entrevista
L’occitan seriá benleu salvable se li a un miracle
retirat
Es facil d’apréner lo castilhan per un gavòt, mi sembla. Ai començat d’apréner lo castelhan en las vacanças denant de faire una annaa en italian... A Casternòu d’Antraunas i a pus degun que parla occitan. La darniera locutritz pron fòrta es ben fatigaa e monta pus despí aquest an Penso que l’estat francés es encara en la posicion daus militars de 1914 que volián compréner çò que disián los sordats e se far obeïr en francés.
Rescòntre amb Pau Gaymard, longtemps exiliat per lo trabalh a Granòble. Mitat vivaroaupenc de la Vau d’Antraunas e mitat niçard de las Planas. Que se torna ocupar de lenga occitana entre autres un còup retirat.
Se vos volètz presentar?
D'en promier, sio jubilaire aüra. Èro mestre de conferéncia en Sciéncia dals Materiaus a Granòble. Quora sio anat a Peitieus, ai demandat als vielhs de ma calinhaira los mots de la lenga per saber se ressemblavan a l’ occitan. A Granòble i es agut un festenal dau monde e das culturas. Après ai seguit quarques corses de lengadocian.
Quora sio estat jubilaire ai restat un moment a Granòble pi sio revengut en lo barri dals mieus antenats, dins los entorns de las Planas (Gairaut, lo Rai e Sant Sauvèstre qu’ai restat 21 ans en l’escòla Sant Bertomieu laïca), quartier nomenat tal coma en niçard, un nom talament gavòt amb l’article ”las” coma a Antraunas. Rèsto a Niça nòrd au mitan entre lo luec dont ai viscut 21 ans e lo centre de gravitat dals antenats de ma maire.
D’ont ven l’interès per l’occitan?
Es un professor de latin de quatrena e subla que nos a parlat de la lenga occitana qu’anava de Bordèu e Catalonha fins en Pimont. E quora escotavo la lenga amb de 33 giros de la bibliotèca de Granòble, sio vengut un pauc mens marrit en anglés e autras lengas. Quora èro la darriera annaa a Granòble, aurio volgut seguir de corses sus las lengas latinas apresas ensems mas ai procrastinat.
Ai d’interès per totas las lengas latinas.
Despí que charro en gavòt e qu’escoto quarquas chançons de Gavotina, mi platz ben de dire cha, ja [palatalizar]!
Es facil d’apréner lo castelhan per un gavòt, mi sembla. Ai començat d’apréner lo castelhan en las vacanças denant de faire una annaa en italian...
Ai denembrat una passion, la genealogia. Mas li a pas tant de monde dau país, d’occitans o pimonteses o ligurians en los sòcis de genealogia de Niça.
De qu’es la situacion de l’occitan aüra en cò vòstre, sa visibilitat, sa transmission?
La situacion es luenc d’èstre bòna. Per exemple, a Casternòu d’Antraunas i a pus degun que parla. La darniera locutritz pron fòrta es ben fatigaa e monta pus despí aquest an.
A Niça pròvo de parlar amb quarques vendeires mas los niçards d’origina perogiana e los joves parlan pas tan ben.
En familha sio esquasi solet de m’interessar a l’occitan, diso quarques occitanismes e quarques provèrbis.
Vau benlèu parlar de la cultura occitana en la classa dau mieu felen mas ai pas encara de respònsas de l’escòla primària.
E per l'avenir?
Per l’evolucion e l’avenir sabo pas. Après, penso que polèm escriure en grafia classica o mistralenca segon lo contèxt.
Mas chal ajustar per exemple que los franceses sabon pas qu’avèm lo [y] en occitan, se creson que “u” se ditz a l’italiana [u]... Venèm de luenc.
Penso que l’estat francés es encara en la posicion daus militars de 1914 que volián compréner çò que disián los sordats e se far obeïr en francés.
Sabo pas se Macron parla picard; vau demandar au sògre de ma filha...[Macron es egalament d’origina occitana gascona.]
L’occitan seriá benleu salvable se li a un miracle.
Per lo moment, per de projèctes arribo pas a escriure quarquaren en francés, alora vau provar en gavòt. Mi ven a ben. Benlèu chaminarà quarque temps.
Sego d’atalhiers e de pontins libres e vau esguilhar quarquas frasas de niçard o de gavòt. E subretot parlar de l’istòria dau Comtat de Niça. Per exemple, mon paire me disiá que lo monde de Peunas [vilatge de Gavotina de Comtat de Niça] parlavan un vivaroaupenc original, e que los peonencs an coma nomenalha “los catalans”.
A plan lèu
A ben lèu. “Adieu-siatz”, coma se ditz en la vau d’Antraunas.
Laurenç Revèst
Jornalet es possible gràcias al sosten economic e jornalistic dels legeires e benevòls. Se lo podètz sosténer en venent sòci dels Amics del Jornalet o de l'Associacion ADÒC, o tot simplament en fasent un don, atal contribuiretz a far un mèdia mai independent e de melhora qualitat.
#4 Un pauc d'umor, me damne ! Galejada pas mòrta ! E m'estonaria pas que lo malicios Gaymard ne'n faguèsse pas una quand nos parla de miracle. Santat !
Ou, gros galejaire, ieu tanben, tan coma lo primier vengut, podriai esser un miliardari. Bastaria tot simplament d'un miracle. Un miracle ? Mas oc, caldria esser neci de pas i aver pensat mai lèu !
Fai plaser de liéger un Entronier utilizant son parlar (deu pas n'i aguer tant qu'aquò coma o ditz eu-meme). Confirmo que lo gavòt, coma l'occitan en generau povia ajuar apréner l'espanhòu : es çò qu'es arribat amb los barcilonas au Mexique.
L’occitan seriá benleu salvable se li a un miracle ? Me fa pensar, aquela frasa, a qualque saume de Dàvid implorant son dieu d'aparar Israël… Un miracle es quicòm que se dona a mirar. Tot çò que nos donèt, son dieu, a mirar, son de braus caputs e autoritaris, exclusius e egocentrics que nos envasiguèron e de brutladors abrandats en Son sant putanièr de nom inconegut… Son miracles que ne nos seriam plan dispensats.
Lo miracle, per salvar l'occitan auriá doás dimensions : avaliriá la totipoténcia francesa en Occitania linguistica (dis Aups au Pirenèu) per remandar cagar dins sa caissa los impausaires de francofonia, e, d'autra latz, despertariá espectaclosment l'amor-pròpri d'un pòble qu'a aprés a s'avergonhir d'el-meteis a tal punt que n'a oblidat qu'existissiá quitament.
E sul mieu quasernet d'adressas, de dieus que fagan miracles atal, ne coneissi pas cap. Urosament que Pau Gaymard, coma nosautres totes, espèram pas los miracles mai qu'imporbables per levar lo cap e "dire son si", coma o escrviá Leon Còrdas.
L'occitan seria benleu salvable se i-avia un miracle. Es justament tot lo problema. Aquel miracle i cregueriam en 81 amb l'arribada tardiera (pus de detz ans aprep 68 !) de l'esquera al poder. Foguerem vergonhosament traïts e descobriguerem qu'en despiech de sas promessas l'esquerra francesa era tan nacional-parisianista que la drecha. Espererem puei un briu qu'amb l'espeliment d'Europa Paris seria ben forçada d'aplicar las leis europencas per promoure las lengas minorizadas. Aqueste cop tanben era pas que de vent, de paraulas e foguerem tornamai cocuts. E mentrestant la lenga a gaireben desaparegut , emai de las memorias dau pais. Es conegut que mai un vielh se sarra de la mort,coma la lenga nostra, mai torna en enfança. E una de las caracteristicas de l'enfança es la pensada magica, la cresença als....."miracles."
Vòstre comentari es a mand d’èsser validat. Per terminar lo procès de validacion, vos cal encara clicar sul ligam qu’anatz recebre per e-mail a l’adreiça qu’avètz indicada.
Escriu un comentari sus aqueste article
Senhala aqueste comentari