Coma dins la màger part d’Occitània, la tradicion del Cachafuòc o de la Soca de Nadal se perdèt en Catalonha Nòrd après la Segonda Guèrra Mondiala. E mai en Nauta Cerdanha se mantenguèsse mai longtemps, devèrs los ans 1960 aquel biais de donar de presents als enfants foguèt completament remplaçat pel Paire Nadal. Mas a l’ora d’ara, mai d’una familha nòrd-catalana an recuperat aquela tradicion per la nuèch o lo jorn de Nadal, mai que mai gràcias a las escòlas Bressola e l’associacion Arrels, que velhan sus las lenga e cultura catalanas dins la partida nòrd del Principat, çò rapòrta VilaWeb.
 
“Del meteis biais qu’avèm recuperat de tradicions coma la Castanyada o Sant Jordi, nos caliá recuperar lo Tió”, çò ditz a VilaWeb Eva Bertrana, directritz de la Bressola. “O fasèm dempuèi que dobriguèrem lo centre, en 1976”, çò precisa en tot mençonar que i participan “quitament los parents dels escolans”.
 
Malgrat que se comencèsse de recuperar aquela tradicion a la fin dels ans 1970, fa sonque dètz ans que s’es consolidada. S’es passat çò parièr amb la Castanyada, la tradicion catalana de festejar Totsants. “Fa dètz ans i aguèt un boom e ara fòrça comunas la festejan”, çò ditz Bertrana. Dins lo cas del Tió, fa gaireben un decenni que los enfants de Perpinhan, entre d’autres endreches, ne fan un de gigant. E mai l’escòla catalana joguèsse un ròtle essencial, ara “lo celèbran de familhas que n’avián pas jamai ausit a parlar e tanben qualques autras qu’avián perdut la tradicion. Quitament las personas de lenga francesa la descobrisson pauc a cha pauc”.
 
 
Las diferéncias entre la tradicion occitana e la catalana
 
En Occitània, lo Cachafuòc o la Soca de Nadal es un dels elements tradicionals qu’acompanhan e alègran la celebracion de Nadal. S’agís d’un tronc que s’aluca la nuèch de Nadal e que deu manténer la brasa entrò la fin de Calendas. Per daverar aquela brasa, lo caliá batre amb un baston en cantant una cançoneta, qu’una de sas versions pòt èsser:
   
Amb lo temps, los ostals mancan de mai en mai de lar del fuòc amb pro de plaça per un cachafuòc, qu’es normalament una soca d’olivièr, de perièr o de cerièr. Per tant, dins fòrça endreches d’Occitània, se crèma per carrièras en fasent una fèsta collectiva, coma es lo cas de la Soca de Nadau de Les, en Aran, de la Torrèla de Cap Berton en Maremna o de las divèrsas halhas de Shalòssa.
 
En Catalonha, la tradicion contunha dins los ostals, amb una soca mai pichona, mai que mai de pin, que pòrta un berret catalan e que sa cara es dessenhada. Se crèma pas. La tapan amb una flaçada e los enfants li pòrtan de manjar tre las primièras setmanas de decembre. Dins la nuèch de Nadal se bat en cantar la cançoneta, e a l’ora de tirar la flaçada, se descobrís que lo Tió a “cagat” de lecariás e de presents.
 
La cançoneta per far “cagar” lo Tió es cambiadissa dins totes los Païses Catalans. En seguida publicam la version que s’emplega en Catalonha Nòrd, ont la tradicion ven d’èsser recuperada.