans de guèrra murtrèra e pipauta, de cinc ans de sang e de plors, cinc ans escuranhós e terribles, e totun n'èran pas monde a saunejar entad aquò har.
Qu'encoratgi Mr. Poudampa a léger de com cau los tèxtes fondators de l'occitanisme prumèr e dilhèu, se vòu estar un drin aunèste, que s'avisarà que lo movement navèth qui vadè dab la tòca de véder a espelir ua literatura de tria, qu'èra la lor prumèra volontat, modèrna, umanista e universalista, qu'èra plan realista. Que sabè que la lor tòca qu'èra prometuda a uns quants trebucs, a empachs de tot ordi. E en aqueth occitanisme prumèr, que i èran gascons deus màgers com Bernat Manciet, Roger Lapassada, Andreu Pic, Antonin Bastard, lingüista de gran renomada com los romanistas Edouard e Jean Bourciez, etc.
Nada hami d'aqueth aròu de valents de tuar la diversitat dialectau de la lenga d'òc ; au contra, volontat capborruda de véder los gascons, los provençaus, los lemosins, los lengadocians reconeishuts per las lors òbras e accions.
Que consèlhi tanben a Mr. Poudampa de léger las revitas Òc de 1945 dinc a uei lo dia, la revista Reclams e Lo Gai saber e que i poderà véder, se las se vòu totun léger de com cau, quant èra e uei arrespectada aquera diversitat. De segur, hòus e pècs, que n'i a pertot, monde qui'ns volerén impausar un nhirgo qui seré haut o baihs lo noste batoa, com d'autes e'ns volerén har avalar, devèrser ua esbarrisclada hòla de l'espaci lingüistic au nom de l'identitat deus uns e deus autes, ua esbarrisclada qui seré viste la tomba de la lenga qui temptam de sauvar tot dia que l'auba e ns'auhereish. Qu'ei l'occitanisme prumèr qui, en Bearn e en Gasconha, e neurí los pècs qui avièn (que n'èri) e creèn la prumèra escòla Calandreta a Pau, e lèu a Auloron e a Besièrs. Eths que sabèn que tà poder dar sauvament a la lenga de Bearn e de Gasconha que la calè transméter aus mainatges per'mor dejà la màger part deus parents ne la transmetèn pas mei aus lors mainatges. Qu'èra e qu'ei uei lo dia enqüèra çò de màger, tot çò d'aute que son peleis mortifèrs e dangerós.
#69 Jove Padaoàn, t'esmaras ! Daissa lo mariòl Pòu d'amb Pá a sos lums de Badalum, e ven mailèu t'espompir amb nosautres, coma un bon diable revolucionari, del costat escur de la fòrça republicana independentista. Amassa, fotrem totes los emperaires al fin fons dels tomples d'infinits, e redusirèm totes sos "jets d'ail" (en francés dins lo tèxte) a tròces e bocins !
Ah, la Podampània ! Un plan polit païs ! Primièr productor mondial de podampaïna, governat amb savièssa e rigor per Podampà Primièr, son brave sobeiran aimat e onorat per lo bon pòble. Mai qu'un païs, un pantais meravilhos.
P.S. Mas vos ne'n pregui cara excellència , reprendrètz plan un pauc de podampaïna ?
#72 Segon los geneticians e de biologistas renomats, lo Pou-Panda es duc de Gasconha dempuèi pus de set mila ans.
Vòstre comentari es a mand d’èsser validat. Per terminar lo procès de validacion, vos cal encara clicar sul ligam qu’anatz recebre per e-mail a l’adreiça qu’avètz indicada.
Escriu un comentari sus aqueste article
Senhala aqueste comentari