En 1939, après la victòria del faissisme en Espanha, maites refugiats traversèron los Pirenèus en tot entreprene de camins d’exili fòrça tragics. Dissabte passat, en Catalonha e Aran, se ramentèron d’eles e ne revendiquèron lor memòria en tot “defendre las valors republicanas e la dignitat dels nòstres exiliats”. En consequéncia, s’organizèt tres marchas, dont una en Occitània.

Tres marchas revendicativas en memòria dels exiliats del regim faissista en 1939 aguèron luòc dissabte passat, 22 de setembre. Amb lo nom de “Camins de Retorn”, l’eveniment comprenguèt una marcha en Andòrra, una autra a la frontièra politica que separa Catalonha entre Empordan e Valespir, e una autra en Aran. Las tres caminadas se tenguèron dins lo sens invèrs del que seguiguèron los republicans que fugissián aquela Catalonha ocupada per l’armada franquista.
 
Organizadas pels diferents Comitats de Defensa de la Republica (CDR) e per Taula per Aran, las manifestacions son un dels eveniments prèvis al remembre del primièr anniversari del referendum independentista del 1r d’octòbre.
 
En Aran, se rescontrèron a Pont de Rei, sus la termièra entre Quate Lòcs e Vavartés, ont i a tanben una frontièra politica entre los estats francés e espanhòl. Los manifestants legiguèron un manifèst, portèron de drapèus republicans (de la Republica Espanhòla de 1931-1939) e profechèron de l’escasença de renomenar “Pont de Rei” coma “Pont dera Republica”. Puèi faguèron una caminada de doas oras fins a Les ont dinnèron ensems e agachèron lo documentari Aqueth dia i auie ua nòça, un documentari aranés sus l'ensag dels maquises de reconquistar Espanha pendent lo franquisme. 
 
L’eveniment tanben se remembrèt dels qu’avián traversada aquela frontièra en fugissent lo nazisme après los tragics eveniments de la Segonda Guèrra Mondiala.
 

 

 
 

Agèr, simbolizant eth retorn des exiliadi que aueren de húger dera sua tèrra, erem eth camin de tornada pera #ValdAran. Aranesi, catalans e espanhòus que deishèren casa sua pera repression franquista. España à, encara aué, exiliadi.  Es tempsi non an cambiat. #CaminsDeRetornpic.twitter.com/4G3LatU89K

— Anna Geli  (@geli_anna) 23 de setembre de 2018